Cao tốc Bắc - Nam: Nguy cơ chậm tiến độ vì thiếu vật liệu xây dựng

Thi công dự án Vĩnh Hảo - Phan Thiết.

Đã có nhiều ý kiến đề xuất giải pháp, để tháo gỡ khó khăn, nhằm giúp dự án hoàn thành theo đúng tiến độ đề ra, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Thiếu vật liệu sẽ ảnh hưởng lớn tiến độ

Tại buổi tọa đàm trực tuyến “Khó khăn vật liệu làm cao tốc Bắc - Nam: Thực trạng và giải pháp”, do Báo Giao thông tổ chức vào sáng 25/3, Phó Cục trưởng Cục Quản lý xây dựng và chất lượng công trình giao thông, Bộ Giao thông vận tải (GTVT) ông Lê Quyết Tiến cho biết, theo hồ sơ thiết kế kỹ thuật, nhu cầu vật liệu đất đắp (sau khi đã điều phối vật liệu dọc tuyến) cho toàn bộ 11 dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam, đi qua 13 tỉnh với tổng chiều dài khoảng 653km sẽ cần khoảng 52 triệu m3.

Hiện, có 6/11 dự án đang triển khai, trong đó 3 dự án Cao Bồ - Mai Sơn, Cam Lộ - La Sơn và Cầu Mỹ Thuận 2 cơ bản hoàn thành phần đất đắp nên cơ bản không vướng các vấn đề liên quan đến vật liệu. 3 dự án còn lại là Mai Sơn - Quốc lộ 45, Vĩnh Hảo - Phan Thiết và Phan Thiết - Dầu Giây bắt đầu xảy ra tình trạng khan hiếm vật liệu. Nếu không nhanh chóng cấp phép lại cho các mỏ đã hết hạn thì nguy cơ thiếu vật liệu là điều hiện hữu. Trong khi địa hình nước ta nhiều đồi núi nhưng hiện tại thiếu vật liệu đất đắp thì quả là vấn đề ngạc nhiên.

Là đơn vị được giao làm chủ đầu tư hai dự án cao tốc gồm Mai Sơn - Quốc lộ 45 (cần 7 triệu m3 đất) và dự án Phan Thiết - Dầu Giây (cần 5 triệu m3 vật liệu), bà Vũ Thị Thanh Vân - đại diện Ban quản lý dự án (QLDA) Thăng Long cho hay, khi lập dự toán mời thầu, Ban QLDA Thăng Long và bên tư vấn đã khảo sát thực trạng vật liệu, tham khảo giá vật liệu đất đắp do địa phương công bố. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, vật liệu đội giá lên nhiều so với thời điểm khảo sát.

Ông Hoàng Tuấn Khoát - Phó Giám đốc Ban QLDA 7, chủ đầu tư cầu Mỹ Thuận 2 và Vĩnh Hảo - Phan Thiết cho biết, nhu cầu dự án cần 8 triệu m3 vật liệu trong khi các mỏ đã được cấp phép khai thác chỉ được khoảng hơn 1 triệu m3. Như vậy, nguồn cung cấp đang thiếu nghiêm trọng. Hiện nay địa phương đang tổ chức đấu giá và khả năng sắp tới đây các mỏ đáp ứng được nhu cầu của dự án khoảng hơn 4 triệu m3 nếu tính cả 3 nguồn gồm các mỏ đã có đủ giấy phép khai thác, các mỏ đã chuẩn bị hoàn thiện giấy phép khai thác và các mỏ mới đấu giá.

Theo tính toán, thời gian hoàn thiện cấp phép một mỏ khoảng 6 - 8 tháng nhưng tiến độ được vạch ra từ nay đến cuối năm 2021 phải hoàn thiện toàn bộ tuyến đường với tổng nhu cầu khoảng 8 triệu m3 vật liệu. Với thời gian còn lại thì mỗi tháng cần 90.000 m3, cá biệt có những tháng cao điểm phải cần 2 triệu m3 đất. Một ngày phải có 150 - 300 xe/mỏ, khoảng 2 - 5 phút có 1 xe xuất phát từ mỏ. Vì thế, khả năng bị chậm tiến độ tại dự án cầu Mỹ Thuận 2 là rất lớn nếu không có giải pháp căn cơ và đa dạng hóa được nguồn cung ứng.

