Cần chế tài mạnh đối với hành vi chuyển giá

Tính đến hết tháng 10, cơ quan Thuế đã tiến hành thanh tra, kiểm tra được 391 doanh nghiệp có hoạt động giao dịch liên kết. Ảnh: T.L.

10 tháng, giảm lỗ gần 4.000 tỷ đồng

Trong suốt thời gian vừa qua, Việt Nam luôn nỗ lực tạo các điều kiện để thu hút đầu tư nước ngoài nhưng song hành cùng với đó là ám ảnh trốn thuế, chuyển giá. Các tập đoàn doanh nghiệp lớn tranh thủ các ưu đãi đầu tư tại Việt Nam để mở rộng sản xuất, khai thác các lợi thế nhưng liên tục báo lỗ để tránh nộp ngân sách nhà nước.

Nhiều doanh nghiệp, các tập đoàn đa quốc gia khi đầu tư vào Việt Nam đều muốn tối đa hóa lợi nhuận, và đã sử dụng nhiều chiêu trò khác nhau để giảm lợi nhuận và tránh thuế. Nhiều tên tuổi lớn như Coca Cola, Metro, Adidas, Keangnam-Vina (Hàn Quốc) đã từng lọt vào danh sách các đối tượng bị nghi vấn chuyển giá, trốn thuế lớn trong cuộc điều tra chống chuyển giá của ngành Thuế.

Chính vì thực tế đó, công tác thanh tra, kiểm tra các doanh nghiệp có hoạt động giao dịch liên kết luôn được ngành Thuế chú trọng. Theo số liệu mới nhất từ cơ quan Thuế, tính đến hết tháng 10, cơ quan Thuế đã tiến hành thanh tra, kiểm tra 391 doanh nghiệp có hoạt động giao dịch liên kết. Con số doanh nghiệp được thanh tra, kiểm tra đã tăng 133 doanh nghiệp và bằng 152% so với cùng kỳ năm 2017. Qua tổng kết, từ 391 cuộc thanh tra, kiểm tra này, cơ quan Thuế đã truy thu, truy hoàn và phạt 1.217 tỷ đồng. Từ đó đã giảm lỗ 3.943 tỷ đồng; giảm khấu trừ 20 tỷ đồng và điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế 5.596 tỷ đồng.

Trên nền tảng pháp lý sẵn có, trong những năm qua, ngành Thuế đã có nhiều cố gắng trong việc đấu tranh chống chuyển giá, mà trọng tâm là chống chuyển giá đối với các doanh nghiệp FDI. Trên phương diện tổ chức, ngành Thuế đã thành lập Phòng thanh tra giá chuyển nhượng tại Vụ Thanh tra Tổng cục Thuế và Phòng thanh tra giá chuyển nhượng tại một số cục thuế lớn như: Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương và Đồng Nai.

Mới đây, Tổng cục Thuế cũng đã có công văn yêu cầu các Cục Thuế địa phương tăng cường công tác thanh tra đối với các doanh nghiệp FDI có số lỗ lớn, lỗ liên tục nhiều năm và phát sinh giá trị giao dịch liên kết lớn. Đồng thời ngành Thuế cũng cảnh báo trường hợp doanh nghiệp có phát sinh giao dịch với các bên liên kết cư trú tại các quốc gia, vùng lãnh thổ có thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp thấp hoặc không đánh thuế.

Quy định phạt đối với hành vi chuyển giá

Có thể nói, thời gian qua, công tác chống thất thu đối với những doanh nghiệp có giao dịch liên kết đã có bước chuyển mình lớn nhưng cũng cần phải thừa nhận công tác quản lý vẫn còn nhiều khó khăn do những lỗ hổng về chính sách cũng như từ việc phối hợp giữa các quốc gia với nhau. Bàn về vấn đề này, ông Lê Xuân Trường, Trưởng khoa Thuế - Hải quan, Học viện Tài chính cho rằng, hành lang pháp lý về chống chuyển giá chưa hoàn thiện. Xét ở cấp độ văn bản luật thì quy định về chuyển giá và chống chuyển giá chưa thực sự đầy đủ và rõ ràng.

