Cao Bằng: Độc đáo bữa cơm mời khách của người Lô Lô đen
Người Lô Lô đen tại xóm Khuổi Khon, xã Kim Cúc (Bảo Lạc, Cao Bằng) có sự độc đáo trong cách thức bố trí mâm cơm đãi khách. Đó là hầu hết thực phẩm đều được gói trong lá cây vả, cơm được gói bằng lá chuối chứ không dùng bát, đĩa như những dân tộc khác.
Mâm cơm dành cho họ hàng bên nội và bên ngoại của người Lô Lô đen.
Trong khi các dân tộc khác chuẩn bị bữa cơm đãi khách trong những ngày đặc biệt sẽ có nhiều món ăn khác nhau được đặt trong bát, đĩa các loại, nhưng với người Lô Lô đen ở Khuổi Khon mọi thứ thật đơn giản và đặc biệt, đậm chất núi rừng, các món ăn được đựng bằng lá cây vả.
Theo người dân nơi đây, từ xa xưa đã làm như vậy và cứ tiếp nối truyền thống đó họ chỉ sử dụng lá cây vả mọc nhiều ở trên rừng, bên bờ suối để đựng thức ăn. Cây vả được người Lô Lô gọi là “vịa phá”, với đặc tính là cây bóng mát nên lá cây to, khá dày lại sạch sẽ nên được người dân tận dụng để đựng thức ăn. Còn lá chuối được người Lô Lô cắt thành từng tấm rồi hơ lửa cho lá dẻo dai hơn để đựng cơm.
Nan tre được đan lát xen kẽ nhau để đựng thức ăn rất độc đáo.
Sau khi cơm được nấu chín, một người sẽ làm nhiệm vụ xới cơm, còn một người khác sẽ khéo léo gói chặt cơm vào trong lá, mỗi mâm sẽ được chia hai gói cơm. Trong mâm cơm có các món mặn như thịt bò xào măng, thịt lợn luộc, nước thịt lợn luộc sẽ được tận dụng để luộc hoa chuối thái nhỏ làm thức ăn. Chính vì không có quá nhiều món nên mâm cơm của họ rất nhỏ gọn.
Ông Chi Viết Hải, người uy tín tại xóm Khuổi Khon cho biết: Từ xa xưa, của cải vật chất không có nhiều, đến khi nhà nào có việc làm lễ mượn bát đũa của nhau cũng được, nhưng vì sợ phiền đến hàng xóm và số lượng khách đến đông nên người dân tận dụng lá cây có trong tự nhiên là cây vả và lá chuối. Khi xong việc chỉ cần vứt để lá cây tự tiêu hủy, như thế rất thuận lợi mà không phiền đến nhà khác.
Một số mâm được dùng để cúng tế, sau đó người thân trong gia đình sẽ ăn. Những mâm này đặc biệt hơn đó là những nan tre được đan lại với nhau thành một chiếc mâm để đựng thức ăn, bó đũa cũng được buộc lại bằng lạt tre rất cẩn thận.
Người Lô Lô đen là cộng đồng dân tộc thiểu số ít người, địa hình sinh sống thường ở khu vực đồi núi cao, sống gần gũi với thiên nhiên nên cách họ làm các món ăn, sắp xếp các mâm lễ cũng thật đặc biệt, thể hiện sự khéo léo và tài hoa trong việc tận dụng các nguyên liệu có sẵn trong tự nhiên.
