Châu Âu từ chối đề nghị khó của Mỹ

Mô tả lời kêu gọi của người đứng đầu Nhà Trắng là hấp tấp và tình hình ở Syria vẫn chưa ổn định, một người phát ngôn của Thủ tướng Đan Mạch Lars Lokke Rasmussen nói: “Chúng ta đang nói về những người nguy hiểm nhất thế giới. Chúng ta không nên nhận những người đó lại”.

Chính phủ Bỉ cũng đáp trả lại gay gắt, khi Bộ trưởng Tư pháp Koen Geens cáo buộc Tổng thống Mỹ đã tấn công sau lưng các đồng minh châu Âu bằng yêu cầu của ông. “Nếu là các quốc gia bằng hữu thì nên đưa ra yêu cầu này thông qua các kênh ngoại giao thường xuyên hơn là một dòng Tweet lúc nửa đêm”, ông Koen Geens nói, đồng thời thúc giục các nước châu Âu đưa ra một giải pháp thống nhất về vấn đề này.

Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) do Mỹ hậu thuẫn đã bao vây thành trì cuối cùng của IS tại Syria. Ảnh: EPA

Đức thì khéo léo hơn trong việc từ chối đề nghị của Tổng thống Donald Trump. Giới chức Đức giải thích rằng, về lý thuyết, những công dân Đức dù đã chiến đấu trong hàng ngũ IS vẫn có quyền trở lại quê hương. Tuy nhiên, có những trở ngại pháp lý nhất định ngăn cản việc họ trở về.

“Về nguyên tắc, tất cả các công dân Đức và những người bị tình nghi tham gia chiến đấu trong hàng ngũ IS đều có quyền quay trở về nước”, một người phát ngôn Bộ Nội vụ Đức nói. Tuy nhiên, Đức cần phải tiếp xúc lãnh sự với các cá nhân như vậy trước khi quyết định có nhận lại họ hay không. Quan chức này cho biết tại Syria, Chính phủ Đức không thể đảm bảo các nghĩa vụ về mặt pháp lý và lãnh sự đối với các công dân Đức bị giam giữ do cuộc xung đột vũ trang tại đây. Đồng quan điểm, Ngoại trưởng Đức Heiko Mass khẳng định đề nghị trên của Tổng thống Mỹ sẽ là “cực kỳ khó” để thực hiện khi cho rằng, các công dân Đức có quyền được bảo đảm về mặt pháp lý để trở về, nhưng hiện tại không có cách nào kiểm tra điều đó ở Syria.

Ngoại trưởng Heiko Maas nhấn mạnh rằng, “các vụ án nhân đạo”, phụ nữ và trẻ em, đã quay trở lại, nhưng chỉ có thể trong các trường hợp khác nếu các thủ tục tố tụng tại tòa án có thể được đưa ra ngay lập tức. Ông nói thêm rằng: “Chúng tôi cần thông tin, chúng tôi cần điều tra... tôi nghĩ điều này cực kỳ khó thực hiện”.

Không phản ứng trực tiếp đối với tuyên bố của Tổng thống Donald Trump, Ngoại trưởng Pháp Laurent Nunez nói rằng, Pháp tin các tay súng người Kurd mà Mỹ hậu thuẫn sẽ không để những tay súng thánh chiến người Pháp được đi lại tự do. “Người Kurd đang giữ họ và chúng tôi có tin tưởng vào khả năng giam giữ các tay súng này của người Kurd”, ông Laurent Nunez nói.

Tuy nhiên, ông có vẻ như chấp nhận khả năng cuối cùng Pháp cũng vẫn phải đối phó với việc các tay súng sẽ trở về nước: “Dù sao, nếu những cá nhân này trở lại lãnh thổ Pháp, họ sẽ bị truy tố, sẽ phải ra tòa và bị giam giữ”. Trong khi đó, nội bộ nước Anh lại có 2 luồng ý kiến về việc nhận lại các công dân Anh đã từng gia nhập IS ở Syria. Bộ trưởng Nội vụ Anh Sajid Javid kêu gọi tước bỏ quyền công dân của “những kẻ nguy hiểm” quay trở về Anh khi hành động này “cho đến nay đã đã được thực hiện hơn 100 lần”.

Một lựa chọn khác, theo ông Sajid Javid, đó là trừng phạt những người trở lại “bất kể độ tuổi và giới tính”. Ngược lại, Bộ trưởng Văn hóa Anh Jeremy Wright lại bày tỏ quan điểm “mềm mỏng” hơn khi nói rằng, có thể ít nhất là ở một chừng mực nào đó, Chính phủ Anh có trách nhiệm phải nhận lại họ.

Trước đó, thông qua mạng xã hội Twitter, Tổng thống Donald Trump đã lên tiếng đề nghị các quốc gia châu Âu tiếp nhận lại và xét xử hàng trăm tay súng là công dân các nước này đã tham gia IS và bị bắt giữ ở Syria. Ông viết: “Mỹ đề nghị Anh, Pháp, Đức và các đồng minh châu Âu khác nhận về hơn 800 tay súng IS mà chúng tôi đã bắt giữ tại Syria, và đưa các đối tượng này ra xét xử”.

Người đứng đầu Nhà Trắng nhấn mạnh cái gọi là “vương quốc Hồi giáo” sắp sụp đổ, có khả năng lực lượng địa phương tại Syria đã bắt giữ các tay súng IS sẽ buộc phải thả các phần tử thánh chiến này, và khi đó “Mỹ không muốn chứng kiến các tay súng IS thâm nhập châu Âu”. Đề nghị trên của Tổng thống Mỹ được đưa ra trong bối cảnh vụ việc của Shamima Begum đang gây nhiều tranh cãi ở Anh.

Shamima Begum, bỏ trốn khỏi Anh năm 15 tuổi, hiện 19 tuổi và vừa sinh đứa con thứ 3 ở Syria hôm 17-2. Trong khi nhấn mạnh việc muốn được trở về Anh, Shamima Begum lại nói rằng, cô không hối hận vì được sống theo luật Sharria và kết hôn với người chồng của mình là một tay súng IS ở Syria.

Theo thống kê của Tổ chức Chống khủng bố quốc tế có trụ sở tại La Hay, Hà Lan, thời điểm từ 2014-2017, có hơn 4.000 tay súng đến từ những quốc gia thuộc liên minh châu Âu (EU) đã tới Trung Đông để chiến đấu cho IS. Cụ thể, trong đó có khoảng 900 từ Pháp, 750 người từ Anh, 700 người từ Đức, hơn 1.200 tay súng từ Bỉ, Hà Lan và một vài quốc gia Bắc Âu khác.

Khi IS thất thế, ít nhất 30% các tay súng này đã trở lại châu Âu hoặc di chuyển đến nước thứ ba. Đây thực sự vấn đề cấp thiết cần phải giải quyết, trong bối cảnh cuộc chiến chống IS đã bước vào giai đoạn cuối cùng.

Khổng Hà (tổng hợp)