CẦN CÓ SỰ ĐIỀU CHỈNH MỨC ĐÓNG BẢO HIỂM Y TẾ MỘT CÁCH PHÙ HỢP, LINH HOẠT HƠN

Dưới sự điều hành của Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội Nguyễn Thúy Anh, Ủy ban vừa tổ chức Hội thảo “Giải pháp về chính sách để kiểm soát hiệu quả Quỹ Bảo hiểm y tế (BHYT) và Quỹ Bảo hiểm Xã hội (BHXH). Một trong những nội dung được các thành viên Ủy ban Về các vấn đề xã hội, đại biểu cho ý kiến là hiện nay Quỹ BHYT đang đối mặt với thách thức từ sự mất cân đối thu - chi do mức đóng BHYT quá thấp, nhu cầu khám chữa bệnh ngày càng cao… Do đó, cần có giải pháp nhằm kiểm soát hiệu quả hơn Quỹ BHYT. Theo đó cần có sự điều chỉnh mức đóng BHYT một cách phù hợp, linh hoạt hơn.

Đề cập thực trạng hệ thống chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng Quỹ BHYT hiện nay, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn khẳng định: BHYT hay chính xác hơn là BHYT xã hội, là chính sách an sinh xã hội, một phương tiện cơ bản để thực hiện mục tiêu công bằng, hiệu quả và phát triển trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe nhân dân. Quỹ BHYT là quỹ tài chính y tế công ngoài ngân sách nhà nước, sử dụng cho việc chi trả chi phí của các dịch vụ khám chữa bệnh mà người tham gia BHYT đã sử dụng theo quy định của pháp luật. Quỹ BHYT được hình thành từ nguồn đóng BHYT của người tham gia và các nguồn thu hợp pháp khác. Vì vậy, quỹ BHYT có tính chất chia sẻ rủi ro giữa các đối tượng tham gia có nguy cơ và nhu cầu khác nhau về chăm sóc sức khỏe nói chung cũng như khám chữa bệnh nói riêng, chia sẻ về tài chính giữa những người có điều kiện kinh tế khá giả với người khó khăn, chia sẻ giữa các khu vực kinh tế xã hội khác nhau.

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn.

Tuy nhiên, từ năm 2016 bắt đầu mất cân đối giữa thu và chi quỹ BHYT trong năm, nhưng tính trên toàn hệ thống, quỹ BHYT vẫn đảm bảo cân đối thu - chi do có nguồn quỹ dự phòng từ các năm trước. Nguyên nhân của mất cân đối thu- chi là do mức đóng BHYT không thay đổi nhiều năm trong khi có điều chỉnh về phạm vi quyền lợi BHYT, về giá dịch vụ tế, nhu cầu khám chữa bệnh ngày càng cao do tình trạng già hóa dân số, do thay đổi mô hình bệnh tật, gia tăng các bệnh mạn tính không lây, sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật, công nghệ y học, điều kiện để tiếp cận dịch vụ y tế ngày càng thuận tiện hơn.

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn, việc thực hiện giao dự toán chi đến từng cơ sở khám chữa bệnh xem như một giải pháp kỹ thuật, có tính tình thế với mục đích tăng cường trách nhiệm trong sử dụng quỹ BHYT trong bối cảnh gia tăng chi phí khám chữa bệnh và mất cân đối thu chi hàng năm, nhưng một số trường hợp cơ quan BHXH địa phương đã mặc định xem như đây là số được chi. Điều này không phù hợp với quy định của Luật BHYT và mâu thuẫn với tổng mức thanh toán đã xác định tại các đơn vị. Đồng thời cũng tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến quyền lợi người bệnh do cơ sở khám chữa bệnh lo ngại việc vượt dự toán được giao

Việc cơ quan BHXH Việt Nam thông báo chi phí (về thuốc, vật tư y tế, công suất sử dụng thiết bị) không đúng định mức kinh tế kỹ thuật, nhân lực, thời gian, và sử dụng định mức kinh tế kỹ thuật đã được kết cấu vào giá dịch vụ y tế để tạm thời chưa thanh toán gây khó khăn cho cơ sở khám chữa bệnh. Vấn đề này đã và đang được giải quyết (theo Nghị quyết số 30/NQ-CP Nghị quyết phiên họp Chính phủ ngày 15/4/2019).

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn nhận định: Nhìn chung, Luật BHYT và các văn bản hướng dẫn luật để đảm bảo tính chặt chẽ về nguyên lý của BHYT, chức năng của quỹ BHYT, đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan. Tuy nhiên, vẫn có một số bất cập do những thay đổi và sự phát triển kinh tế xã hội và đòi hỏi của công tác quản lý nhà nước, quản lý hệ thống BHYT. Một số giải pháp, cả trước mắt và lâu dài cần được đánh giá, nghiên cứu và áp dụng gồm: Điều chỉnh mức đóng BHYT. Trường hợp chưa thể điều chỉnh mức đóng của tất cả các đối tượng tham gia BHYT thì cần ưu tiên điều chỉnh mức đóng đối với nhóm do ngân sách nhà nước đóng và nhóm tham gia theo hộ gia đình. Cơ quan BHXH Việt Nam thúc đẩy nhanh việc giải quyết phần chi phí vượt dự toán, vượt trần (đặc biệt từ năm 2017, 2018) đã được thẩm định, xác định do nguyên nhân khách quan và thẩm định, giải quyết những chi phí chưa thống nhất giữa cơ sở khám chữa bệnh và cơ quan BHXH địa phương. Nguyên tắc là đã chi đúng, chi đủ thì được thanh toán đúng, đủ. BHXH Việt Nam cần phối hợp với Bộ Y tế, Bộ Tài chính và các cơ quan, đơn vị liên quan để đánh giá việc thực hiện giao dự toán chi khám chữa bệnh BHYT để có cách thức xử lý phù hợp, thống nhất.