Đề cập đến khảo sát của tư vấn thiết kế về trữ lượng các mỏ vật liệu được quy hoạch tại các địa phương phải chăng đưa ra không chính xác, ông Võ Hoàng Anh, đại diện Tổng công ty Tư vấn thiết kế giao thông vận tải (TEDI) quả quyết, nhiệm vụ khảo sát về vị trí chất lượng, trữ lượng, khối lượng tại các dự án từ cơ quan quản lý của Bộ GTVT tới ban quản lý dự án, chủ đầu tư đã thẩm định rất kỹ, khẳng định không thiếu vật liệu để thi công dự án Bắc - Nam và các dự án khác. Các nhà thầu đi khảo sát thực tế thì nguồn cung ứng vật liệu diễn ra bình thường.

Bản thân chủ mỏ, địa phương cũng chưa lường được việc dự án cần nhu cầu lớn với cả triệu m3 mới đủ cung ứng, tức là khoảng 200 - 300 nghìn khối/ngày bởi tiến độ đắp nền chỉ trong 3 - 4 tháng nên cần gấp. Vấn đề khan hiếm vật liệu nếu không có giải pháp căn cơ thì không chỉ riêng dự án cao tốc Bắc - Nam, mà tất cả các dự án trọng điểm khác cũng sẽ vướng vào tình trạng khó khăn này.

Đẩy nhanh thủ tục cấp phép khai thác mỏ

Ông Lại Hồng Thanh - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Địa chất và Khoáng sản (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho hay, theo quy định Luật Khoảng sản, các loại khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường như cát sỏi, đất sét, đất đắp đường, đá vôi... thuộc thẩm quyền cấp phép của UBND cấp tỉnh. Theo đó, cấp tỉnh hoàn toàn có thể xem xét điều chỉnh, bổ sung các mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng nhằm đáp ứng nguyên vật liệu phục cụ cho dự án phát triển kinh tế - xã hội.

Trước hiện tượng các chủ mỏ tăng giá, ông Thanh khuyến nghị các địa phương cũng cần lưu ý, tiền cấp quyền khai thác khoáng sản một năm được điều chỉnh 6 tháng/lần. Các tỉnh có thể điều chỉnh khung giá tài nguyên cho hợp lý với thực tế. Sau khi đã điều chỉnh vẫn thấy tăng giá chênh lệch thì hoàn toàn có quyền xem xét và xử lý.

Do đó, các địa phương căn cứ vào quy hoạch mỏ khoáng sản là vật liệu xây dựng thông thường để phê duyệt khu vực không đấu giá, cấp theo thủ tục không đấu giá, rút ngắn thời gian rất nhiều.

Đưa ra giải pháp, theo ông Tiến, Bộ GTVT đã làm việc với các địa phương và đề nghị đẩy nhanh tiến độ cấp phép mỏ; thực hiện tốt công tác quản lý nhà nước về giá vật liệu xây dựng; có giải pháp, chế tài kịp thời và phù hợp để chống độc quyền, đầu cơ, tùy tiện nâng giá vật liệu xây dựng.

Bộ GTVT cũng chỉ đạo tư vấn tiếp tục khảo sát các khu vực lân cận tuyến để tìm kiếm các mỏ có đủ điều kiện về chất lượng, trữ lượng; điều phối đất để tận dụng ngay vật liệu đủ tiêu chuẩn đắp nền; nghiên cứu tận dụng đối với vật liệu đào đổ thải theo hướng có thể nghiền và phối trộn để đạt tiêu chuẩn đắp nền.

Trí Dũng – Văn Nam