'Canh bạc lớn' tại Sihanoukville: Thị trấn của Campuchia đặt cược tương lai vào tiền Trung Quốc

Các công nhân Campuchia đang làm việc trên một công trình tại Sihanoukville . Ảnh: SCMP

Tại thị trấn Sihanoukville, ở bất cứ nơi nào, mọi người đều có thể giao tiếp bằng tiếng Hoa. Các nhà hàng Trung Quốc mọc lên như nấm trên những con đường bụi bặm, bên cạnh các công trình khổng lồ được xây dựng như khách sạn và sòng bạc.

Sihanoukville trước đây từng là một làng chài, địa điểm yêu thích của khách du lịch. Tuy nhiên, bây giờ nơi này đang bùng nổ với hàng loạt dự án mà đa số tiền đầu tư là do Trung Quốc đổ vào.

Sihanoukville được đặt theo tên của vị vua quá cố Norodom Sihanouk, người có quan hệ tốt đẹp với cựu Chủ tịch Trung Quốc Mao Trạch Đông. Ông qua đời tại thủ đô Bắc Kinh vào năm 2012 - một năm trước khi Trung Quốc công bố Sáng kiến vành đai và con đường gây tranh cãi.

Cơ sở hạ tầng và kế hoạch đầu tư toàn cầu đã mang lại sự thay đổi mạnh mẽ cho Sihanoukville, biến nó thành nơi mà người dân địa phương gọi là thành phố Mao Trạch Đông.

Người Trung Quốc bắt đầu đổ xô đến Sihanoukville khoảng 3 năm trở lại đây, nhờ các điều luật nhập cư dễ dàng và chính phủ thì đang tìm kiếm thêm các nguồn đầu tư nước ngoài, đặc biệt là từ Trung Quốc.

Tính tới tháng 9 năm nay, cộng đồng dân cư người Hoa tại Sihanoukville đã tăng lên khoảng 80.000 người, tương đương với số người Campuchia sống tại thành phố này, thị trưởng thành phố Sihanoukville Y Sokleng cho biết.

Giờ đây, gần 90% doanh nghiệp trong trị trấn, từ khách sạn và sòng bạc đến nhà hàng và tiệm massage, đều được điều hành bởi người Trung Quốc, cảnh sát trưởng tỉnh Chuon Narin cho biết.

Bên cạnh việc mang lại cơ hội, các làn sóng đầu tư từ Trung Quốc cũng mang tới những vấn đề nghiêm trọng cho Sihanoukville.

Các nhà chức trách nói rằng cờ bạc bất hợp pháp, mại dâm và buôn bán ma túy đang lan tràn. Rất nhiều sòng bạc đã được xây lên ở thành phố này và 48 cơ sở trong số đó do người Trung Quốc điều hành và chỉ phục vụ người nước ngoài, do người Campuchia bị cấm đánh bạc.

Bên cạnh đó, sự việc một tòa nhà bất ngờ sụp đổ gây chết người đã tạo ra những phản ứng dữ dội của người dân về chất lượng và an toàn của các công trình xây dựng từ Trung Quốc.

Giá thuê nhà và mặt bằng tăng cao đã khiến những người nghèo tại thị trấn buộc phải chuyển tới chỗ khác.

Nhiều than phiền

Hiện trường nơi một tòa nhà bị sập tại Sihanoukville. Ảnh: SCMP

Hồi tháng 6, một tòa nhà 7 tầng có chủ là người Trung Quốc đã bất ngờ sụp đổ khiến 28 công nhân Campuchia thiệt mạng.

Ngay sau đó, thống đốc tại Sihanoukville đã nộp đơn từ chức. Chính quyền cũng tăng cường kiểm soát hoạt động xây dựng trên toàn thành phố.

Vụ việc đã khiến 22 công trình xây dựng không có giấy phép (khoảng 10% trong số các dự án thuộc sở hữu của Trung Quốc tại thị trấn) bị buộc phải ngừng lại, 2 tòa nhà mới xây bị đánh sập vì bị phát hiện các vết nứt lớn.

Thị trưởng Y Sokleng nói vấn nạn an toàn xây dựng đã khiến người dân địa phương vô cùng tức giận.

“Các hoạt động vô đạo đức của người Trung Quốc - chẳng hạn như sử dụng vật liệu xây dựng kém chất lượng như cát biển trộn xi măng, gây ảnh hưởng đến sự an toàn của các tòa nhà” ông Y Sokleng nói.

Sự bùng nổ trong xây dựng cũng đã dẫn đến suy thoái môi trường nghiêm trọng, theo Alex Gonzalez Davidson, một nhà hoạt động từ Mother Nature Cambodia cho hay.

