Căn cứ Fort Detrick - nơi chôn vùi bí mật về chương trình kiểm soát tâm trí của CIA

Chương trình đặt trụ sở tại căn cứ Fort Detrick, thị trấn Frederick, thuộc bang Maryland. Có lẽ, một trong các tiêu chí mà căn cứ này được chọn để quân đội Mỹ phát triển các kế hoạch siêu bí mật của mình là do sự biệt lập. Detrick ngày nay là một trong những phòng thí nghiệm tiên tiến trên thế giới với gần 600 tòa nhà nghiên cứu độc tố và chống độc tố, các phương pháp chống lại mọi bệnh dịch, từ nấm cây trồng đến Ebola. Vai trò hàng đầu của nó trong lĩnh vực này được công nhận rộng rãi. Tuy nhiên, trong nhiều thập kỷ, phần lớn những gì diễn ra tại đây là bí mật luôn được giữ kín.

Các giám đốc chương trình kiểm soát tâm trí của CIA, mật danh là MK-ULTRA, sử dụng Detrick làm căn cứ chính và đã hủy hầu hết các hồ sơ của họ vào năm 1973. Một số bí mật của nó đã được tiết lộ qua các tài liệu được giải mật, qua các cuộc phỏng vấn và kết quả điều tra của quốc hội. Từ những tài liệu này, có thể thấy Detrick nổi lên là trung tâm của chương trình MK-ULTRA và trong việc sản xuất các chất kịch độc dùng để ám sát.

Fort Detrick, ở thị trấn Frederick, thuộc bang Maryland, cách Washington chừng 50 dặm

Nghi ngờ công dân Mỹ bị tẩy não

Năm 1942, lo ngại trước thông tin Nhật Bản và Trung Quốc đối đầu nhau trong cuộc chiến vũ khí sinh học, quân đội Mỹ đã quyết định khởi động chương trình bí mật của mình. Họ đã thuê Ira Baldwin - một nhà hóa sinh của Đại học Wisconsin, để điều hành chương trình và yêu cầu ông tìm địa điểm cho một khu phức hợp nghiên cứu sinh học mới. Baldwin đã chọn căn cứ của Vệ binh quốc gia phần lớn bị bỏ hoang dưới núi Catoctin có tên là Detrick Field. Vào ngày 9-3-1943, quân đội Mỹ đổi tên khu vực này là Trại Detrick, lập trụ sở Phòng thí nghiệm Chiến tranh sinh học quân đội và mua một số trang trại liền kề để có thêm diện tích sử dụng.

Sau Thế chiến II, Detrick không còn phát huy được tầm quan trọng của nó bởi lý do rất đơn giản: Mỹ đã có vũ khí hạt nhân. Vì vậy việc phát triển các loại vũ khí sinh học không còn cấp bách nữa. Tuy nhiên, khi Chiến tranh Lạnh bắt đầu, CIA đã trao cho Detrick một nhiệm vụ mới: tìm ra chìa khóa nhằm kiểm soát tâm trí con người.

Khi đó, 2 hiện tượng lạ lùng xảy ra, đầu tiên là phiên tòa xét xử Linh mục Hungary Joseph Mindszenty vì tội phản quốc năm 1949. Tại phiên tòa, vị Hồng y này tỏ ra mất phương hướng, nói như một cỗ máy và thú nhận những tội ác mà ông ta không phạm phải. Sau đó, khi Chiến tranh Triều Tiên kết thúc, nhiều tù nhân Mỹ bị đối phương bắt được đã ký các tuyên bố chỉ trích nước Mỹ và thú nhận tội ác chiến tranh. CIA cho rằng, đối phương chắc phải phát triển một loại thuốc hoặc kỹ thuật nào đó khiến người ta bị tẩy não.

Thí nghiệm tàn khốc

Vào mùa xuân năm 1949, quân đội Mỹ đã lập một nhóm nhỏ siêu bí mật gồm các nhà hóa học tại Trại Detrick được gọi là Phòng hoạt động đặc biệt. Nhiệm vụ của nhóm là tìm ra cách sử dụng vi khuẩn độc hại vì mục đích quân sự. Cùng thời gian đó, CIA cũng thành lập đơn vị hóa học của riêng mình. Các sĩ quan CIA ở châu Âu và châu Á thường xuyên bắt giữ nghi phạm là đặc vụ của đối phương và muốn có cách nào đó để các nghi phạm tiết lộ thân phận, thậm chí khiến họ có hành vi chống lại ý chí của chính họ. Allen Dulles, người điều hành Ban hoạt động bí mật của CIA gọi dự án kiểm soát tâm trí lần lượt là Bluebird, Artichoke và cuối cùng là MK-ULTRA.

Năm 1951, Dulles đã tìm được Sidney Gottlieb, 33 tuổi, xuất thân từ một gia đình Do Thái nhập cư. Gottlieb muốn trưng dụng cơ sở của Trại Detrick để thúc đẩy dự án kiểm soát tâm trí lên một tầm cao mới. Anh ta yêu cầu Dulles đàm phán thỏa thuận về chính thức hóa mối liên hệ giữa quân đội và CIA. Sau đó, CIA đã có được kiến thức, kỹ năng và phương tiện của quân đội để phát triển vũ khí sinh học phù hợp với việc sử dụng của họ.

