Cần làm rõ những sai phạm nghiêm trọng trong hoạt động khai thác đá của Công ty Hồng Hà

Theo đó, ngày 31/8/2018, Văn phòng Chính phủ đã có Công văn số 8231/VPCP-V.I gửi UBND tỉnh Hà Nam về việc phản ánh, kiến nghị của Công ty CP Đầu tư và Xây dựng Nam Sơn (Công ty Nam Sơn).

Công văn nêu rõ, Công ty CP Đầu tư và Xây dựng Nam Sơn (trụ sở tại thôn Hồng Sơn, xã Thanh Sơn, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam) có đơn gửi Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình phản ánh, kiến nghị một số nội dung liên quan đến việc tranh chấp hợp tác kinh doanh khai thác mỏ đá giữa Công ty Nam Sơn và Công ty TNHH Hồng Hà (Công ty Hồng Hà); phản ánh Công ty Hồng Hà khai thác mỏ đá không đúng dự án đã thẩm định và nhiều lần cho người hành hung, đe dọa người của Công ty Nam Sơn.

Về việc trên, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình, Văn phòng Chính phủ chuyển đơn của Công ty Nam Sơn đến UBND tỉnh Hà Nam để xem xét, giải quyết theo thẩm quyền và hướng dẫn Công ty Nam Sơn khởi kiện ra Tòa án nhân dân để giải quyết việc tranh chấp hợp đồng hợp tác kinh doanh với Công ty Hồng Hà.

Văn phòng Chính phủ đề nghị UBND tỉnh Hà Nam xem xét, giải quyết đơn của Công ty Nam Sơn.

Liên quan đến sự việc Công ty Hồng Hà, Báo Tuổi trẻ Thủ đô đã có loạt bài thông tin phản ánh trước đó về những sai phạm trong hoạt động khai thác đá của doanh nghiệp này tại mỏ đá núi Thung Đền bà Oanh, xã Thanh Thủy, huyện Thanh Liêm.

Theo đó, vào năm 2010, UBND tỉnh Hà Nam đã cấp phép cho Công ty Hồng Hà được phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường tại mỏ núi Thung Đền bà Oanh với thời hạn từ 31/8/2010 – 31/8/2040.

Theo giấy phép khai thác khoáng sản thì Công ty Hồng Hà được phép khai thác trong phạm vi diện tích là 8ha, trữ lượng khai thác là hơn 8 triệu m3 và công suất khai thác là 250 nghìn m3/năm. Tuy nhiên, năm 2013, Thanh tra tỉnh Hà Nam đã chỉ rõ những sai phạm của Công ty Hồng Hà về việc khai thác ngoài phạm vi mỏ với khối lượng tính từ 6/2012 – 11/2013 là 234 nghìn m3 và bỏ ngoài sổ sách hơn 76 nghìn m3...

Trên cơ sở đó, Thanh tra tỉnh Hà Nam kiến nghị Công ty Hồng Hà chấn chỉnh ngay những vi phạm nêu trên và chấm dứt việc khai thác mỏ ngoài phạm vi được khai thác.

Điều đáng chú ý, Công ty Hồng Hà từ khi được UBND tỉnh Hà Nam cấp phép khai thác mỏ năm từ 2010 đến nay vẫn chưa có Giấy xác nhận việc đã thực hiện các công trình biện pháp bảo vệ môi trường, phục vụ giai đoạn vận hành dự án.

Cũng theo tìm hiểu của PV, vào tháng 10/2017, Thanh tra tỉnh Hà Nam cũng đã ban hành Kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách pháp luật của Công ty Hồng Hà, trong đó nêu rõ nhiều sai phạm của Công ty trong hoạt động khai thác mỏ đá tại núi Thung Đền Bà Oanh.

Cụ thể, về lĩnh vực tài nguyên và môi trường, Kết luận thanh tra nêu rõ, đơn vị đo kiểm soát môi trường năm thiếu tần suất so với đăng ký trong Báo cáo đánh giá tác động môi trường; chưa được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt xác nhận việc hoàn thành các công trình bảo vệ môi trường; quản lý không tốt để doanh nghiệp khác khai thác vượt mốc giới mỏ.

Công ty Hồng Hà vẫn vô tư khai thác đá dù dính hàng loạt sai phạm nghiêm trọng.

Về lĩnh vực phương pháp khai thác và sử dụng vật liệu nổ công nghiệp, đơn vị khai thác đã không tạo mặt bằng tầng, chiều cao tầng khai thác vượt thiết kế được duyệt, góc nghiêng sườn khai thác lớn 80 độ; khoảng cách gần nhất từ vị trí nổ mìn đến công trình là thấp hơn quy định.

Điều đáng nói, mặc dù trong nhiều năm khai thác mỏ đá tại núi Thung Đền Bà Oanh, Công ty Hồng Hà đã liên tục vi phạm trong hoạt động khai thác mỏ, gây bức xúc dư luận nhưng đến nay hoạt động khai thác đá vẫn được tiếp diễn, trong khi đó cần có giải pháp xử lý dứt điểm tình trạng này.

