Cảnh nóng - ranh giới của sự khiêu dâm và những mưu đồ nghệ thuật

Mới đây một đoàn làm phim họp báo về dự án sắp ra mắt, và như thường lệ, câu chuyện được hỏi nhiều nhất, được kể, được bàn luận rôm rả nhất – vẫn là chuyện cảnh nóng.

Cảnh nóng đã trở thành đề tài mang tính “kinh điển”, trở đi trở lại trong điện ảnh. Ở những câu chuyện ồn ã bên lề, phía sau một cảnh nóng có hàng nghìn câu chuyện hấp dẫn để bình phẩm. Chuyện nữ diễn viên phải cởi đồ, chuyện đạo diễn yêu cầu phải chuẩn tư thế, chuyện cảnh nóng khai thác bao nhiêu cho đủ, cảnh nóng như thế nào là đồi trụy và như thế nào mới đẹp mắt, nghệ thuật...

Cảnh nóng, ngay khi bước lên màn ảnh, đã đứng giữa những bủa vây tranh cãi.

Mưu đồ nghệ thuật

Năm 2013, bộ phim Blue is the Warmest Colour (Màu xanh là màu nóng) đoạt Cành Cọ Vàng tại LHP Cannes. Bộ phim gây sốc bởi những cảnh nóng mô tả sinh hoạt tình dục đồng giới trần trụi của 2 nữ diễn viên chính, Adele Exarchopoulos và Lea Seydoux. Ngay sau khi Blue is the Warmest Colour được vinh danh, hai nữ diễn viên đã chia sẻ những thông tin khiến giới làm phim quốc tế bàng hoàng.

Hai nữ diễn viên của Blue is the Warmest Colour kể họ đã có những trải nghiệm khủng khiếp khi quay cảnh nóng.

Để thực hiện 12 phút cảnh nóng, đạo diễn Abdellatif Kechiche đã yêu cầu 2 nữ diễn viên chính phải đóng đi đóng lại một cảnh trong suốt 10 ngày liền, gần như khỏa thân trước mặt cả đoàn làm phim. Họ phải hôn nhau liên tục, làm đi làm lại những cảnh nhạy cảm đến kiệt sức. Cả 2 nữ diễn viên đều khẳng định, những trải nghiệm đã có trong suốt quá trình quay bộ phim vừa đoạt Cành Cọ Vàng là quá khủng khiếp.

Nữ diễn viên Adele Exarchopoulos cho biết cô đã phải đóng cảnh nóng dưới sự quan sát đầy khắt khe của đạo diễn: “Người ta xem bộ phim, chẳng bao giờ quan tâm hỏi xem ông ấy (đạo diễn - PV) đã thực hiện như thế nào. Điều đó khiến Kechiche và bộ phim trở nên đáng ngưỡng mộ hơn”.

Hai nữ chính của Blue is the Warmest Colour khẳng định sẽ không bao giờ hợp tác đạo diễn Abdellatif Kechiche bởi sự hà khắc, vô cảm, không quan tâm đến cảm xúc diễn viên, chỉ bằng mọi cách phục vụ ý đồ nghệ thuật của mình.

Mặc cho những tranh cãi gay gắt về cảnh nóng, Blue is the Warmest Colour vẫn được khen ngợi, và những cảnh nhạy cảm của 2 nữ chính được cho là đã khắc họa một câu chuyện tình thấm thía.

Cảnh nóng - trong quan điểm của những nhà làm phim nghệ thuật, luôn ẩn chứa góc tối trong tâm hồn, luôn phô bày đời sống tâm lý phức tạp của nhân vật. Cảnh nóng là cao trào của cảm xúc, nơi các nhân vật thăng hoa và thể hiện bản năng, góc khuất của mình.

Một nhà phê bình từng viết: “Đề tài tình dục đang là phương tiện hữu hiệu cho các đạo diễn độc lập đưa ra tiếng nói riêng. Trong khi những bộ phim này bị chỉ trích mang nặng tính khiêu dâm, không ít tác phẩm là những công trình nghiên cứu thực thụ về tính cách con người, là những câu chuyện gợi suy ngẫm. Những cảnh sex trần trụi cùng lúc đốt mắt người xem, lại là phương tiện rõ nhất để mô tả trạng thái tinh thần của nhân vật chính”.

Cảnh trong phim Sắc Giới. Phim có nhiều cảnh nóng trần trụi , gây sốc giữa Lương Triều Vỹ và Thang Duy.

Chính bởi vậy, nhiều phim nghệ thuật chọn cách đặc tả cảnh làm tình trần trụi để khai thác tận gốc rễ những góc sâu phức tạp nhất trong đời sống tâm lý của con người, và những phim này luôn gây tranh cãi dữ dội. Nhiều bộ phim như Last Tango in Paris, In The Realm Of The Sense, Sắc Giới… nhiều năm về sau vẫn gây tranh cãi gay gắt khi đứng giữa lằn ranh nghệ thuật và khiêu dâm.

Khi các đạo diễn vị nghệ thuật, muốn khai thác, lột tả con người ở góc độ trần trụi nhất, bản năng nhất, thì khán giả lại muốn nghệ thuật dù thế nào cũng phải “biết đủ, biết dừng”.