Ông Alex cho biết thêm rằng vấn đề đã trở nên trầm trọng hơn khi thành phố không bảo đảm dịch vụ cơ bản như điện, nước, xử lý rác và nước thải.

“Đang có một cuộc khủng hoảng rác thải vì rác bị vứt ra ngoài trời nhiều ngày hoặc nhiều tuần rồi mới được thu gom, sau đó mang ra cánh đồng ngoại thành để vứt hoặc đốt thô sơ”, ông Alex nói.

Tỷ lệ tội phạm cũng gia tăng, cụ thể số vụ án hình sự ở thị trấn này đã tăng tới 25% so với năm 2018, theo cảnh sát.

Vào tháng 7, một phụ nữ Trung Quốc 25 tuổi làm việc tại một sòng bạc đã bị bắn tử vong trên đường vào đêm khuya. Cảnh sát vẫn đang tìm kiếm ba nghi phạm người Trung Quốc.

Trước đó, một người đàn ông Trung Quốc cũng bị bắn tử vong vào tháng 5. Sau đó, hai công dân Trung Quốc đã bị bắt vì tội giết người.

Một xưởng chế tạo tại Sihanoukville. Ảnh: SCMP

Trong một vụ án hồi tháng 7, cảnh sát Sihanoukville đã bắt giữ 146 người, chủ yếu là người Trung Quốc, nghi ngờ sử dụng ma túy và buôn bán ma túy trong một cuộc đột kích vào sáng sớm tại một hộp đêm thuộc sở hữu của Trung Quốc , thu giữ 44 gram ketamine và 54 gram thuốc lắc.

Hơn 500 công dân Trung Quốc đã bị bắt giữ trong thành phố và bị trục xuất , hầu hết trong số họ bị phát hiện liên quan đến các vụ lừa đảo trực tuyến.

Giữa bối cảnh này, Campuchia và Trung Quốc đã ký một hiệp ước thực thi pháp luật vào tháng 3 để chống tội phạm xuyên biên giới.

Các vụ xả súng cũng đã khiến Bộ Ngoại giao Trung Quốc đưa ra một khuyến cáo về du lịch vào ngày 3/8, theo đó kêu gọi du khách Trung Quốc tự bảo vệ bản thân khi tới thăm Sihanoukville.

Hoạt động du lịch ở Sihanoukville hiện đang tăng trưởng mạnh. 1,9 triệu lượt khách Trung Quốc đến thành phố này từ năm 2018, tăng nhiều so với mức 1,2 triệu lượt vào năm 2017.

Vào tháng 2, tổ chức giám sát toàn cầu Financial Action Task Force đưa Campuchia vào danh sách theo dõi sau khi phát hiện “những thiếu sót chiến lược” trong năng lực chống rửa tiền và tài trợ khủng bố.

“Sihanoukville có thể trở thành một trung tâm lớn của hoạt động rửa tiền bẩn từ Trung Quốc, chủ yếu thông qua hoạt động đánh bạc không được kiểm soát và mua bán bất động sản”, ông Alex nói.

“Chính phủ gần đây tự hào thông báo thành phố đang có 88 sóng bạc, tăng chóng mặt từ con số 5 sòng bạc chỉ cách đây chưa đầy 4 năm. Rõ ràng ở đây có gì đó không đúng”.

Một sòng bạc tại Sihanoukville. Ảnh: SCMP

Trong khi đó, các nhà máy phàn nàn về việc mất nhân công cho các sòng bạc.

Kong Linghu, chủ một nhà máy sản xuất phụ tùng xe hơi tại Sihanoukville, một trong hơn 160 cơ sở kinh doanh đặc biệt do Trung Quốc điều hành, được thành lập theo kế hoạch vành đai và con đường.

Hơn 30.000 người Campuchia làm việc tại các nhà máy này. Tuy nhiên việc tìm kiếm lao động đang ngày càng khó khăn hơn. Sòng bạc là nơi hấp dẫn cho những người dân địa phương trẻ làm việc thay vì trong các nhà máy, bởi vì môi trường làm việc tốt hơn, họ có thể kiếm được nhiều tiền hơn và đi làm trong một bộ đồ đẹp đẽ.

Tuy nhiên thị trưởng Y Sokleng nói rằng người dân địa phương không được phép đánh bạc và các khoản đầu tư của Trung Quốc hầu hết đều được hoan nghênh.

Trung Quốc là nhà đầu tư lớn nhất ở Campuchia, chiếm 30% trong tổng số 3,6 tỷ USD đầu tư nước ngoài vào năm 2016, theo Hội đồng Phát triển Campuchia.