Ngày 22/8/2018, Đoàn kiểm tra do Sở Công thương Hà Nam chủ trì, phối hợp cùng đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường, Công an tỉnh và các sở ngành liên quan đã đến kiểm tra thực tế tại mỏ đá tại núi Thung Đền Bà Oanh của Công ty Hồng Hà.

Theo chân Đoàn kiểm tra, PV Báo Tuổi trẻ Thủ đô ghi nhận được hàng loạt hình ảnh vi phạm pháp luật trong công tác bảo vệ môi trường tại mỏ đá của Công ty Hồng Hà.

Cụ thể, khu vực khai thác đá nham nhở, những vết khoan, nổ mìn vẫn còn nguyên vẹn, những dấu hiệu của việc khai thác sai thiết kế bị lộ rõ, khoảng cách an toàn không đảm bảo theo quy định, khoảng cách từ vị trí nổ mìn đến văn phòng trụ sở Công ty Hồng Hà, máy móc thiết bị, kho dầu cũng không đảm bảo theo quy định.

Cũng tại thời điểm này, mỏ đá của Công ty Hồng Hà vẫn đang thực hiện khai thác rầm rộ, nhiều loại máy móc, xe hổ vồ cỡ lớn vẫn vô tư ra vào chở đá thô chưa qua chế biến ra khỏi khu vực mỏ khai thác.

Bên cạnh đó, tại khu vực mỏ khai thác có hai bình nén khí cỡ lớn để phục vụ việc khai thác đá tiềm ẩn nguy cơ phát nổ gây nguy hiểm đến tính mạng của người lao động bất cứ lúc nào, bởi theo phản ánh của ông Trần Văn Thạch, Giám đốc Công ty Nam Sơn (từng là đối tác của Công ty Hồng Hà) thì hai bình nén khí này vẫn chưa được kiểm định an toàn theo quy định.

Đối với hệ thống xử lý chất thải rắn, lỏng hiện tại Công ty Hồng Hà vẫn chưa được xây dựng theo đúng quy định, lượng nước chảy tràn ra ngoài khu vực khai thác ngấm xuống lòng đất tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường rất cao. Hiện mỏ đá vẫn thiếu nhiều công trình bảo vệ môi trường, chưa có giấy xác nhận hoàn thành các công trình bảo vệ môi trường.

Công ty Hồng Hà khai thác đá đã không tạo mặt bằng tầng, chiều cao tầng khai thác vượt thiết kế được duyệt...

Ngoài ra, dấu hỏi năng lực của Công ty Hồng Hà cũng là vấn đề đáng lưu tâm. Cụ thể, mặc dù là chủ mỏ, được khai thác đá tại núi đá Thung Đền Bà Oanh nhưng doanh nghiệp này không tự khai thác mà phải ký hợp đồng với các công ty khác để thực hiện việc khai thác, trước đó là ký hợp đồng với Công ty Nam Sơn và hiện là Công ty TNHH MTV Đá xây dựng Transmeco.

Theo tìm hiểu của PV, ngày 04/4/2018, UBND tỉnh Hà Nam đã ban hành Quyết định số 535/QĐ-XPVPHC xử phạt vi phạm hành chính về lĩnh vực bảo vệ môi trường đối với Công ty Hồng Hà do đã thực hiện hành vi vi phạm là "Không có giấy xác nhận hoàn thành công trình bảo vệ môi trường phục vụ giai đoạn vận hành (từng giai đoạn hoặc toàn bộ dự án) theo quy định".

Với hành vi này theo quy định thì Công ty Hồng Hà sẽ bị phạt tiền từ 140.000.000 đồng đến 160.000.000 đồng nhưng UBND tỉnh Hà Nam lại không xử phạt bằng tiền đối với hành vi vi phạm hành chính này do đã hết thời hiệu xử phạt.

Thay vào đó, UBND tỉnh Hà Nam quyết định đình chỉ hoạt động của cơ sở với thời gian 4,5 tháng để khắc phục vi phạm và buộc Công ty Hồng Hà phải xây lắp, vận hành công trình bảo vệ môi trường và lập hồ sơ báo cáo kết quả thực hiện các công trình bảo vệ môi trường trình cơ quan đã phê duyệt Báo cáo đánh giá tác động môi trường kiểm tra, xác nhận hoàn thành công trình bảo vệ môi trường. Thời gian thực hiện các biện pháp khắc phục hậu quả là 4,5 tháng kể từ ngày nhận được quyết định Công ty phải hoàn thành xong và báo cáo kết quả về UBND tỉnh Hà Nam.

Nhưng chỉ sau đó 03 tháng, tức ngày 06/7/2018, UBND tỉnh Hà Nam lại tiếp tục ban hành Quyết định 1173/QĐ-KPHQ áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả đối với Công ty Hồng Hà yêu cầu Công ty phải thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả do đã có hành vi vi phạm hành chính: "Không có giấy xác nhận hoàn thành công trình bảo vệ môi trường phục vụ giai đoạn vận hành (từng giai đoạn hoặc toàn bộ dự án) theo quy định".