Đứng trước những bộ phim mang tuyên ngôn vị nghệ thuật với các cảnh sex bạo liệt, khán giả cho rằng họ “quá sức chịu đựng” trước các “ngôn ngữ nghệ thuật quái đản” của giới đạo diễn.

Mưu đồ kiếm tiền

Cảnh nóng không chỉ phục vụ cho những tuyên ngôn nghệ thuật của các đạo diễn. Nó còn mang trên vai một sứ mệnh khác trong điện ảnh, đó là kiếm tiền.

Hầu hết đoàn làm phim khi ra mắt đều hướng thông tin đến những cảnh nóng. Với đặc thù của nó, cảnh nóng luôn gợi tò mò và có sức hấp dẫn lớn với số đông khán giả. Có thời, phim Việt mỗi khi ra rạp đều phải đưa cảnh nóng trở thành những thông tin rầm rộ, quảng bá rộng khắp.

Năm 2009, khi Bẫy rồng ra rạp, cảnh nóng giữa Ngô Thanh Vân và Johnny Trí Nguyễn được khai thác triệt để. Trước khi đóng cảnh nóng ở Bẫy rồng, Ngô Thanh Vân và Trí Nguyễn đã có cảnh nóng trong phim Dòng máu anh hùng.

Khi phim ra rạp, nhiều thông tin đồn thổi về “phim giả tình thật” giữa 2 diễn viên cũng khiến cho câu chuyện về cảnh nóng thêm phần hấp dẫn. Thời điểm đó, Ngô Thanh Vân tiết lộ cô và Johnny Trí Nguyễn đã mất cả ngày trời với mười mấy tiếng ghi hình liên tục chỉ để đổi lấy những cảnh quay chưa đầy một phút trên màn ảnh.

Johnny Trí Nguyễn và Ngô Thanh Vân trong Bẫy rồng.

Năm 2014, Hương Ga cũng ra rạp theo cách ấy. Cảnh nóng của Trương Ngọc Ánh và Kim Lý được quảng bá rầm rộ. Bộ phim về bà trùm xã hội đen thu hút khi những câu chuyện hậu trường về cảnh nóng được chia sẻ.

Giới làm phim hoàn toàn ý thức được việc cảnh nóng có thể bán vé như thế nào. Cảnh nóng được đưa vào trailer, vào chiến lược quảng bá trước khi ra mắt, với hy vọng có thể dẫn đường đưa khán giả đến rạp bỏ tiền mua vé.

Cảnh nóng như thế nào là đẹp?

Có nhiều lý do để cảnh nóng luôn hấp dẫn trên phim. Cảnh nóng được những tài tử, minh tinh danh tiếng, xinh đẹp miêu tả đầy sinh động, trong mỗi cảnh như vậy, những mỹ nhân bậc nhất showbiz còn thường khoe 3 vòng bốc lửa...

Giới làm phim có muôn cách để miêu tả, thể hiện cảnh nóng, có thể trần trụi, có thể “vẽ mây nẩy trăng”, ước lệ “nói một hiểu mười”. Trước khi cảnh nóng táo bạo được thể hiện qua những Đẻ mướn, Bẫy rồng, Hương Ga, Đập cánh giữa không trung… phim Việt từng rất e dè. Các đạo diễn chỉ để hai diễn viên ôm nhau nằm xuống là coi như… xong chuyện.

Một đạo diễn từng bày tỏ quan điểm, “cảnh nóng nên dành một phần đất trống cho trí tưởng tượng của người xem. Hãy để khán giả được cảm thấy thoải mái khi xem những phân đoạn có tính riêng tư như vậy”.

Đối kháng với quan điểm ấy, giới vị nghệ thuật khẳng định, đời sống tình dục nên được cởi mở trên phim, điều quan trọng là, cảnh sex được khai thác như thế nào, khai thác đến đâu trong đường dây câu chuyện, trong sự phát triển tâm lý, tình cảm của nhân vật. Cảnh nóng dù trần trụi hay “vẽ mây nẩy trăng” cũng phải cần đến tư duy, tài năng và cả cái tâm của đạo diễn. Tài năng, sự tinh tế sẽ giúp cảnh nóng đạt cảm xúc và mang lại cảm xúc.

Có thể lấy đơn cử về một cảnh nóng gây xúc động mạnh, như trong Rừng Na Uy (đạo diễn Trần Anh Hùng). Rừng Na Uy bộ phim chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Haruki Murakami kể về cuộc sống buồn thương của những nhân vật Watanabe, Naoko… Họ còn trẻ, cô đơn, tuyệt vọng và hoàn toàn mất phương hướng. Sự ra đi của cậu bạn Kizuki đẩy Watanabe và Naoko vào những day dứt, đơn độc, hụt hẫng.

Cảnh trong phim Rừng Na Uy.

Cảnh nóng miêu tả cuộc làm tình của Watanabe và Naoko được quay đặc tả, cận cảnh, rõ nét hai gương mặt. Không có sự phô diễn hình thể nào. Họ va chạm vào nhau khô khốc. Mỗi biến chuyển trên gương mặt đều được miêu tả rõ nét sau từng động tác, va chạm. Trên màn ảnh, người ta không nhìn thấy ở đó bất kỳ sự khiêu dâm hay sexy nào, ở đó chỉ có sự dằn vặt, đau đớn tận cùng của nhân vật.

Và cảnh nóng ấy khiến khán giả xúc động.

Hào Hoa