Cần giải pháp đồng bộ khắc phục tình trạng thừa, thiếu giáo viên

Giờ học thực hành tại Trường Thái Thịnh (Hà Nội)

Hiện trên toàn quốc có gần 1,2 triệu giáo viên mầm non, phổ thông. Tính đến thời điểm tháng 8-2018, so với nhu cầu sử dụng theo định mức quy định, số giáo viên còn thiếu sau khi đã được giao thêm biên chế để tuyển dụng là 75.989 người, trong đó, mầm non thiếu 43.732 người; tiểu học thiếu 18.953 người; THCS thiếu 10.143 người; THPT thiếu 3.161 người.

Riêng cấp THCS, hiện nay có tình trạng thừa, thiếu cục bộ giữa các môn học ở một số cơ sở giáo dục, giữa các địa phương trong một tỉnh mà không điều tiết được. Bộ GD-ĐT cho biết đây cũng là nguyên nhân dẫn đến việc một số địa phương đã ký hợp đồng giáo viên ngoài chỉ tiêu biên chế được giao không đúng với quy định hiện hành như: Krông Pắk (Đác Lắc), Cà Mau, huyện Thanh Oai (Hà Nội), Phú Yên, Quảng Ngãi, Hà Tĩnh, Hải Dương, Thanh Hóa, Quảng Trị...

Phân tích về hiện trạng thừa thiếu giáo viên, Bộ GD-ĐT cho biết: Trước năm 2015, thực hiện Luật tổ chức HĐND và UBND năm 2003, các địa phương chủ động phê duyệt biên chế. Do công tác quy hoạch, dự báo của các địa phương chưa kịp thời hoặc không hiệu quả, nên nhiều địa phương tuyển dụng không đúng số lượng, cơ cấu đội ngũ dẫn đến việc thừa thiếu cục bộ. Đặc biệt là, từ sau năm 2011, việc chuyển đổi mô hình trường lớp bán công (không còn mô hình trường bán công) đã dẫn đến việc tuyển dụng giáo viên ở các trường lớp bán công vào các trường công lập tăng lên, nhiều nơi tuyển dụng vào các trường công lập nhiều hơn chỉ tiêu biên chế được giao.

Bên cạnh đó, dân số cơ học tăng nhanh tại các khu vực trung tâm, thành phố lớn, khu công nghiệp dẫn tới tăng trường lớp, tăng số lượng giáo viên. Đối với các vùng miền núi, biên giới, vùng đặc biệt khó khăn, do đặc điểm đặc thù có nhiều điểm trường lẻ, sĩ số học sinh trong một lớp ít trong khi các lớp học này vẫn cần bảo đảm đủ giáo viên theo quy định. Ngoài ra, đối với giáo viên mầm non, việc thực hiện phổ cập, đặc biệt phổ cập giáo dục mầm non 5 tuổi dẫn đến nhu cầu bổ sung nhiều giáo viên mầm non đáp ứng yêu cầu gia tăng số lượng trẻ mầm non đến trường.

Việc thừa thiếu giáo viên diễn ra ở cả trong một cấp học và ở các cấp học khác nhau. Tuy nhiên, giáo viên dạy môn này không thể điều chuyển sang dạy môn khác khi không bảo đảm trình độ chuẩn đào tạo. Việc điều chuyển giáo viên giữa các địa phương cũng khó khăn vì các địa phương tổ chức tuyển dụng riêng.

Theo phân cấp tại địa phương, cơ quan chuyên môn là sở GD-ĐT, phòng GD-ĐT không phải là đơn vị chủ trì, đầu mối về tuyển dụng giáo viên nên không chủ động trong việc điều tiết số lượng, cơ cấu đội ngũ theo môn học, cấp học và không chủ động điều tiết được giáo viên thừa, thiếu.

