Căng thẳng trước giờ G: Idlib đứng trước cơn bão lửa

Lệnh ngừng bắn được thiết lập trong Thỏa thuận Moscow được ký kết giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayip Erdogan ngày 5 tháng 3 sắp kết thúc, trong khi các nhóm chiến binh cực đoan từ chối rời khỏi Đường cao tốc M-4 (Đường cao tốc đồng-tây, từ Aleppo tới Latakia, chạy qua tỉnh Idlib).

Theo báo cáo từ mặt trận Idlib hôm 31/3, thỏa thuận ngừng bắn Nga-Thổ Nhĩ Kỳ được thiết lập vào ngày 5 tháng 3 sẽ hết hạn trong 24 giờ tới. Vẫn chưa rõ thời hạn ngừng bắn sẽ được kéo dài thêm hay không, nhưng cho đến cuối ngày 31/3, thỏa thuận vẫn chưa được thực hiện và cũng chưa có thông báo nào về việc nó có được gia hạn hay không.

Quân đội Nga trước đó đã cho các đối tác Thổ Nhĩ Kỳ thời hạn đến ngày 12 tháng 3 để dọn sạch các khu vực do phiến quân đối lập Syria (ở cả tỉnh Idlib lẫn một phần Latakia) nắm giữ dọc theo Quốc lộ M-4; để hai bên có thể tiến hành các cuộc tuần tra chung dọc theo vùng đệm an toàn rộng 12km (mỗi bề 6km về phía bắc và phía nam), đảm bảo nối thông tuyến đường cao tốc này cho các phương tiện giao thông dân sự.

Tuy nhiên, thời hạn này sau đó đã được kéo dài đến cuối tháng ba, nhưng các cuộc tuần tra của Quân cảnh Nga và Thổ Nhĩ Kỳ vẫn không thể thực hiện được, bởi các nhóm phiến quân như HTS, TIP… đã từ chối rời khỏi các khu vực chúng đang kiểm soát.

Bên cạnh đó, phiến quân còn tập trung lực lượng đào bới đường, phá cầu để chặn xe dân sự, cũng như xe tuần tra, lưu thông. Bên cạnh đó, chúng còn mua chuộc hoặc bắt ép thường dân tập trung biểu tình trên đường, ngăn chặn tất cả các phương tiện qua lại.

Thổ Nhĩ Kỳ cũng đã đơn phương tiến hành vài cuộc tuần tra nhưng Ankara đã tỏ ra bất lực trong việc thuyết phục các nhóm vũ trang đối lập rút quân.

Thổ Nhĩ Kỳ bất lực trong việc giải tỏa cao tốc M4, khiến thỏa thuận ngừng bắn có nguy cơ đổ vỡ

Trong bối cảnh đó, giới truyền thông đối lập cho biết, Thổ Nhĩ Kỳ đã điều thêm tăng, thiết giáp sang Idlib, đồng thời thành lập 5 lữ đoàn tác chiến đặc biệt hỗn hợp với các nhóm đối lập Syria. Mỗi lữ đoàn có 1500 binh sĩ Thổ Nhĩ Kỳ và 1500 tay súng phiến quân thuộc 2 nhóm đối lập được Anakara hậu thuẫn là Quân đội Quốc gia Syria (SNA) và “Mặt trận Giải phóng Quốc gia” (NFL).

Hiện Thổ Nhĩ Kỳ chưa thông báo về mục đích thành lập 5 lữ đoàn này; tuy nhiên, nguồn tin đối lập cho biết, lực lượng mới sẽ đảm nhận nhiệm vụ “bảo đảm an ninh” cho vùng đệm dọc đường cao tốc M4, nhằm đảm bảo các cuộc tuần tra diễn ra suôn sẻ và thỏa thuận ngừng bắn được thực thi nghiêm túc.

Tuy nhiên, lại có nguồn tin cho rằng, việc Thổ Nhĩ Kỳ thành lập bộ chỉ huy chung và 5 lữ đoàn hỗn hợp với SNA và NFL không phải là để ngăn chặn phiến quân, mà mục đích chính là nhằm ngăn chặn các cuộc tấn công tiềm năng của Quân đội Ả Rập Syria (SAA) giành lại quyền kiểm soát tỉnh Idlib, một khi thỏa thuận ngừng bắn đổ vỡ.

Ở phía đối diện, SAA đã và đang xây dựng lực lượng của họ dọc theo tuyến đường cao tốc M4 bằng việc tăng cường lực lượng và phương tiện đến 3 điểm quan trọng là Jabal Al-Zawiya, Jisr ash-Shugur và Saraqip. Tuy nhiên, trước ngày thỏa thuận ngừng bắn kết thúc, họ vẫn kiềm chế không cố gắng tiến lên từ các vị trí của mình.

Trong tình huống này, nếu thỏa thuận không được gia hạn [đến tối ngày 31/3 vẫn chưa có dấu hiệu khả quan nào], Quân đội Syria sẽ mở cuộc tấn công đánh chiếm 3 cứ điểm trên để giành quyền kiểm soát cao tốc M4, giải phóng toàn bộ phần phía nam của tuyến đường này.

Ở phía bên kia, bất kể là việc Thổ Nhĩ Kỳ lập lực lượng mới là để đánh HTS hay chống lại quân đội Syria, thì chắc chắn là sau ngày 01/4, chiến sự sẽ tiếp tục nổ ra ở tỉnh Idlib. Chỉ còn rất ít thời gian để hau bên có thể gia hạn thỏa thuận, trước khi một cơn bão lửa mới lại bùng lên ở tỉnh tây bắc Syria.

Nhật Nam