Cấp Methadone cho bệnh nhân điều trị ma túy: Cần giải pháp tránh rủi ro

Ông Nguyễn Hoàng Long trong buổi triển khai ngày 5/4.

Giải pháp “ưu việt”

Ngày 5/4, tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Lai Châu, Cục Phòng chống HIV/AIDS - Bộ Y tế phối hợp cùng Sở Y tế Lai Châu, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và các đơn vị liên quan tổ chức sự kiện triển khai Đề án cấp thuốc Methadone nhiều ngày cho người bệnh điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế.

Theo Cục Phòng chống HIV/AIDS, nghiện ma túy và các chất dạng thuốc phiện được coi là bệnh tính của não bộ, chưa có thuốc đặc trị. Trong khi đó, các giải pháp cai nghiện hiệu quả không cao, tỷ lệ tái nghiện trên 90%. Trên thế giới, điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone được coi là giải pháp ưu việt nhất, được triển khai từ năm 1965 và mở rộng trên 80 quốc gia.

Tại Việt Nam, điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone đã được triển khai từ năm 2008. Tính đến nay, cả nước có hơn 52.000 người bệnh đang được điều trị Methadone ở hơn 330 cơ sở tại 63 tỉnh/thành phố.

Hiệu quả của điều trị bằng thuốc Methadone đã được chứng minh bởi nhiều nghiên cứu và kết quả triển khai tại nhiều nước trên thế giới, như: Cải thiện sức khỏe (giảm nhiễm HIV và các bệnh truyền qua đường máu, nâng cao thể lực), cải thiện an ninh, trật tự xã hội, phát triển kinh tế của gia đình, phục hồi về thể chất và tinh thần.

Rủi ro nặng nề nhất - tử vong

Mới đây, Cục trưởng Cục Phòng chống HIV/AIDS Nguyễn Hoàng Long cho biết, dựa trên kinh nghiệm một số quốc gia, khi cho người bệnh mang thuốc Methadone về cũng có thể sẽ gặp rủi ro.

Trước hết, rủi ro lớn là trẻ em hoặc những người khác dùng nhầm thuốc. Theo ông Long, đây là rủi ro nguy hiểm nhất đến sức khỏe và sự an toàn khi cho người bệnh mang Methadone về.

“Kinh nghiệm của một số các quốc gia trên thế giới cho thấy, nếu người khác sử dụng nhầm thuốc, nhất là trẻ em có thể dẫn đến tử vong. Để giảm thiểu rủi ro này, các điều kiện để người bệnh được mang thuốc về cũng đã đưa ra những tiêu chuẩn lựa chọn cụ thể, bao gồm: Người bệnh có nơi cư trú ổn định; Không trong quá trình điều trị các rối loạn tâm thần; Có nơi bảo quản thuốc an toàn như hòm, tủ đựng thuốc có khóa”, Cục trưởng Long nhận định.

Để giảm rủi ro, ông Nguyễn Hoàng Long khuyến cáo, nên tư vấn cho người bệnh hiểu sự nguy hiểm của việc người khác uống nhầm thuốc. Đồng thời, ghi các cảnh báo trên nhãn phụ lọ thuốc cùng biện pháp giám sát và tập huấn cho cán bộ y tế về xử trí khi người khác uống nhầm.

Bên cạnh đó, theo ông Long, tình trạng mua, bán, trao đổi, đánh cắp Methadone cũng có thể xảy ra. Do đó, để giảm thiểu rủi ro, ngay từ khi sàng lọc người bệnh được mang thuốc về, cần có những tiêu chuẩn và điều kiện. Những quy định đó liên quan đến tuân thủ điều trị, nội quy cơ sở điều trị, điều kiện bảo quản thuốc...

“Kinh nghiệm của các quốc gia đã triển khai cho người bệnh mang thuốc Methadone về cho thấy, một số người bệnh tích trữ Methadone để sử dụng sai mục đích như dùng liều cao hơn hoặc chia liều ra nhiều lần trong ngày. Việc này cũng có thể gây ngộ độc cho người bệnh hoặc không đạt được mục đích điều trị”, Cục trưởng Long cảnh báo.

Do đó, lãnh đạo này khuyến cáo cần có các biện pháp tăng cường tư vấn cho người bệnh tuân thủ điều trị. Ngoài ra, hủy việc mang thuốc về cho những người bệnh không tuân thủ tốt, tổ chức các biện pháp giám sát chặt chẽ thông qua giám sát trực tiếp. Đồng thời, yêu cầu người bệnh mang vỏ lọ thuốc đã sử dụng về và mang các lọ thuốc chưa sử dụng tới cơ sở điều trị đối chiếu, kiểm tra.

Bên cạnh đó, việc sử dụng Methadone chung với các thuốc khác, đặc biệt là nhóm thuốc an dịu như Benzodiazepines hoặc rượu và ma túy khác cũng có thể nguy hiểm cho người bệnh. Bởi vậy, cần tăng cường tư vấn cho người bệnh về sự nguy hiểm khi kết hợp Mathedone với thuốc, rượu, các loại ma túy khác. Đồng thời, việc sàng lọc người bệnh có tiền sử tuân thủ tốt, giám sát nước tiểu ngẫu nhiên... sẽ giúp giảm rủi ro.

“Kinh nghiệm của các quốc gia cho thấy, một số người bệnh cho rằng, sử dụng thuốc Methadone để tiêm có thể tạo ra sự phê sướng. Nếu sử dụng thuốc Methadone đường tiêm cũng sẽ gây nguy hiểm đến tính mạng do thuốc Methadone dạng sirô và quá liều. Đồng thời còn có thể gây nhiễm trùng tại chỗ hoặc đường máu do vệ sinh không bảo đảm”, Cục trưởng Long nhấn mạnh.

Vì vậy, cần có biện pháp tư vấn cho người bệnh về sự nguy hiểm khi dùng đường tiêm, in nhãn phụ trên vỏ lọ thuốc và trên bìa sổ đem thuốc Methadone về của người bệnh. Ngoài ra, lãnh đạo cho biết, tăng cường các biện pháp giám sát kiểm tra cũng là những yếu tố cần thiết.