Cần khắc phục việc quản lý di tích lỏng lẻo

Tháp Bánh Ít. Ảnh ST

Tháp Ðôi được xếp hạng di tích cấp quốc gia từ năm 1980, tháp Bánh Ít được xếp hạng di tích cấp quốc gia năm 1982. Hai di tích này được giao cho Bảo tàng tỉnh Bình Ðịnh quản lý. Việc khoan vào khối gạch cổ của tháp vừa xâm hại kết cấu hàng trăm năm, vừa làm mất thẩm mỹ của hai di tích cấp quốc gia này. Ðáng buồn khi chính cơ quan quản lý di tích lại xâm hại di tích.

Sau khi dư luận lên tiếng, UBND tỉnh Bình Ðịnh đã chỉ đạo Sở Văn hóa, Thể thao tháo dỡ toàn bộ hệ thống bảng quảng bá. Cục Di sản Văn hóa (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đã có văn bản yêu cầu Sở Văn hóa, Thể thao Bình Ðịnh khẩn trương kiểm tra thực tế, xác minh những thông tin các di tích tháp Ðôi và cụm tháp Bánh Ít bị xâm hại, đề xuất phương án bảo vệ, báo cáo UBND tỉnh Bình Ðịnh và Bộ.

Nguyên nhân của việc xâm hại di tích hai tháp Chăm cổ này xuất phát từ suy nghĩ giản đơn của chính lãnh đạo cơ quan quản lý văn hóa, rằng khoan tháp và bắt vít treo bảng quảng cáo là do cơ sở quản lý tự làm, mục đích để du khách đến tham quan có thể chụp ảnh, qua đó quảng bá điểm đến du lịch của Bình Ðịnh. Bảng quảng bá du lịch trên các tháp Chăm do Ban Quản lý di tích tỉnh Bình Ðịnh (thuộc Bảo tàng Bình Ðịnh) thực hiện. Bảo tàng cho rằng chuyện này đơn giản nên tự làm, mà không xin ý kiến Sở Văn hóa, Thể thao. Sự việc đã được giải quyết, nhưng cho thấy một thực tế đáng lo ngại: Việc quản lý di tích đang rất lỏng lẻo, nhiều lỗ hổng.

Tình trạng này không chỉ xảy ra ở Bình Ðịnh. Tại Hà Nội, cuối tháng 4 vừa qua, Ðoàn công tác của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã xuống kiểm tra thực tế, lập biên bản vi phạm hành chính, xử phạt sư trụ trì chùa Bối Khê 20 triệu đồng về hành vi vi phạm xây dựng trái phép hai cổng phụ tại Di tích quốc gia chùa Bối Khê, xã Tam Hưng, huyện Thanh Oai (Hà Nội). Ðây là di tích quốc gia có giá trị văn hóa và kiến trúc nghệ thuật cao, do vậy việc quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di tích cần thực hiện nghiêm theo Luật Di sản văn hóa. Di tích nằm đối diện trụ sở chính quyền xã Tam Hưng, nhưng việc xây dựng trái phép vẫn diễn ra trong thời gian dài mà chính quyền địa phương không lên tiếng. Chỉ đến khi đoàn kiểm tra tới lập biên bản thì việc xây dựng hạng mục không phép mới dừng.

Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực quản lý di tích được cho là đầy đủ, rõ ràng, nhưng vì sao vẫn có tình trạng dễ dàng xâm hại di tích, thậm chí sai phạm nghiêm trọng tại các di tích? Thực tế, sau mỗi sự việc xâm hại di tích, câu trả lời của các đơn vị quản lý chuyên ngành liên quan thường là “không được báo cáo, cơ sở không xin ý kiến cho nên không biết”... Tư duy này là nguyên nhân chính gây ra lỗ hổng lớn, sự lỏng lẻo và thiếu trách nhiệm của các đơn vị liên quan trong công tác quản lý, việc kiểm tra, giám sát hoạt động tu bổ, tôn tạo di tích ở một số địa phương không thường xuyên, kịp thời. Trong khi đó, việc thông tin, liên lạc giữa các cấp quản lý chưa có sự phối hợp đồng bộ, dẫn đến tình trạng khó theo dõi, kiểm tra, giám sát. Ðội ngũ cán bộ làm công tác quản lý di tích chưa đồng đều; một số cán bộ ở cấp cơ sở còn hạn chế về năng lực, thiếu trách nhiệm; sự hợp tác giữa ban quản lý di tích, đơn vị trông coi, chính quyền và nhân dân địa phương còn lỏng lẻo...

Các di tích được xếp hạng quốc gia đều mang giá trị văn hóa và kiến trúc nghệ thuật cao. Do vậy, việc quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di tích cần thực hiện nghiêm theo quy định của pháp luật. Ðể chấn chỉnh tình trạng xâm hại di tích, chính quyền cấp tỉnh cần làm rõ trách nhiệm và có hình thức kỷ luật nghiêm đối với các tổ chức, cá nhân để xảy ra những vi phạm; tuân thủ nghiêm túc Luật Di sản văn hóa trong quản lý, bảo vệ, tu bổ, tôn tạo các cơ sở tôn giáo - tín ngưỡng là di tích lịch sử - văn hóa đã được xếp hạng...

QUANG ÐÔNG