Sau khi có Nghị quyết số 39-NQ/TW ngày 17-4-2015 của Bộ Chính trị “về tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức”, hầu hết các tỉnh, thành không được giao thêm biên chế giáo viên mặc dù số học sinh ở các địa phương trong thời gian qua vẫn tăng. Bên cạnh đó, việc thanh tra, kiểm tra công tác tuyển dụng, sử dụng đội ngũ giáo viên, nhân viên của các cấp quản lý còn hạn chế.

Trước thực trạng này, Bộ GD-ĐT phối hợp Bộ Nội vụ ban hành các văn bản quy định, hướng dẫn về danh mục khung vị trí việc làm, định mức giáo viên, nhân viên, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp, các chương trình bồi dưỡng theo chức danh nghề nghiệp... theo đúng quy định của Luật Viên chức hiện hành. Đồng thời, Bộ GD-ĐT đã có các văn bản gửi Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư rà soát tình hình bố trí, sử dụng giáo viên mầm non, phổ thông và thực hiện tinh giản biên chế.

Bộ GD-ĐT đã và đang chủ động triển khai một số giải pháp như: Chỉ đạo các địa phương rà soát quy hoạch mạng lưới trường/lớp; chỉ đạo nghiên cứu, dự báo nhu cầu đào tạo giáo viên; giao chỉ tiêu tuyển sinh cho các trường sư phạm sát với nhu cầu sử dụng; rà soát, quy hoạch lại hệ thống cơ sở đào tạo giáo viên; ban hành quy định về trình độ đào tạo bằng tốt nghiệp thứ 2 trình độ đại học, trình độ cao đẳng nhóm ngành đào tạo giáo viên để làm cơ đào tạo văn bằng 2 giáo viên dôi dư cấp THPT, THCS điều chuyển dạy mầm non, tiểu học; xây dựng phần mềm quản lý và thống kê đội ngũ để kịp thời phát hiện và xử lý khi có bất cập xảy ra.

Bộ GD-ĐT cũng chỉ đạo các sở GD-ĐT triển khai thực hiện tốt Chuẩn hiệu trưởng, Chuẩn nghề nghiệp giáo viên các cấp; Xây dựng phần mềm thống kê số lượng, cơ cấu giáo viên theo cấp học, môn học của từng cơ sở giáo dục; Chỉ đạo các địa phương rà soát, từng bước thực hiện việc đồn dịch các điểm trường lẻ về trung tâm…

Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 9 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Nội vụ chủ trì, Bộ GD-ĐT, Bộ Tài chính và các địa phương phối hợp, khẩn trương rà soát và đề xuất các giải pháp cụ thể để xử lý việc thiếu biên chế giáo viên, nhất là vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế đặc biệt khó khăn và các địa phương có tăng dân số cơ học trên tinh thần bảo đảm thực hiện nghiêm túc Nghị quyết số 19-NQ/T.Ư của Trung ương về tinh giản biên chế.

Thời gian tới, các địa phương sẽ phải chủ động tiến hành rà roát, sắp xếp lại các điểm trường, biên chế giáo viên phù hợp, điều chuyển từ nơi thừa biên chế sang nơi thiếu, thực hiện tinh giản biên chế, giảm đầu mối đơn vị sự nghiệp công lập để có điều kiện bổ sung cho nơi còn thiếu biên chế giáo viên, không để thiếu giáo viên, ảnh hưởng tới việc học tập của học sinh, nhất là ở vùng sâu, vùng xa. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên do Bộ GD-ĐT mới ban hành đụoc triển khai để làm căn cứ thực hiện việc tuyển dụng, sử dụng đội ngũ có chất lượng và tinh giản biên chế đúng các quy định; tăng cường vai trò của cơ quan chuyên môn cấp sở GD-ĐT, phòng GD-ĐT trong công tác tuyển dụng, sử dụng đội ngũ nhà giáo.

* Cả nước thiếu gần 76 nghìn giáo viên mầm non, phổ thông

THANH XUÂN - Ảnh: DUY LINH