"Hiện chỉ có Điểm e Khoản 1 Điều 37 Luật Quản lý thuế quy định một nội dung có liên quan có thể được vận dụng làm cơ sở để đấu tranh chống chuyển giá. Ngoài ra, các quy định về quản lý thuế đối với doanh nghiệp có giao dịch liên kết mới chỉ dừng ở cấp Nghị định nên hiệu lực pháp lý chưa cao, gây khó khăn cho quá trình thực hiện", ông Trường phân tích.

Ông Lê Xuân Trường cho rằng, một khó khăn nữa cho công tác chống chuyển giá là chưa có quy định rõ ràng về các khoản chi ngân sách phục vụ chống chuyển giá (chi phí để mua thông tin, chi phí điều tra, xác minh...). Đáng chú ý, cũng chưa có quy chế phối hợp giữa các cơ quan có liên quan (Công an, tham tán kinh tế) để giúp ngành Thuế thu thập thông tin phục vụ công tác chống chuyển giá.

Để khắc phục khó khăn, TS. Đặng Văn Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Kiểm toán nhà nước cho rằng, thời gian tới cần tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý về chống chuyển giá.

"Trước mắt, cần bổ sung một điều luật về chống chuyển giá vào Luật Quản lý thuế, tạo cơ sở pháp lý ở cấp độ cao cho hoạt động chống chuyển giá. Luật phải quy định cơ chế phối hợp giữa các cơ quan chức năng có liên quan với cơ quan Thuế trong hoạt động chống chuyển giá, đặc biệt là sự phối hợp của các cơ quan ngoại giao của Việt Nam ở nước ngoài nhằm thu thập đầy đủ và kịp thời thông tin, dữ liệu về người nộp thuế. Thực tiễn công tác chống chuyển giá cho thấy, muốn xác định giá chuyển giao theo các nguyên tắc chống chuyển giá mà pháp luật quy định thì phải thu thập đầy đủ thông tin, nếu không có thông tin thì không thể xác định được giá chuyển giao", ông Đặng Văn Hải nhận định.

Đặc biệt, đại diện Vụ Pháp chế, Kiểm toán Nhà nước cho rằng, cần phải có biện pháp, chế tài đủ mạnh để xử lý đối với hành vi chuyển giá, trốn lậu thuế. Ông Hải lấy ví dụ, pháp luật của các nước trong khu vực đều quy định các biện pháp, chế tài mạnh đối với hành vi chuyển giá, như: Singapore quy định mức phạt chung cho các vi phạm về thuế từ khoảng 100% đến 400% khoản thuế phải trả; Indonesia áp dụng mức phạt từ 2% đến 48% một tháng tính trên số thuế nộp thiếu bị phát hiện do gian lận qua chuyển giá; Malaysia quy định mức phạt dao động từ 100-300% số thuế bị phát hiện gian lận, đồng thời, công khai danh tính những doanh nghiệp thực hiện chuyển giá chiếm đoạt tiền thuế nhà nước.

Về phía doanh nghiệp, bà Hoàng Thùy Dương, Phó Tổng Giám đốc Dịch vụ Tư vấn thuế Quốc tế KPMG Việt Nam cũng cho rằng, để hạn chế rủi ro, doanh nghiệp cần tuân thủ các quy định về việc lập và lưu giữ Hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết và các kê khai đầy đủ các giao dịch liên kết và đề cao vấn đề chất lượng trong việc chuẩn bị những tài liệu này. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần đánh giá cấu trúc doanh nghiệp và các rủi ro tiềm ẩn liên quan đến nguyên tắc mới, cũng như xem xét phương pháp xác định giá tính thuế (APA) như một lựa chọn thay thế cho các quy định về việc lập Hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết theo Nghị định 20/2017/NĐ-CP quy định về quản lý thuế đối với doanh nghiệp có giao dịch liên kết.

Thùy Linh