Cần tháo gỡ chính sách trong sử dụng vốn ODA

Hiệu quả, thiết thực
Báo cáo tại buổi làm việc, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Doãn Toản cho biết, trong giai đoạn 2011 - 2016, TP đã triển khai thực hiện 14 chương trình/dự án sử dụng vốn ODA với tổng số vốn là 68.913.017 triệu đồng, tương đương khoảng 3.041,5 triệu USD (theo tỷ giá tạm tính 1 USD = 22.000 VNĐ). Số vốn ODA đã giải ngân trong giai đoạn 2011 - 2016 là 11.573.637 triệu đồng tương đương khoảng 526 triệu USD, cao hơn hai lần so với số giải ngân giai đoạn 2006 - 2010.

Trưởng đoàn Giám sát của Ủy ban thường vụ Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu

Phó Chủ tịch Nguyễn Doãn Toản cũng cho biết, hầu hết các dự án sử dụng vốn ODA được đầu tư cho các công trình hạ tầng kinh tế, xã hội quan trọng, như: giao thông, môi trường, cấp - thoát nước... Ví dụ như các dự án ODA trong lĩnh vực cấp nước đều đã hoàn thành, góp phần nâng công suất nước sạch của Hà Nội từ 200.000m3/ngày đêm lên trên 500.000 m3/ngày đêm. Đưa tiêu chuẩn cấp nước sinh hoạt đạt trung bình khoảng 120 - 130 lít/người/ngày; giảm tỷ lệ thất thoát, thất thu nước sạch xuống còn dưới 35%. Ngoài ra, Chương trình nước sạch và VSMT nông thôn (vay vốn World Bank) đã xây dựng được 6 trạm cấp nước sạch liên xã với cung cấp 23.950 m3/ngày đêm cho khoảng 168.000 người; cải thiện điều kiện vệ sinh tại các trường học và trạm y tế tại các huyện ngoại thành.
Đặc biệt, nguồn vốn ODA đóng góp vai trò rất quan trọng trong việc thực hiện các dự án hạ tầng giao thông. Nhiều công trình từ nguồn vốn này có sức lan tỏa, hiệu quả và ấn tượng với Nhân dân Thủ đô cũng như cả nước; điển hình như công trình cầu Nhật Tân (vốn ODA Nhật Bản), tuyến xe buýt BRT 01 Kim Mã - Bến xe Yên Nghĩa… Hiện một số tuyến đường sắt đô thị (ĐSĐT) có tầm quan trọng chiến lược trong Quy hoạch GTVT Thủ đô cũng đang được thực hiện bằng vốn ODA.
Ngoài ra, các dự án trong lĩnh vực y tế, văn hóa, giáo dục đào tạo... được tài trợ từ nguồn vốn ODA cũng góp phần giải quyết những khó khăn vê cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật để phục vụ người dân TP được tốt hơn. Phó Chủ tịch Nguyễn Doãn Toản đánh giá: “Các dự án này ít có khả năng sinh lời trực tiếp nhưng đã đóng góp đáng kể vào sự phát triển chung của Thủ đô, tạo thêm sức hút đối với các nhà đầu tư trong và ngoài nước”.
Giải ngân theo tiến độ
Đánh giá cao hiệu quả trong việc sử dụng nguồn vốn ODA của Hà Nội, nhưng Đoàn Giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng nêu lên một số băn khoăn, thắc mắc tập trung xoay quanh 3 vấn đề nổi bật. Thứ nhất là liệu TP có đủ khả năng chủ động nguồn vốn đối ứng tại các dự án sử dụng ODA hay không. Thứ hai là việc chậm tiến độ, chậm giải ngân vốn ODA tại một số dự án. Thứ ba là Hà Nội cần những điều kiện gì để sử dụng hiệu quả hơn nữa nguồn vốn ODA.
Giải đáp những thắc mắc này, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Đức Chung cho biết, tất cả dự án đầu tư công, chương trình vay đều được Thành ủy, HĐND TP xem xét thông qua. Do đó đã có sự chuẩn bị chu đáo về các điều kiện đầu tư cũng như nguồn vốn đối ứng. “Hà Nội không gặp khó khăn gì trong vấn đề này” - Chủ tịch Nguyễn Đức Chung khẳng định. Thậm chí, thời gian qua, Hà Nội đã rất chủ động trong việc tự cân đối thu - chi để điều tiết thêm ngân sách cho đầu tư hạ tầng.

Chủ tịch UBND TP Nguyễn Đức Chung phát biểu tại buổi làm việc với Đoàn Giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội

Tuy nhiên, tình trạng chậm tiến độ, chậm giải ngân tại một số dự án là có, đặc biệt là với các dự án ĐSĐT. Lãnh đạo UBND TP Hà Nội lý giải, theo quy định hiện nay, việc giải ngân vốn ODA thực hiện theo hạn mức mỗi năm. Hạn mức lại chỉ đủ để thực hiện khối lượng công việc trong khoảng nửa năm; thời gian còn lại phải chờ vốn nên làm chậm tiến độ... Nếu có thể chuyển từ hình thức giải ngân theo hạn mức sang giải ngân theo tiến độ, làm đến đâu, giải ngân đến đấy sẽ giảm thiểu đáng kể những hạn chế nêu trên.

Chủ tịch Nguyễn Đức Chung khẳng định dù đã chủ động tiết kiệm chi, kêu gọi đầu tư, xã hội hóa các dự án trọng điểm nhưng Thủ đô vẫn rất cần nguồn vốn từ Chính phủ để giải quyết các dự án lớn như: làm sạch sông Tô Lịch, sông Nhuệ, hay các dự án ĐSĐT… Bên cạnh đó, Hà Nội cũng kiến nghị Trung ương cho phép dùng nguồn vốn cổ phần hóa các DN nhà nước trên địa bàn để đầu tư các dự án ĐSĐT.

Ghi nhận các kiến nghị xác đáng của TP Hà Nội, Trưởng đoàn Giám sát của Ủy ban thường vụ Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, qua quá trình kiểm tra ở nhiều nơi, đã đến lúc khắc phục tình trạng tản mạn đầu tư từ vốn ODA: “Nhà nhà đi vay, người người đi vay” để tập trung các dự án lớn như giao thông kết nối, phòng chống thiên tai, thoát lũ, xử lý ô nhiễm…

Ông Hải cho biết, với các dự án đường sắt đô thị ở Hà Nội, dư luận, ĐBQH hết sức quan tâm… “Dự án rất lớn mà không được đưa vào dự án đầu tư công trung hạn của cả nước thì không ổn. TP cần khẩn trương báo cáo Quốc hội, Chính phủ để đưa vào danh sách để thời gian tới được bố trí nguồn vốn. Chúng tôi hết sức ủng hộ thành phố”, ông Hải nhấn mạnh.

Ngọc Hải - Công Thọ