'Chất lượng dân số người già của Việt Nam đang rất có vấn đề'

Bác sỹ khám bệnh cho người dân vùng cao tại tỉnh Cao Bằng. (Ảnh: PV/Vietnam+)

“Hiện nay tuổi thọ bình quân của nam là 72,1 tuổi; nữ là 82,3 tuổi; bình quân tuổi thọ là 76,6. Tuổi thọ này cao hơn so với thế giới, tuy nhiên, chất lượng dân số già của chúng ta có vấn đề.

Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam, mỗi người già ở Việt Nam đang phải mang trong mình 3 loại bệnh. Điều này cho thấy tuổi thọ bình quân của người dân tăng nhưng số năm sống khỏe mạnh thấp.”

Ông Bùi Sỹ Lợi - Phó chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội đã nhấn mạnh như vậy tại buổi tọa đàm trực tuyến “Dân số và phát triển: Cơ hội và thách thức mới,” do Tổng cục Dân số- Kế hoạch hóa gia đình phối hợp với Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức sáng 13/6 tại Hà Nội.

Phân tích về những thành tựu của công tác dân số trong thời gian qua, ông Bùi Sỹ Lợi cho hay, công tác dân số và kế hoạch hóa gia đình trong 10 năm qua phải bảo đảm mức sinh thay thế là 2,1 con. Điều này khẳng định rằng, công tác dân số đã bảo đảm cho đất nước có cơ cấu dân số hợp lý để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế. Quá trình phát triển dân số như vậy, tạo ra một lực lượng lao động đáp ứng được yêu cầu của thị trường lao động, giảm được thất nghiệp, cung cấp nguồn nhân lực cho phát triển đất nước trong thời kỳ đổi mới những năm qua.

“Công tác trong 10 năm qua ổn định là do Đảng và Nhà nước có chính sách đúng đắn về công tác dân số và kế hoạch hóa gia đình, có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị từ Trung ương đến địa phương, có bộ máy làm công tác dân số chất lượng, kinh nghiệm. Mười năm qua, mức sinh thay thế vẫn đảm bảo. Tôi cho đây là thành tựu quan trọng, thể hiện quan điểm của Đảng và Nhà nước, việc tổ chức, triển khai của Chính phủ, các bộ ngành, và các địa phương có hiệu quả rất tốt,” ông Bùi Sỹ Lợi nhấn mạnh.

Ông Bùi Sỹ Lợi - Phó chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Tuy nhiên, đến giai đoạn này, những vấn đề bất cập trong công tác dân số bộc lộ như: chất lượng dân số, cơ cấu dân số, sự phân bổ dân số giữa các vùng miền, giữa đồng bào dân tộc thiểu số miền núi, vùng sâu vùng xa, đối với đô thị và các khu vực khác... Điều này đòi hỏi Đảng và Nhà nước cần phải chuyển hướng về chính sách. Nghị quyết 21-NQ/TW 2017 về công tác dân số trong tình hình mới đã yêu cầu chuyển quá trình từ dân số và kế hoạch hóa gia đình sang dân số phát triển.

Theo ông Bùi Sỹ Lợi, điều này khẳng định công tác về dân số phải được thay đổi theo chất lượng cơ cấu, quy mô dân số hợp lý để chuẩn bị cho quá trình dân số Việt Nam chuyển từ dân số vàng sang quá trình già hóa dân số.

Bên cạnh đó, phải làm cuộc “cách mạng” để thay đổi vóc dáng, chiều cao, cân nặng, trí tuệ… Nghị quyết 21-NQ/TW chuyển dịch cơ cấu dân số chính là để đáp ứng yêu cầu mới về phát triển dân số của đất nước. Điều này sẽ giúp đảm bảo chất lượng nguồn nhân lực, cung cấp cho thị trường lao động, đáp ứng quá trình công nghiệp hóa-hiện đại hóa và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

Hiện nay, có ba thách thức trong công tác dân số. Đó là: chênh lệch mức sinh giữa các khu vực, các vùng khá lớn; mất cân bằng giới tính khi sinh; vấn đề thích ứng với già hóa dân số.

Về vấn đề này, ông Bùi Ngọc Chương - Phó chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội cho rằng: “Ba thách thức về công tác dân số không phải bây giờ mới nhận diện ra, nhưng chúng ta chưa có giải pháp khắc phục, vẫn là vấn đề nổi cộm cần giải quyết. Có những vấn đề văn hóa, tâm lý, truyền thống dân tộc, cũng như chênh lệch mức sinh giữa các vùng miền, các điểm đặc biệt giữa các vùng miền. Chẳng hạn như tại các đô thị lớn, đặc biệt là Thành phố Hồ Chí Minh và vùng Đông Nam Bộ mức sinh rất thấp, trong khi những vùng điều kiện kinh tế thấp, điều kiện sống khó khăn thì mức sinh lại cao.”

Mất cân bằng giới tính có nguồn gốc xuất phát từ vấn đề phân biệt giới tính, trọng nam khinh nữ, coi trọng con trai. Tình trạng này ngày nay có những cải thiện nhất định, do có những chính sách về bình đẳng giới, đưa ra nhiều giải pháp ứng phó nhưng chưa được như kỳ vọng. Qua theo dõi, các địa phương Hải Dương, Hưng Yên dù rất phát triển, văn minh, đời sống rất cao nhưng tỷ lệ sinh và mất cân bằng giới tính ở đây khá cao.

Ông Chương cho rằng vấn đề về già hóa dân số là thách thức rõ nhất, cần phải điều chỉnh cũng như tính tới chuyện 10 năm tới đây có khoảng 21 triệu người cao tuổi cần có chính sách xử lý như thế nào để tạo điều kiện cho người cao tuổi tiếp tục phát huy năng lực, đóng góp trí tuệ cũng như tạo điều kiện để người cao tuổi có chất lượng sống ổn định.

Buổi tọa đàm được tổ chức nhằm trao đổi, thu nhận ý kiến đại biểu quốc hội, chuyên gia, nhà quản lý, cử tri về những thành tựu đáng ghi nhận mà công tác dân số đã đạt được trong thời gian qua đồng thời tìm ra những tồn tại và đề ra những giải pháp./.

Ngày 25/10/2017, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng ký ban hành Nghị quyết số 21-NQ/TW của Hội nghị lần thứ 6 Ban chấp hành Trung ương Đảng (Khóa XII) về công tác dân số trong tình hình mới (gọi tắt là Nghị quyết số 21-NQ/TW).

Lần đầu tiên trong suốt 25 năm qua, Ban Chấp hành Trung ương Đảng nhận định nếu duy trì chính sách giảm sinh quá lâu sẽ để lại những hệ lụy rất khó giải quyết.

Thùy Giang (Vietnam+)