Cấm nhập lúa mì lẫn hạt cỏ: Cục ban hành sai thẩm quyền

Cấm nhập khẩu lúa mì nếu lẫn hạt cỏ - Ảnh minh họa

Tai cuộc làm việc giữa Tổ công tác của Thủ tướng với 5 bộ về cắt giảm các thủ tục kiểm tra chuyên ngành với hàng hóa xuất nhập khẩu, cắt giảm các điều kiện kinh doanh diễn ra vào sáng 17.10, bà Lý Kim Chi - Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Thực phẩm TP.HCM cho biết, “các doanh nghiệp vỡ òa hạnh phúc” khi Bộ Y tế trình Chính phủ ban hành Nghị định 15 thay thế Nghị định 38 với những thay đổi lớn về kiểm tra an toàn thực phẩm.

Nhưng bên cạnh đó, bà cho rằng vẫn còn nhiều vấn đề cần phải thay đổi. Trước hết là quy định yêu cầu các doanh nghiệp chế biến thực phẩm phải sử dụng muối có bổ sung I ốt. “Chúng tôi vẫn đang dùng tạm công văn công bố của Bộ Y tế về việc tạm dừng không áp dụng quy định này, nhưng quy định sửa đổi chính thức vẫn chưa có”, bà nêu.

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết, Nghị định 115 vừa được Chính phủ ban hành không có quy định nào về kiểm tra, xử lý các doanh nghiệp thực phẩm trong việc sử dụng muối có bổ sung I ốt.

Nghị định chính thức có hiệu lực từ 20.10 và các doanh nghiệp có thể hoàn toàn yên tâm. Thứ trưởng cũng bày tỏ mong muốn các doanh nghiệp đồng hành cùng cơ quan y tế trong việc bổ sung I ốt vì sức khỏe người dân.

Bên cạnh đó, bà Chi còn cho biết một vấn đề đang làm doanh nghiệp nhập khẩu lúa mì rất lo lắng là thông báo của Chi cục Kiểm dịch thực vật vùng I (Cục Bảo vệ thực vật), bắt đầu từ ngày 1.11 các lô vật thể thuộc diện kiểm dịch thực vật bị nhiễm cỏ dại Cirsium Arvense (cây kế đồng theo tên gọi Việt Nam) sẽ bị xử lý theo hình thức tái xuất.

“Các anh nói việc này ảnh hưởng môi trường, trong khi mấy chục năm nay vẫn nhập khẩu. Rất nhiều con tàu chuẩn bị cập cảng thì phải tái xuất, mà đây là lệnh của Cục chứ không phải của Bộ trưởng. Từ nửa tháng nay, các cuộc đàm phán quốc tế về bột mì đều dừng lại”, bà Chi nói.

Bà cho biết thêm, rất may là sau khi gửi thư kêu cứu, đề nghị xin lùi thời gian áp dụng thì ngay hôm sau, bà nhận được tin nhắn của Bộ trưởng Bộ NN-PT-NT Nguyễn Xuân Cường cho biết đang xử lý.

Bộ trưởng Mai Tiến Dũng đặt vấn đề, về thẩm quyền ban hành văn bản thì “chắc chắn sai thẩm quyền, Cục không có thẩm quyền ban hành văn bản như vậy. Chưa xét đúng sai, nhưng khi ban hành văn bản như vậy tác động rất nhiều đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp”.

Theo Bộ trưởng, trước khi ban hành văn bản phải tham khảo ý kiến các đối tượng tác động, đồng thời hiệu lực văn bản phải có độ trễ, “không thể chặt đứt như vậy”, trong khi tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng là không cho phép hồi tố.

Bộ trưởng cho biết thêm, căn cứ ý kiến chỉ đạo của Cục, Chi cục Kiểm dịch thực vật vùng 1 ban hành văn bản. Đồng thời, Cục Bảo vệ thực vật báo cáo Bộ NN-PT-NT xem xét, ra quyết định tạm ngừng nhập khẩu các loại vật thể thuộc diện kiểm dịch thực vật bị nhiễm cỏ dại Cirsium Arvense.

