Cạnh tranh thị phần bán lẻ: Doanh nghiệp nội tìm hướng đi riêng

Điều đó cho thấy DN bán lẻ nội địa ngày càng đối mặt với nhiều thách thức và cạnh tranh khốc liệt hơn khi DN FDI mở rộng đầu tư vào thị trường bán lẻ.

“Đại gia” ngoại liên tục đổ bộ

Sau khi đưa vào hoạt động trung tâm thương mại (TTTM) Aeon Mall Long Biên (năm 2015), nhà bán lẻ Aeon Mall (Nhật Bản) đã liên kết với BIM Group đầu tư TTTM thứ 2 tại Hà Nội với số vốn lên đến 200 triệu USD. Khi TTTM này đi vào hoạt động năm 2019, Aeon Mall có đến 5 TTTM tại Việt Nam với tổng vốn đầu tư gần 600 triệu USD. Theo Tổng Giám đốc Aeon Mall Konishi Yukio, thời gian tới, Aeon tiếp tục mở rộng hệ thống bán lẻ, dự kiến đến năm 2020 sẽ đưa vào hoạt động 20 TTTM trên khắp 3 miền.

Người tiêu dùng mua hàng tại siêu thị Vinmart Nguyễn Chí Thanh. Ảnh: Hoài Nam

Thực tế trong những năm gần đây có rất nhiều DN bán lẻ lớn từ các nước đổ bộ vào Việt Nam. Cụ thể, từ giữa năm 2016, Takashimaya - một trong những tập đoàn bán lẻ hàng đầu Nhật Bản đưa vào hoạt động chuỗi cửa hàng Takashimaya tại TTTM Saigon Centre. Không chịu thua kém, Tập đoàn bán lẻ Lotte Hàn Quốc cũng đã có kế hoạch đến năm 2020 sẽ mở 60 siêu thị mới tại Việt Nam với tổng số vốn đầu tư 3,2 tỷ USD. Ngay trong năm 2016, các tập đoàn bán lẻ của Thái Lan như Berli Jucker, Central Group cũng đã đầu tư cả tỷ USD để thâu tóm toàn bộ hệ thống bán lẻ Metro, BigC. Cũng từ năm 2016, DN Trung Quốc Miniso cũng đã có động thái thâm nhập vào thị trường bán lẻ Việt Nam thông qua hợp đồng nhượng quyền với Tập đoàn Lê Bảo Minh và công bố mở 12 cửa hàng tại các TP lớn.

Thị trường bán lẻ Việt Nam không chỉ thu hút DN bán lẻ đến từ khu vực châu Á, mà DN châu Âu cũng đang tiến hành “đổ bộ”. Từ tháng 9 đến nay, Tập đoàn đa quốc gia H&M trong lĩnh vực bán lẻ sản phẩm thời trang Thụy Điển đã liên tục khai trương cửa hàng kinh doanh thời trang tại TP Hồ Chí Minh và Hà Nội. H&M không phải là DN thời trang châu Âu đầu tiên khai thác thị trường Việt Nam, mà trước đó hồi tháng 7/2016, nhãn hiệu thời trang Zara (Tây Ban Nha) cũng đã khai trương cửa hàng đầu tiên.

Nhà bán lẻ nội bám sát khu dân cư

Trước việc DN bán lẻ nước ngoài liên tục đầu tư khai thác thị trường bán lẻ Việt Nam, các DN bán lẻ Việt cũng đã có những cách đi của riêng mình để giữ thị phần. Một trong những hướng đi được nhiều DN Việt áp dụng là xây dựng chuỗi siêu thị, cửa hàng tiện lợi bám sát khu dân cư, hoặc phát triển hệ thống cửa hàng tại thị trường nông thôn để tạo ra đối trọng với hệ thống bán lẻ nước ngoài.

Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội Trần Thị Phương Lan cho biết: Trong nhiều năm qua, siêu thị Việt LanChi Mart liên tục mở rộng hệ thống phân phối tại khu vực nông thôn. Hiện, LanChi Mart có 19 siêu thị tại các huyện ngoại thành và một số tỉnh miền Bắc. Tổng Công ty Thương mại Hà Nội (Hapro) sau 11 năm đầu tư hệ thống siêu thị, cửa hàng tiện ích Hapromart, hệ thống bán lẻ này đã vươn ra các tỉnh Thái Bình, Quảng Ninh, Thanh Hóa...

Thực tế cho thấy, không chỉ DN nhà nước, mà một số DN lớn cũng đầu tư mở rộng hệ thống cửa hàng tiện ích ra khắp các khu dân cư. Thông tin từ Tập đoàn Vingroup cho thấy, sau hơn 2 năm đầu tư hiện hệ thống cửa hàng tiện ích VinMart+ hoạt động như một siêu thị mini đã lên con số 1.000 cửa hàng. Dự kiến đến hết năm 2017, hệ thống VinMart+ sẽ đạt con số 1.500 cửa hàng tại 30 tỉnh, thành, trở thành chuỗi cửa hàng tiện ích lớn nhất Việt Nam. Cùng tham gia phân khúc này, Saigon Co.op đã tận dụng các cửa hàng tạp hóa truyền thống để biến các cửa hàng này thành đại lý bán lẻ hiện đại mang thương hiệu Co.op Smile đặt tại những khu dân cư.

TS Lê Huy Khôi - Trưởng ban Nghiên cứu dự báo thị trường, Viện Nghiên cứu thương mại (Bộ Công Thương) nhận xét: Đa phần người tiêu dùng vẫn ưa cách mua sắm nhanh, tiện lợi, việc mở ra những cửa hàng tiện ích, siêu thị mini bám theo khu dân cư là cách lựa chọn khôn khéo, hướng đi đúng đắn của các kênh bán lẻ Việt Nam: “Nhắm vào thị trường này, các DN bán lẻ nội sẽ yên tâm không bị mất thị phần, vì DN nội rất hiểu tâm lý, thị hiếu, thói quen tiêu dùng của người dân nông thôn, trong khi đây là điểm yếu của DN ngoại”.

Bên cạnh đó, để tạo sức mạnh cho DN bán lẻ trong nước cạnh tranh với DN FDI, Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam (AVR) đã đề xuất Chính phủ thành lập một tập đoàn bán lẻ trên cơ sở “bắt tay” của 4 DN bán lẻ hàng đầu của Việt Nam với doanh thu đến 4 - 5 tỷ USD/năm. Đó là Saigon Co.op, Tập đoàn Phú Thái (PhuThai Group), Tổng Công ty Thương mại Sài Gòn (Satra) và Hapro.

Mặc dù việc phát triển hệ thống bán lẻ bám sát khu dân cư, nông thôn là giải pháp hạn chế mất thị phần, tuy nhiên DN Việt cần phải nắm bắt được nhu cầu thị trường, người tiêu dùng để cung ứng sản phẩm, dịch vụ phù hợp… Qua đó chiếm cảm tình của người tiêu dùng để mở rộng hệ thống bán lẻ, mở rộng thị trường.

Người Việt Nam quen mua bán ở các hệ thống chợ vì tiện lợi, hàng phong phú. Gần đây có nhiều người chuyển hướng thích mua sắm tại các siêu thị. Do đó, DN Việt Nam phải nắm bắt được tâm lý này của người tiêu dùng để phát triển theo hình thức kinh doanh cửa hàng tiện lợi tại hệ thống chợ truyền thống và thị trường nông thôn.

Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam Đinh Thị Mỹ Loan

Lê Nam