Chánh án TAND tối cao Nguyễn Hòa Bình trả lời về tình trạng doanh nghiệp nợ BHXH

Đại biểu Quốc hội Trương Thị Bích Hạnh (Bình Dương)

Đại biểu nhấn mạnh, Luật Công đoàn, Bộ luật Lao động năm 2012, Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 và gần đây nhất là Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 đều có quy định: Tổ chức công đoàn có quyền đại diện cho tập thể người lao động khởi kiện tại Tòa án, khi quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của tập thể người lao động bị xâm phạm.

Căn cứ vào các quy định của pháp luật, tổ chức công đoàn ở nhiều địa phương đã nộp đơn khởi kiện doanh nghiệp nợ bảo hiểm xã hội ra Tòa án có thẩm quyền. Tuy nhiên, tất cả các đơn khởi kiện của tổ chức công đoàn đều bị Tòa án trả lại. Lý do trả lại đơn khởi kiện cũng không thống nhất. Từ thực tế trên, đại biểu đề nghị Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cho biết nguyên nhân của những vướng mắc trên là do đâu? Và giải pháp nào để tháo gỡ những vướng mắc này để tổ chức công đoàn có thể thực hiện quyền khởi kiện của mình đối với hành vi vi phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội đã được pháp luật quy định.

Trả lời chất vấn về tình trạng nợ bảo hiểm của các doanh nghiệp, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, hiện nay có 102.900 đơn vị còn đang nợ bảo hiểm, nợ của 2,6 triệu lao động, với số tiền nợ là 14.700 tỷ đồng. Bảo hiểm xã hội đã khởi kiện 8.840 vụ và yêu cầu trả khoảng 6.000 tỷ đồng. Tòa án các cấp đã xử 3.986 vụ và tuyên các doanh nghiệp phải trả và thu hồi được 16% số nợ bảo hiểm phải trả. Còn 1.400 đơn trả lại cho các cấp.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình trả lời chất vấn Theo Chánh án, vướng mắc hiện nay là quy định của luật giao bảo hiểm có quyền kiểm tra, xử phạt, sau khi kiểm tra xử phạt theo trình tự hành chính xong thì Tòa mới giải quyết. Tòa có công văn yêu cầu không thụ lý đơn này nữa vì không đúng với quy định của quy trình tố tụng hiện hành.

Theo một số văn bản, Liên đoàn Lao động có quyền khởi kiện các doanh nghiệp. Thời gian qua, Công đoàn đã khởi kiện 138 vụ. Quá trình xét xử cũng vướng về một số quy định pháp lý. Đó là đại diện công đoàn không được người lao động ủy quyền, nên thông tin ra trước Tòa để bảo vệ phần khởi kiện là không chắc chắn. Mặc dù kiện nhưng lại không bảo vệ được. Do vậy có vướng về mặt luật, vì xem đây là kiện dân sự nên bên nguyên đơn và bị đơn bình đẳng với nhau.

Trong trường hợp này thì công đoàn khởi kiện nhưng công đoàn lại không có quyền thỏa thuận về đóng bảo hiểm, do đó, vụ án cũng không giải quyết được. Chánh án nhấn mạnh, đây là thực tế nóng, muốn hay không thì cũng phải giải quyết, bởi nếu để nợ đọng bảo hiểm thì không bảo đảm quyền lợi của người lao động khi nghỉ hưu hay đi khám bệnh. Quốc hội đã thông qua Bộ luật Hình sự, theo đó, sau ngày 1/1/2018, các hành vi vi phạm đến nợ bảo hiểm bắt buộc thì coi là tội phạm. Nếu vụ án hình sự xảy ra, cơ quan điều tra vào cuộc, Viện kiểm sát truy tố thì trách nhiệm của Tòa án các cấp phải thụ lý.

PV