Cạnh tranh không lành mạnh gây nguy cơ mất thương hiệu chè Lai Châu

Đặc sản chè Lai Châu với các sản phẩm như trà ô long, mát tra, đông phương mỹ nhân... đã có mặt ở thị trường nhiều nước trên thế giới. Có được thương hiệu như hôm nay là nhờ các doanh nghiệp chè ở địa phương đã xây dựng được vùng nguyên liệu tập trung chất lượng cao, đảm bảo an toàn sinh học và ký kết với nông dân trong bao tiêu sản phẩm.

Thế nhưng hiện nay, một số đơn vị được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp lại “nhảy” vào vùng nguyên liệu cạnh tranh thu mua, dẫn đến nguy cơ mất thương hiệu chè Lai Châu.

Toàn tỉnh Lai Châu hiện nay có gần 6.200 ha chè, với quy mô vùng nguyên liệu chè đứng thứ ba cả nước. Với đơn giá chè búp tươi như chè Shan bình quân 7.000 đồng/kg, chè Kim Tuyên từ 10.000 - 15.000/kg như hiện nay, đời sống người trồng chè đã từng bước được cải thiện. Ngoài việc làm và thu nhập ổn định cho các hộ trồng chè, hàng tháng các doanh nghiệp chế biến chè trên địa bàn còn tạo việc làm cho hàng trăm lao động địa phương.

Việc cạnh tranh, phá giá mua không lành mạnh của một số DN trên địa bàn đang đe dọa đến thương hiệu, chất lượng chè của địa phương.

Đến nay, sản phẩm chè Lai Châu đã từng bước khẳng định được thương hiệu và xuất sang các thị trường nước ngoài như Đài Loan, Nhật, Hàn Quốc, Ấn Độ… Đây là một trong những đầu ra dài hạn cho ngành chè địa phương, góp phần giúp người nông dân phát triển sản xuất bền vững.

Bà Nguyễn Thị Loan, Giám đốc Công ty CP Đầu tư phát triển chè Tam Đường cho biết, hiện công ty có 3 nhà máy chế biên, với sản lượng 50 tấn chè búp tươi/ngày. Công ty đã có gần 9 năm đồng hành liên kết với người dân huyện Tam Đường để đầu tư vùng nguyên liệu và bao tiêu sản phẩm, đặc biệt là đầu tư nhà máy sản xuất chế biến chè tại xã Bản Bo.

Thế nhưng, vừa qua có một số doanh nghiệp đã xin cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh để vào vùng nguyên liệu của công ty tranh mua không lành mạnh, phá giá để thu mua, phá vỡ liên kết giữa doanh nghiệp và người dân trên địa bàn.

“Nếu công ty không quản lý được vùng nguyên liệu đồng nghĩa với việc sản phẩm của công ty không truy xuất được nguồn gốc, làm giảm giá trị của vùng nguyên liệu. Trong khi đó, ngành nghề sản xuất, chế biến chè phải có vùng nguyên liệu và phải ký kết được với bà con nông dân, cam kết thực hiện vai trò, trách nhiệm của mình mang lại giá trị cho doanh nghiệp và người dân. Các cá nhân hoặc đơn vị muốn cấp phép đăng ký kinh doanh cần phải có điều kiện từ ban đầu, muốn đầu tư vào ngành nghề sản xuất, chế biến chè phải song hành đầu tư vùng nguyên liệu”, bà Loan nêu rõ.

Đơn vị đang phá giá thu mua mà bà Loan nói tới là Công ty TNHH MTV Minh Quyết, có trụ trở tại xã Bản Bo, huyện Tam Đường. Hiện đơn vị này đang thu mua vùng nguyên liệu chè kim tuyên chất lượng cao, trong khi vùng nguyên liệu này đang được UBND tỉnh Lai Châu và huyện Tam Đường phân vùng cho Công ty CP Đầu tư phát triển chè Tam Đường quản lý.