Tận dụng điều này, Gottlieb đã tạo ra một cơ sở của CIA ẩn bên trong Trại Detrick. Gottlieb đã không ngừng tìm cách thổi bay tâm trí con người để cài những cái mới vào. Nhà hóa học này đã thử nghiệm một loạt cách kết hợp thuốc đáng kinh ngạc, đi kèm với các cực hình khác như sốc điện hoặc gây mất cảm giác. Tại Mỹ, nạn nhân là tù nhân và người bệnh, bao gồm nhà tù liên bang ở Atlanta và một trung tâm nghiên cứu về nghiện ma túy ở Lexington, Kentucky. Ở châu Âu và Đông Á, nạn nhân của Gottlieb là tù nhân trong các trại giam bí mật. Một trong những trung tâm đó được xây dựng dưới tầng hầm một biệt thự cũ ở thị trấn Kronberg (Đức), có thể đây cũng là nhà tù bí mật đầu tiên của CIA. Trong khi các nhà khoa học của CIA và đồng nghiệp Đức ngồi trước lò sưởi thảo luận về các kỹ thuật kiểm soát tâm trí thì tù nhân trong các phòng giam dưới tầng hầm trở thành đối tượng của các thí nghiệm tàn bạo và đôi khi gây tử vong.

Từ nghiên cứu vũ khí sinh học trong Chiến tranh Lạnh, Fort Detrick hiện vẫn là cơ sở nghiên cứu độc tố hàng đầu của Mỹ

Dự án thất bại

Đó là những thí nghiệm khủng khiếp nhất mà chính phủ Mỹ từng thực hiện trên con người. Một trong những nạn nhân nổi tiếng nhất của các thí nghiệm MK-ULTRA là Frank Olson. Olson nguyên là một sĩ quan CIA, người đã dành toàn bộ sự nghiệp của mình tại Detrick và hiểu rõ bí mật ở đó. Khi Olson có ý định bỏ việc, đồng đội của ông cho rằng đó là một mối đe dọa an ninh. Gottlieb triệu tập nhóm và sắp xếp để Olson bị đánh thuốc mê. Một tuần sau, Olson chết khi lao xuống từ cửa sổ khách sạn ở New York. CIA gọi đó là vụ tự sát. Còn gia đình Olson tin rằng ông bị ném từ cửa sổ để ngăn việc tiết lộ bí mật của Trại Detrick.

10 năm thử nghiệm liên tục đã khiến Gottlieb hiểu rằng, thực sự có nhiều cách để phá hủy tâm trí con người. Tuy nhiên, việc tạo ra một con người với suy nghĩ, tâm thức hoàn toàn mới không đạt kết quả như mong muốn. MK-ULTRA kết thúc thất bại vào đầu những năm 1960. Sau đó, CIA thừa nhận, rất khó để điều khiển hành vi của con người theo cách này.

Lò điều chế vũ khí sinh học

Tuy nhiên, Fort Detrick, khi được đổi tên vào năm 1956, vẫn là cơ sở hóa học do Gottlie phụ trách. Sau khi kết thúc chương trình MK-ULTRA, ông ta đã sử dụng nó để phát triển và lưu trữ kho vũ khí sinh hóa của CIA. Trong tủ đông, ông này giữ các tác nhân sinh học có thể gây ra các dịch bệnh như đậu mùa, bệnh lao, bệnh than và một số chất độc hữu cơ bao gồm nọc độc rắn và chất độc vỏ sò. Phòng thí nghiệm này cũng là nơi phát triển các chất độc nhằm ám sát nhà lãnh đạo Cuba Fidel Castro và nhà lãnh đạo Congo Patrice Lumumba.

Trong thời gian này, không ai biết rằng CIA đang tạo ra chất độc ở Fort Detrick, nhưng vai trò nghiên cứu vũ khí sinh hóa của nó ngày càng rõ ràng. Từ năm 1959 - 1960, những người biểu tình tập trung tại cổng căn cứ hàng tuần. Năm 1970, Tổng thống Nixon đã ra lệnh cho tất cả các cơ quan chính phủ tiêu hủy nguồn cung cấp chất độc sinh học. Trong khi các nhà khoa học của quân đội Mỹ nghiêm túc tuân thủ thì riêng Gottlieb lưỡng lự. Ông ta đã mất nhiều năm để xây được phòng thí nghiệm chết người này và không muốn phá hủy nó. Sau cuộc gặp với Giám đốc CIA Richard Helms, Gottlieb miễn cưỡng đồng ý rằng ông ta không có lựa chọn nào khác.

Có một chi tiết đáng chú ý, đó là một lô saxitoxin đã thất thoát khỏi quá trình tiêu hủy. Hai hộp chứa gần 11gram saxitoxin - đủ để giết 55.000 người vẫn nằm trong kho của Gottlieb tại Fort Detrick. Trước khi các kỹ thuật viên quân đội có thể loại bỏ chúng, 2 sĩ quan từ Phòng hoạt động đặc biệt đã nhét chúng vào cốp xe và chở đến Cục Y tế và phẫu thuật Hải quân ở Washington, nơi CIA duy trì một kho hóa chất nhỏ. Một trong những phụ tá của Gottlieb sau đó khai rằng, ông ta ra lệnh này mà không thông báo cho cấp trên của mình. Vào thời điểm saxitoxin được phát hiện và phá hủy vào năm 1975, Gottlieb đã nghỉ hưu.

Yến Chi (Theo Politico)