Bộ Y tế và BHXH Việt Nam, Bộ Tài chính thống nhất để triển khai mạnh mẽ phương thức thanh toán chi phí theo nhóm bệnh được chẩn đoán áp dụng trong điều trị nội trú. Bộ Y tế, BHXH Việt Nam, Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp và các Bộ, ngành liên quan đẩy nhanh việc xây dựng cơ chế, chính sách và quy định phối hợp giữa BHYT xã hội với BHYT thương mại để huy động thêm nguồn lực tài chính cho chăm sóc sức khỏe và đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh của nhân dân.

Ngoài ra, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn kiến nghị về một số chính sách lớn liên quan đến quản lý, sử dụng quỹ BHYT trong Luật BHYT sửa đổi về: Phân bổ quỹ khám chữa bệnh và quỹ dự phòng BHYT hợp lý (giới hạn số tiền nhất định cho quỹ dự phòng để tăng cho quỹ khám chữa bệnh BHYT); nguyên tắc, quy trình, cách thức và trách nhiệm giải trình trong thực hiện giám định; quy định quyền lợi về khám sức khỏe định kỳ, khám sàng lọc, quản lý sức khỏe (là một trong những giải pháp cơ bản để giảm chi phí sử dụng dịch vụ bệnh viện). Bên cạnh đó là quy định các nguyên tắc và điều kiện để điều chỉnh phạm vi quyền lợi BHYT; cơ chế mua sắm thuốc, vật tư y tế do quỹ BHYT chi trả thực hiện BHYT bổ sung (quỹ BHYT bổ sung). Ngoài ra, cần tiếp tục các hoạt động thanh tra, kiểm tra, truyền thông về BHYT...

Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề Xã hội Nguyễn Văn Tiên đóng góp ý kiến.

Chia sẻ mối quan ngại trước tình trạng mất cân đối thu - chi Quỹ BHYT, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề Xã hội Nguyễn Văn Tiên cho rằng, mức đóng BHYT quá thấp trong khi quyền lợi BHYT có xu hướng mở rộng ra. Hiện nay, mức đóng BHYT là 4,5% lương nhưng thực tế phần lớn người tham gia BHYT chỉ đóng mức bình quân 1,5% lương, do căn cứ để xác định mức đóng là mức lương cơ sở quá thấp. Nêu thực trạng này, nguyên Phó Chủ nhiệm Nguyễn Văn Tiên kiến nghị, sắp tới nên nghiên cứu sửa chế độ tiền lương; đồng thời Bộ Y tế và Bảo hiểm Xã hội Việt Nam cần tham gia bàn thảo để đưa ra căn cứ sát thực tế hơn trong xác định mức đóng BHYT.

Đồng thuận với quan điểm trên, Phó Tổng Giám đốc Bảo hiểm Xã hội Việt Nam Phạm Lương Sơn cho rằng: Cần có sự điều chỉnh mức đóng BHYT một cách phù hợp, linh hoạt hơn; đồng thời có chế tài để người dân tuân thủ đóng BHYT vì hiện còn 50% hộ gia đình chưa mua BHYT, 10% hộ cận nghèo chưa mua. Ngoài ra, cơ quan Bảo hiểm xã hội cần tăng cường vai trò mua dịch vụ y tế như nhiều nước đã thực hiện. Theo đó, Bảo hiểm xã hội có quyền quyết định danh mục mua dịch vụ BHYT và phải chịu trách nhiệm trước những danh mục đã mua khi ảnh hưởng đến quyền lợi của người bệnh.

Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh phát biểu kết luận tại Phiên thảo luận.

Phát biểu kết luận Phiên thảo luận, Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh đánh giá cao ý kiến của các Ủy viên Ủy ban và các đại biểu tham dự vào việc kiểm soát quỹ BHYT hiệu quả.

Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh yêu cầu Bộ Y tế, Bảo hiểm xã hội Việt Nam và các cơ quan chức năng lắng nghe, tiếp thu ý kiến của các đại biểu đóng góp để hoàn thiện thêm vào các báo cáo. Điều này cũng sẽ góp phần hoàn thiện hơn khi chỉnh sửa Luật BHYT; Luật Khám bệnh, chữa bệnh cũng như góp phần làm rõ hơn các vấn đề: Khám chữa bệnh BHYT khi tự chủ tài chính y tế ở các bệnh viện, giải pháp khám chữa bệnh khi tiến tới BHYT toàn dân..../.

Bích Lan