Cải cách thủ tục kiểm tra chuyên ngành: Phải thay đổi từ tư duy quản lý

Hoạt động phân tích mẫu hàng hóa tại Cục Kiểm định Hải quan. Ảnh: Hồng Nụ

Theo đó, báo cáo cho rằng, năm 2018, cải cách về thủ tục kiểm tra chuyên ngành đã đánh dấu những chuyển động mạnh mẽ của cơ quan Nhà nước, tạo ra những bước ngoặt trong cải cách; nhưng vẫn còn tồn tại một số “điểm nghẽn” liên quan đến tư duy trong hoạch định chính sách.

Thống kê của Bộ Tài chính cho biết, hiện vẫn còn 18 nhóm mặt hàng cùng lúc phải thực hiện nhiều thủ tục, chịu nhiều hình thức quản lý, kiểm tra chuyên ngành do cùng một bộ hoặc nhiều bộ quy định.

Tuy nhiên, theo nhìn nhận của báo cáo, giải pháp của các cơ quan nhà nước là loại bỏ những chồng chéo, sửa đổi các quy định theo hướng một mặt hàng chỉ điều chỉnh bởi một văn bản và do một bộ chịu trách nhiệm quản lý là đúng đắn nhưng không dễ thực hiện. Nguyên nhân được đưa ra nằm ở tiêu chí – tiêu chí nào để xác định một bộ thích hợp nhất quản lý, tiêu chí nào để xác định cơ chế thích hợp nhất cho sản phẩm để vừa đảm bảo mục tiêu quản lý nhà nước, vừa tạo thuận lợi cho DN.

Do đó, nói về vấn đề này, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế, VCCI cho rằng, câu trả lời khả dĩ và thích hợp không hẳn là không có. Ví dụ như thiết lập mô hình quản lý mới, các bộ chỉ ban hành quy chuẩn, việc kiểm tra do một đơn vị đủ năng lực thực hiện hoặc cơ quan giám định độc lập. Nhưng xét cho cùng, cách thức hiệu quả nhất không những đòi hỏi thay đổi, cải cách triệt để mà còn cần nhiều nhận thức, quyết tâm cùng sự hy sinh thẩm quyền quản lý.

Vì thế, theo ý kiến của các chuyên gia và DN, việc tháo gỡ “điểm nghẽn” về thủ tục kiểm tra chuyên ngành trong thời gian tới vẫn còn nhiều thách thức nên cần rất nhiều sự thay đổi, đặc biệt là tư duy của các nhà quản lý trong việc xác định chính xác đối tượng cần kiểm soát hay việc thay đổi cơ chế quản lý trong kiểm tra chuyên ngành (mở hay không mở cho tư nhân thực hiện kiểm tra).

Từ những thực trạng trên, báo cáo của VCCI đã đưa ra khuyến nghị để cải thiện hoạt động kiểm tra chuyên ngành là cần có tiêu chí thống nhất để xem xét hay loại bỏ mặt hàng thuộc diện phải kiểm tra chuyên ngành; thay đổi cơ chế quản lý, tạo cơ chế cho tư nhân tham gia vào hoạt động kiểm tra chất lượng sản phẩm hàng hóa và Nhà nước kiểm soát thông qua điều kiện của các DN tham gia. Đặc biệt đối với những lĩnh vực đã “mở” cho tư nhân tham gia, các cơ quan quản lý cần có cơ chế để tránh tình trạng độc quyền của môt tổ chức/DN thực hiện.

Hương Dịu