Theo đó, biện pháp khắc phục hậu quả phải thực hiện là phải xây lắp, vận hành công trình bảo vệ môi trường và lập hồ sơ báo cáo kết quả thực hiện các công trình bảo vệ môi trường trình UBND tỉnh Hà Nam, Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nam kiểm tra, xác nhận trong thời gian 4,5 tháng kể từ ngày 04/04/2018.

Điều đáng nói, tại Điều 2 của Quyết định 1173/QĐ-KPHQ của UBND tỉnh Hà Nam nêu rõ: "Quyết định này có hiệu lực kể từ ngày ký. Quyết định này thay thế Quyết định số 535/QĐ-XPVPHC ngày 04/4/2018 của UBND tỉnh đã ban hành". Như vậy, đồng nghĩa với việc UBND tỉnh Hà Nam hủy bỏ việc đình chỉ hoạt động của mỏ đá Công ty Hồng Hà và ''tạo điều kiện'' cho doanh nghiệp tiếp tục được ''xẻ thịt" núi đá trước thời hạn (?!).Nhận định về tính pháp lý 02 Quyết định số 535/QĐ-XPVPHC ngày 04/04/2018 và Quyết định số 1173/QĐ-KPHQ của UBND tỉnh Hà Nam, Luật sư Lê Hồng Cảnh - Trưởng Văn phòng Luật sư công chứng OLYMPIA cho rằng: Các văn bản trên của UBND tỉnh Hà Nam là không đúng quy định của pháp luật, thể hiện sự "ưu ái'' dành cho Công ty Hồng Hà.

Theo Luật sư Cảnh, cả 02 quyết định trên đều xác định “đã hết thời hiệu xử phạt” là không đúng vì theo Điểm b, Khoản 1, Điều 6 Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012.

Cụ thể, thời điểm để tính thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính quy định tại điểm a, khoản 1 Điều này được quy định như sau: Đối với vi phạm hành chính đã kết thúc thì thời hiệu được tính từ thời điểm chấm dứt hành vi vi phạm. Đối với vi phạm hành chính đang được thực hiện thì thời hiệu được tính từ thời điểm phát hiện hành vi vi phạm.

"Như vậy hành vi của Công ty Hồng Hà là “không có giấy xác nhận hoàn thành công trình bảo vệ môi trường phục vụ giai đoạn vận hành” chưa chấm dứt vi phạm mà đến nay vẫn đang thực hiện (chưa có giấy này) thì thời hiệu được tính từ thời điểm phát hiện hành vi vi phạm. Nên không thể nói là hết thời hiệu xử phạt được", Luật sư Cảnh phân tích.

Vị luật sư cũng phân tích, trên thực tế, Công ty Hồng Hà không thực hiện theo Quyết định số 535/QĐ – XPVPHC, sau này là Quyết định áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả số 1173/QĐ-KPHQ "Không xây dựng công trình bảo vệ môi trường phục vụ giai đoạn vận hành".

Ngoài ra, trong lĩnh vực môi trường Công ty Hồng Hà còn rất nhiều hành vi vi phạm khác như: Không lập hồ sơ báo cáo kết quả thực hiện các công trình bảo vệ môi trường phục vụ giai đoạn vận hành (từng giai đoạn hoặc toàn bộ dự án) và gửi cơ quan phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường theo quy định; không xây lắp công trình bảo vệ môi trường theo quy định... nhưng các cơ quan chức năng tỉnh Hà Nam lại không nhắc đến là có sự ưu ái, thậm chí là bao che.

"Tôi không hiểu vì sao UBND tỉnh Hà Nam lại ra các văn bản không đúng quy định như vậy. Việc ra các văn bản như vậy chẳng khác nào giúp doanh nghiệp tiếp tục phá hủy môi trường. Trong khi đó, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc luôn khẳng định sẽ không đánh đổi môi trường lấy kinh tế, nhiệm vụ bảo vệ môi trường là quan trong bậc nhất. Tôi nghĩ UBND tỉnh Hà Nam cần chỉ đạo các Sở, ban, ngành, và các bộ phận chuyên môn làm rõ hành vi vi phạm trong khai thác khoáng sản của Công ty Hồng Hà từ đó đưa ra biện pháp xử lý nghiêm khắc, đúng pháp luật, thậm chí là phải rút giấy phép khai thác đá", Luật sư Cảnh nhận định.

Để tìm hiểu rõ hơn sự việc, PV Báo Tuổi trẻ Thủ đô đã liên hệ đặt lịch làm việc với UBND tỉnh Hà Nam và Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nam nhưng nhiều ngày trôi qua vẫn chưa nhận được phản hồi.

Báo Tuổi trẻ Thủ đô sẽ tiếp tục thông tin.

Hậu Lộc - Duy Tân