Trước phản ánh về việc có công ty ngoài "nhảy" vào thu mua nguyên liệu trong vùng công ty đang được giao quản lý, UBND xã Bản Bo đã phối hợp Phòng NN&PTNT huyện Tam Đường xác minh sự việc. Bà Nguyễn Thị Huyền, Giám đốc Công ty TNHH MTV Minh Quyết thừa nhận đã thu mua sản lượng chè búp tươi mà hộ dân canh tác không đúng quy trình, tiêu chuẩn. Đồng thời, bà Huyền cũng thuê lại một số diện tích chè của các hộ trong vùng nguyên liệu, với giá 15 triệu đồng/ha/năm.

Ông Trần Văn Sứng, Phó Chủ tịch UBND huyện Tam Đường cho biết, việc phân vùng nguyên liệu và thực hiện ký kết giữa doanh nghiệp với người dân nhằm giúp doanh nghiệp dễ kiểm soát chất lượng trong sản xuất.

Việc một số đơn vị đứng lên thu mua sản phẩm chè tại vùng nguyên liệu với giá cao, huyện đã chỉ đạo cơ quan chuyên môn cùng chính quyền lập biên bản, yêu cầu dừng việc thu mua; đồng thời tuyên truyền để người trồng chè nâng cao nhận thức trong liên kết với doanh nghiệp, hiểu rõ quyền lợi, trách nhiệm của mình trong quá trình thực hiện liên kết để triển khai.

“Một số doanh nghiệp thu mua sản phẩm chè của bà con tại vùng nguyên liệu với giá cao hơn, ý đồ là để thành lập cơ sở chế biến trong vùng chè đã được phân vùng cho Công ty chè Tam Đường. Huyện Tam Đường đã chỉ đạo cơ quan chuyên môn, cùng với cấp ủy, chính quyền cấp xã, cấp bản tuyên truyền để các hộ dân nhận thức được quyền lợi và trách nhiệm trong quá trình liên kết với công ty chè. Doanh nghiệp trước đó đã liên kết cùng bà con trong giai đoạn vất vả, khó khăn đến khi chè có sản lượng tốt bà con cần phải đồng hành cùng doanh nghiệp”, ông Sứng cho biết.

Nhờ khẳng định được thương hiệu và xuất đi nhiều nước trên thế giới, đời sống người trồng chè ở Lai Châu đã từng bước được cải thiện.

Ông Hà Văn Um, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Lai Châu cho biết, vùng nguyên liệu chè Lai Châu hiện đang là một trong những vùng nguyên liệu tốt nhất trong cả nước. Việc trên địa bàn xảy ra tình trạng các đơn vị xin cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, rồi “nhảy” vào tranh mua nguyên liệu chè, dẫn đến việc người dân vì lợi trước mắt, chăm sóc diện tích chè không đúng quy trình và kỹ thuật, thu hái ẩu làm ảnh hưởng chất lượng chè, mất đi thương hiệu chè chất lượng cao của tỉnh.

“Quá trình thu mua không tốt, đặc biệt là kỹ thuật thu hái không đảm bảo sẽ ảnh hưởng nhiều đến chất lượng chè. Muốn có chè tốt phải đảm bảo kỹ thuật 1 tôm 2 lá, không thể hái dài được, nên khi có hiện tượng tranh mua, tranh bán đương nhiên người thu hái sẽ làm ẩu, ảnh hưởng đế chất lượng chè Lai Châu, làm ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của bà con vùng sản xuất chè”, ông Um nói.

Phát triển nông nghiệp chất lượng cao là hướng đi bền vững cho người trồng chè trên địa bàn tỉnh Lai Châu, yếu tố liên kết, bao tiêu sản phẩm với doanh nghiệp là không thể tách rời. Vì vậy, UBND tỉnh Lai Châu cần có chế tài bảo vệ doanh nghiệp đã được phân vùng nguyên liệu, tránh nguy cơ mất vùng nguyên liệu chè sạch, chất lượng cao, lâu dài sẽ ảnh hưởng đến thương hiệu chè Lai Châu./.