Chậm giao doanh nghiệp về SCIC: Vì tư tưởng chưa muốn, kỷ cương kỷ luật chưa nghiêm

Đã có rất nhiều chỉ đạo và cả sự thúc giục từ Chính phủ từ năm 2012 đến nay, nhưng số DN chuyển giao về Tổng công ty Quản lý và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) rất ít. Khi các nhà báo hỏi về vấn đề này, ông Nguyễn Đức Chi - Chủ tịch HĐTV của SCIC cho biết: “Chúng tôi không biết phải làm gì hơn nữa”!. Ông cho biết SCIC đã rất chủ động nhưng các bộ, các địa phương vẫn rất lừng khừng.

Còn nhớ ngay từ năm 2012, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 03/CT-TTg yêu cầu các bộ, ngành, địa phương khẩn trương chuyển giao quyền đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại DN về SCIC. Cụ thể hơn, tại Nghị định số 151/2013/NĐ-CP, Chính phủ đã quyết chuyển 234 DN do các bộ và địa phương làm đại diện vốn nhà nước tại DN này về SCIC. Đến năm 2016, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đã ra văn bản đốc thúc việc chuyển giao quyền đại diện vốn nhà nước về SCIC chậm nhất là vào cuối quý I/2017. Nhưng đến tháng 2/2017, vẫn còn tới 173 DN chưa chuyển giao.

Tổng công ty Thép và Tập đoàn Dệt May chưa thể bàn giao về SCIC vì bộ chủ quản chưa ký

Tháng 8/2017 tại Quyết định 1232/QĐ-TTg, Thủ tướng quyết định 6 bộ và 16 địa phương phải chuyển giao 62 DN về SCIC theo lộ trình: Năm 2017 giao 4 DN; năm 2018 chuyển giao 55 DN về SCIC; năm 2019 chuyển giao 3 DN. Tại cuộc họp của Ban chỉ đạo Đổi mới và phát triển DN hồi tháng 7, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ - Trưởng ban chỉ đạo lại một lần nữa nhắc nhở các bộ và địa phương chuyển giao 173 DN về SCIC. Nhưng theo báo cáo của Bộ Tài chính, đến hết tháng 6/2018, SCIC mới tiếp nhận được 34 DN trong đó 24 DN chuyển giao theo Quyết định số 1232/QĐ-TTg và 10 DN chuyển giao theo Nghị định số 151/2013/NĐ-CP.

Phó Tổng giám đốc phụ trách của SCIC cho biết, dù đã chủ động, thường xuyên đôn đốc, làm việc trực tiếp với các bộ, địa phương, có những trường hợp các bên đã gặp, bàn bạc và đi đến thống nhất, thủ tục cũng đã xong, nhưng các bộ chủ quản vẫn không chuyển giao.

Bộ Tài chính cũng đã chủ trì thành lập đoàn công tác liên ngành gồm đại diện Bộ Tài chính, Văn phòng Chính phủ, Bộ Kế hoạch - Đầu tư và SCIC tới làm việc với 6 bộ, ngành, UBND tỉnh, đó là Bộ Công thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Y tế, Bộ Xây dựng, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch, UBND Hải Phòng để chốt việc chuyển giao. Có những trường hợp tưởng như đã xong nhưng DN vẫn chưa được chuyển giao.

Đơn cử như Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, lẽ ra phải hoàn thành chuyển giao trong tháng 5/2018. Trong số DN phải chuyển giao có DN vẫn còn vướng nhưng có những DN mọi việc đã xong, có thể bàn giao nhưng bộ giữ lại tất, chờ cho xong hết mới bàn giao cả gói.

Hay như trường hợp Tổng công ty Thép và Tập đoàn Dệt may, mọi thủ tục đã xong nhưng Bộ Công thương chưa ký, nên chưa bàn giao được.

“Chúng tôi rất tích cực nhưng vị thế của chúng tôi cũng chỉ là một DN nên chỉ có thể nỗ lực tới làm việc, thúc đẩy các thủ tục. Chúng tôi không thể buộc các bộ, ngành phải thực hiện nhiệm vụ bàn giao được”, Chủ tịch SCIC chia sẻ.

Câu chuyện chậm chuyển giao DN về SCIC, bên cạnh những trục trặc kỹ thuật như DN đang vướng mắc về tài chính chưa xử lý xong, hay có những DN, như ông Chi cho biết “vốn chủ sở hữu đã âm rồi thì không biết phải chuyển giao cái gì”, thì nguyên nhân cơ bản vẫn là bộ muốn giữ, địa phương chưa muốn rời ra. Có một số địa phương đã từng đề nghị được giữ lại một vài DN vì lý do “giữ lại để phục vụ cho sự nghiệp phát triển của địa phương”. Nhìn lại số lượng các văn bản thúc giục của Chính phủ về vấn đề chuyển giao DN cho SCIC và tiến độ thực hiện, có thể nói rằng, việc chưa có chế tài, không có áp lực khiến các nơi vẫn chưa muốn mất đi quyền của ông chủ.

Trở lại câu chuyện chuyển giao này, một năm trước, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương (CIEM) đã tổ chức hẳn một cuộc hội thảo với chủ đề chuyển giao DN về SCIC. Tại hội thảo này, PGS-TS. Dương Đăng Huệ - nguyên Vụ trưởng Vụ Dân sự - kinh tế (Bộ Tư pháp) thẳng thắn nói rằng, chưa chuyển giao chỉ bởi “phía trước là lợi ích, phía sau vì sân sau, không thực hiện thì cũng chẳng phải chịu trách nhiệm”. Vì vậy Chính phủ phải kiên quyết, ai không thực hiện thì phải cách chức, phải có kỷ luật hành chính.

Chia sẻ những “tâm tư” của những người đứng đầu SCIC, TS. Nguyễn Đình Cung - Viện trưởng CIEM cho rằng, chậm chuyển giao DN về cho SCIC là vấn đề của nền kinh tế, vấn đề của tái cơ cấu tổng thể chứ không phải là vấn đề riêng của SCIC. Sự chậm trễ chuyển giao thế này là thể hiện sự giằng xé về lợi ích, là vì tư tưởng chưa muốn và kỷ luật chưa nghiêm. Tình trạng này cho thấy vì sao tái cơ cấu nền kinh tế chậm. “Làm tốt việc chuyển giao DN về SCIC là tốt cho xã hội, tốt cho nền kinh tế, thúc đẩy cải cách và phát triển của Việt Nam”, Viện trưởng Cung nhấn mạnh.

Ngọc Linh