Cơ hội kiếm thêm tiền

Tem Ban, một tài xế tại Sihanoukville cùng bạn. Ảnh: SCMP

Nhiều người dân địa phương vui mừng đón nhận dòng tiền từ Trung Quốc. Tem Ban, một tài xế 33 tuổi đến từ một ngôi làng nông thôn gần Phnom Penh cho biết. Ông thích những tòa nhà cao tầng ở Sihanoukville và hy vọng nhiều nhà đầu tư Trung Quốc sẽ đến thị trấn này.

“Tôi có thể kiếm trung bình 30 USD một ngày và khoảng 500 USD một tháng. Tôi đến đây vì tôi có thể kiếm tiền và tôi muốn kiếm thêm tiền”, Tem Ban nói.

Sorn Lidy (25 tuổi), làm việc cho một nhà phát triển Trung Quốc, cũng rất vui khi kiếm được tiền từ sự bùng nổ các dự án. Cô nói rằng có thể kiếm được 1.000 USD mỗi tháng với công việc làm phiên dịch viên cho các doanh nhân từ Trung Quốc.

Bou Saroeun, người bán đồ ăn nhẹ và các vật dụng hàng ngày gần một ngôi chùa Phật giáo, cho biết ông đã cho người Trung Quốc thuê nhà với giá 2.000 USD một tháng. “Tôi nói với năm đứa con của mình rằng chúng phải học tiếng Trung tốt vì điều đó sẽ cho chúng một tương lai tốt hơn”.

Một số thanh thiếu niên Campuchia cũng đã có nhiều cơ hội việc làm hơn sau khi tham gia đào tạo nghề miễn phí tại Học viện Bách khoa Hữu nghị Campuchia-Trung Quốc, cũng thuộc đặc khu kinh tế và được xây dựng bằng nguồn tài trợ của Trung Quốc.

Chorn Malai, 19 tuổi, học ngành kế toán tại viện và cho biết cô rất biết ơn về cơ hội học tập. “Tôi hy vọng mình có thể tìm được một công việc kế toán ở quê nhà Krong Kampot sau khi tôi hoàn thành khóa học của mình”, cô nói.

Giá thuê tăng

Thuế tăng cao khiến nhiều người dân phải chuyển tới nơi khác ngoài thị trấn sinh sống. Ảnh: SCMP

Nhưng không phải ai cũng được hưởng lợi từ làn sóng đầu tư từ Trung Quốc. Maggie Eno, điều phối viên và thành viên sáng lập của M’Lop Tapang, một tổ chức từ thiện bảo vệ trẻ em trong thành phố, cho biết làn sóng đầu tư đã gây tổn thất nặng nề cho trẻ em và các gia đình nghèo, đặc biệt trong 18 tháng qua.

Những gia đình có thu nhập thấp không thể tiếp tục sống ở quê nhà vì tiền thuê nhà đã trở nên quá cao. Họ sống bên ngoài thành phố trong những nơi tồi tàn. Họ không thể vào thành phố vì mật độ giao thông khủng khiếp. Ngay cả khi họ sống bên ngoài thành phố, họ vẫn phải trả 200 USD một tháng, trong khi đó họ chỉ phải trả 30 USD vào thời điểm 3 năm trước đó.

“Khi các quan chức nói về sự phát triển, họ chỉ nghĩ về các tòa nhà và doanh nghiệp lớn nhưng họ không nghĩ về con người. Sự phát triển như vậy chắc chắn sẽ thất bại vì những người nghèo đang bị lãng quên”, cô Eno nói. “Sự phát triển đã đi sai hướng. Và chất xúc tác cho sự thay đổi này là sự xuất hiện của đầu tư Trung Quốc”.

Học giả Neak Chandarith cũng đồng ý rằng những người nghèo nhất tại thị trấn đã bị buộc rời khỏi nhà và nói rằng các công ty Trung Quốc nên làm việc với chính quyền địa phương để chịu trách nhiệm về tình huống này.

Tuy nhiên, giá thuê tăng không chỉ khiến người dân địa phương sống khó khăn hơn, mà một số nhà đầu tư Trung Quốc cũng đã ra đặt câu hỏi rằng liệu Sihanoukville có phải là một nơi tốt để kinh doanh hay không.

Một doanh nhân đã mở một quán ăn tên Shaxian chuyên về thực phẩm Phúc Kiến ở trung tâm thị trấn cho biết anh đang gặp khó khăn. “Ngay lập tức, tôi không thể kiếm được bất kỳ lợi nhuận nào vì chi phí cao tại đây” ông nói. “Giá thuê hàng tháng cửa hàng nhỏ của tôi vào khoảng 5.000 USD và tôi không biết tôi có thể tiếp tục bao lâu”.

Mộc Miên (Theo SCMP)