Cẩn trọng tín dụng vi mô

(ĐTTCO) - Theo các chuyên gia tài chính, phương thức cho vay theo kiểu tín dụng vi mô tại các công ty tài chính (CTTC) sẽ ngày càng phát triển do nhu cầu đang rất lớn. Những khoản vay nhỏ thường dưới 10 triệu đồng với thủ tục đơn giản, nhanh gọn. Tuy nhiên cần lưu ý người vay phải đọc kỹ hợp đồng để tránh việc phải trả lãi suất quá cao.

Từ nay đến hết năm 2016, Công ty TNHH MTV Tài chính Prudential Việt Nam (Prudential Finance) áp dụng chương trình cho vay thế chấp. Theo đó khoản vay lên đến 75% giá trị tài sản theo kết quả thẩm định giá (vay để mua nhà) với thời gian vay lên đến 20 năm; khoản vay 70% giá trị tài sản theo kết quả thẩm định giá (vay với mục đích tiêu dùng khác) thời gian vay 10 năm. Chương trình này được Prudential Finance triển khai từ đầu tháng 5 với thủ tục cho vay nhanh gọn.

Không riêng Prudential Finance, vay tiền mặt là sản phẩm được nhiều CTTC như HD SAISON, FE Credit, Home Credit Việt Nam (PPF)… đưa vào danh mục bên cạnh sản phẩm truyền thống cho vay trả tiêu dùng trả góp. Hơn nữa thủ tục cho vay tiền mặt tại các CTTC chỉ yêu cầu người vay cung cấp chứng minh nhân dân, chứng minh thu nhập, hộ khẩu, với hạn mức cho vay có thể lên đến 70-100 triệu đồng. Theo các thống kê từ chính CTTC, nhu cầu vay tiền mặt đang có xu hướng tăng và đối tượng chính là các lao động phổ thông có thu nhập trung bình. Chẳng hạn trong 4 tháng đầu năm 2016, tăng trưởng doanh số cho vay tiền mặt của Home Credit đạt 80% so với cùng kỳ năm 2015, chiếm đến 27% tổng doanh số cho vay của cả công ty. Đặc biệt từ năm 2009 đến nay, tăng trưởng dư nợ cho vay tiền mặt của Home Credit Việt Nam cũng luôn ở mức 2 con số trong giai đoạn 2010-2015, với mức tăng trưởng bình quân 57%.

Thống kê trên tất cả hợp đồng vay tiền mặt, kể cả vay lần đầu và vay nhiều lần, còn hiệu lực tại Home Credit trong 4 tháng qua, cho thấy 50% khách hàng là công nhân và lao động phổ thông, những người làm trong lĩnh vực kinh doanh chiếm tỷ lệ 11%, dân văn phòng chỉ chiếm 8%, kỹ thuật viên 6%, nông dân khoảng 6%, còn lại là những người làm việc trong các ngành nghề khác… Ngoài ra, 80% khách hàng vay tiền mặt có trình độ phổ thông, độ tuổi trung bình 32,5 tuổi và 70% đã có gia đình. Công ty này cho vay tối đa 20 triệu đồng đối với khách hàng mới và tối đa 60 triệu đồng đối với khách hàng đã từng có hợp đồng vay trả góp tại đây. Cũng theo Home Credit, dư nợ khoản vay nhỏ phổ biến từ 7-10 triệu đồng và đa phần khách hàng chọn vay dưới 1 năm trong lần đầu tiên. Trong khi đó, những khách từng có quan hệ tín dụng trước đó tại đây chọn mức vay từ 20-30 triệu đồng với thời hạn vay trên 2 năm.

Theo ông Bruce Allan Butler, Tổng giám đốc Home Credit Việt Nam, đối tượng vay tại các CTTC thường là lao động phổ thông có thu nhập trung bình, khó thỏa mãn các điều kiện để vay tiêu dùng tại NH. Nhiều người cũng đồng tình với nhận định này, bởi khách hàng khi tìm đến CTTC thường có nhu cầu chi tiêu thực, thời gian ngắn trong khi thu nhập lại thấp. Do đó cũng dễ hiểu khi lãi suất cho vay tại các CTTC luôn được biết đến là ở mức cao hơn vay NH nhưng họ vẫn chấp nhận. Nhiều người cho rằng vay vốn thế chấp tại các NH đã rất khó khăn, chưa nói đến vay tín chấp. Ngay cả các quỹ vay tín dụng hỗ trợ vốn với lãi suất ưu đãi, thủ tục, hồ sơ thẩm định cũng rắc rối và khó tiếp cận.

Ảnh minh họa.

Đọc kỹ hợp đồng trước khi ký

TS. Bùi Quang Tín, Trường Đại học NH TPHCM, nhận xét tỷ lệ tăng trưởng cho vay tiền mặt trong các năm qua luôn trên mức 50% của CTTC là hợp lý. Nhu cầu vay tiền mặt hiện nay rất lớn trong điều kiện cách thức giải ngân, quy trình cho vay nhanh, thậm chí chỉ nửa giờ. Đặc biệt cho vay tín chấp của CTTC đáp ứng nhu cầu lớn của giới bình dân với thu nhập 5 triệu đồng/tháng. Hơn nữa, mức phát triển của CTTC, nhất là CTTC nước ngoài có dịch vụ và cạnh tranh tốt hơn so với CTTC trong nước hoặc các CTTC do NHTM mua lại.

Tuy nhiên, lãi suất cao vẫn là vấn đề đáng lưu ý khi vay tiền tại các CTTC. Nguyên nhân ngoài việc rủi ro của vay tín chấp thường lớn, nên CTTC cần lãi suất cao để bù đắp. Bên cạnh đó, do thời hạn vay ngắn nên lãi suất phải cao để bù đắp chi phí giao dịch. Điều đáng nói, nhiều trường hợp khách hàng đã bất ngờ khi biết khoản phải trả thực của mình so với trước khi ký hợp đồng. Theo TS. Bùi Quang Tín, người vay nên đọc kỹ hợp đồng và không nên thấy dịch vụ thượng lưu mà quên đi nội dung hợp đồng. Khách hàng phải chú ý đến yêu cầu trả nợ trong thời gian bao nhiêu vì nó ảnh hưởng đến phương thức lãi suất phạt. Có những khoản lãi suất phạt lên đến 100% hay 200% khoản tiền vay. Do đó, trước khi đặt bút ký vay tiền mặt, hay kể cả vay trả góp, người vay cần tham khảo những người có kinh nghiệm để bóc tách khoản thực trả so với lãi suất trên hợp đồng.

Thời gian tới xu hướng phát triển CTTC được nhiều chuyên gia dự báo sẽ mạnh mẽ hơn, nên cạnh tranh trong lĩnh vực này cũng diễn ra gay gắt hơn. Trên thực tế, các CTTC nước ngoài có sự chuyên nghiệp hơn về quản trị rủi ro, quá trình cho vay và đội ngũ bán hàng để cạnh tranh so với CTTC trong nước. Sự cạnh tranh giữa CTTC trong nước và nước ngoài trên các yếu tố lãi suất, nhân lực và dịch vụ trong và sau cho vay sẽ ngày càng quyết liệt hơn. Đối việc cho vay tiền mặt, CTTC đang hướng đến đối tượng là những người lao động thu nhập thấp, một ngách thị trường lâu nay các NH không chú trọng.

Xuân Anh