Cái chết được báo trước

Bình ắc quy thải được mua gom với giá từ 20 - 24 nghìn đồng/kg bình về xưởng trong nhà dân ở thôn Cao Quán, xã Hồng Tiến, Khoái Châu, Hưng Yên. Ảnh: Lam Anh

Tuy nhiên, nếu việc ô nhiễm không khí có thể nhìn và cảm nhận qua từng hơi thở thì có một loại ô nhiễm khác đang âm thầm hủy hoại môi trường, đó chính là các hóa chất độc hại từ ắc quy và pin thải loại.

Ắc quy hoặc pin ngày nay có mặt ở khắp nơi, trong những vật dụng của đời sống hàng ngày hay trên các loại phương tiện giao thông. Sau khi hết vòng đời sử dụng, nếu không thu gom, xử lý những hóa chất từ ắc quy như: Chì, kẽm và thủy ngân sẽ thấm vào đất, nguồn nước ngầm, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Nếu không có sự quản lý chặt chẽ và thực hiện thu hồi để xử lý, tái chế thì mức độ ô nhiễm sẽ rất kinh khủng.

Thực tế, các quy định đều đã có. Tuy nhiên, thực tế lại hoàn toàn khác khi các doanh nghiệp sản xuất pin, ắc quy gần như phó mặc cho đội ngũ thu gom “đồng nát” và việc công bố các điểm thu gom chỉ được bày ra cho có để đối phó với cơ quan chức năng. Lý do được đưa ra là chi phí thu hồi, xử lý tốn kém, không cạnh tranh nổi với đội quân “đồng nát”…

Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, sở dĩ các doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu và phân phối ắc quy còn thờ ơ với thảm họa môi trường là do các chế tài xử lý vi phạm hiện nay chưa đủ mạnh và chưa được thực hiện nghiêm túc. Vì thế đã đến lúc cần ban hành những chế tài đủ sức răn đe để buộc các doanh nghiệp phải có trách nhiệm quản lý, thu hồi ắc quy đã bán, phân phối ra thị trường. Bên cạnh đó, cơ quan quản lý nhà nước về môi trường cũng cần nghiêm túc thực hiện các quy định do chính mình ban hành thay vì chỉ “đánh trống bỏ dùi” như hiện nay.

Có lẽ, trước những hiểm họa có thể nhìn thấy ngay được như sự cố cháy xưởng sản xuất của Công ty CP Bóng đèn Phích nước Rạng Đông hay không khí ô nhiễm ở mức báo động, người ta mới cảm thấy sợ. Nhưng còn những nguy cơ âm thầm, tiềm ẩn từ việc ắc quy, pin thải loại vô tư tàn phá môi sinh thì dường như ít ai chú ý.

Hậu quả từ pin, ắc quy thải loại với các hóa chất độc hại như chì, thủy ngân có thể không đến ngay tức thì, thế hệ hôm nay chưa phải đối mặt ngay, mà con cháu chúng ta sau này sẽ phải gánh chịu. Bởi thủy ngân và chì thường được gọi là “kim loại nặng”. Độc tính của các kim loại này một phần là do chúng tích tụ trong các mô sinh học (gọi là quá trình tích lũy sinh học). Quá trình tích lũy sinh học kim loại này xảy ra ở tất cả các sinh vật sống do tiếp xúc với kim loại trong thực phẩm và môi trường. Độc tính của thủy ngân ảnh hưởng xấu đến sức khỏe bao gồm tổn thương hệ thống thần kinh trung ương (độc thần kinh), thận và phát triển trí tuệ ở trẻ nhỏ. Còn chì cũng gây ảnh hưởng đến não và phát triển trí tuệ. Ngoài tác động đến hệ thần kinh, khi phơi nhiễm lâu dài (ở cả trẻ em và người lớn) chì có thể gây tổn hại cho thận, hệ thống miễn dịch, sinh sản. Chỉ cần tiếp xúc ngắn hạn với nồng độ chì cao có thể gây tổn thương não, tê liệt, thiếu máu và các triệu chứng về tiêu hóa.

Đó sẽ là những cái chết được báo trước, xuất phát từ sự thờ ơ, vô cảm, vô trách nhiệm với cộng đồng.

Tiến Mạnh