“Xét về tính pháp lý thì hoàn toàn không đúng thẩm quyền, Cục không đúng, Chi cục càng không đúng”, Bộ trưởng nêu rõ và nhắc lại tinh thần cán bộ, công chức chỉ được làm những gì luật cho phép. “Việc không đúng thẩm quyền, tác động rất lớn tới các doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm nguyên liệu từ bột mì như bánh, kẹo, mì tôm...”, ông nhấn mạnh.

Bà Nguyễn Kim Anh - Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ NN-PTNT cho biết vừa gọi điện cho Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật và được biết Cục đã họp bàn với doanh nghiệp về tác động của văn bản trên. “Chúng tôi sẽ báo cáo lãnh đạo Bộ xử lý ngay vấn đề này”, bà Kim Anh cho biết.

Ngoài ra, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cho biết VPCP sẽ đề nghị Bộ NN-PT-NT trước hết thu hồi văn bản nói trên, đồng thời tiếp tục đánh giá về tác động toàn diện từ việc tạm dừng nhập khẩu lúa mì để có giải pháp phù hợp.

Ông Nguyễn Hoài Nam, Tổng Thư ký Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản cũng nêu ý kiến về văn bản của cấp chi cục thuộc Tổng cục Thủy sản đang gây khó khăn cho doanh nghiệp.

Bộ trưởng Mai Tiến Dũng nhấn mạnh vấn đề thẩm quyền khi ban hành các văn bản là rất quan trọng khi một phó chi cục trưởng mà ban hành một văn bản áp dụng trên cả nước. “Chúng tôi sẽ xem lại, lắng nghe hai tai và báo cáo về nội dung này”, ông khẳng định. “Không thể chấp nhận chi cục trưởng ký văn bản như vậy. Tuy nhiên, cũng cần nói rõ đây không phải là phổ biến, Bộ khác, còn chi cục khác”.

Tại một hội thảo trước đó, phân tích ở góc độ quản lý nhà nước, bà Phạm Khánh Phong Lan - Trưởng ban An toàn vệ sinh thực phẩm TP.HCM cho rằng, trước hết cần ghi nhận lo ngại của Cục Trồng trọt khi đưa ra quy định này do quan ngại an toàn thực vật.

Tuy việc nhập khẩu sản phẩm này đã tồn tại từ rất lâu nhưng đến nay chưa có thực tế nào chứng minh đang có sự gây hại môi trường trồng trọt từ loại cỏ này. Và đặc biệt, mức độ nguy hại có cấp thiết đến mức ban hành và áp dụng gấp gáp quy định này trong thời gian ngắn.

Theo bà Phong Lan, với những trường hợp liên quan đến nhiều lĩnh vực như thế này cần phải có sự thận trọng và tham khảo các bên.

Cỏ kê đồng có hại cho cây trồng

Theo Cục Bảo vệ thực vật, trong số gần 4 triệu tấn lúa mì nhập khẩu từ đầu năm đến nay, có hơn 1,2 triệu tấn lúa mì (trên 30%) bị lẫn hạt cỏ. Từ tháng 5, khi phát hiện cỏ “cirsium arvense” có trong lúa mì nhập khẩu, Việt Nam đã thông báo cảnh báo các nước xuất khẩu.

Theo QCVN 01-163: 2014/BNNPTNT Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về quy trình giám định, cây kê đồng (cỏ Cirsium Arvense (L.) Scop) là dịch hại kiểm dịch thực vật. Đây là đối tượng kiểm dịch thực vật và nguy cơ gây hại lớn cho cây trồng trên 40 nước. Nhiều nước xếp loại vào đối tượng gây hại nguy hiểm và là đối tượng cấm của nhiều nước như Australia, Hàn Quốc, Argentina, Brazil…

Lam Thanh