Cách ứng xử khi trẻ có em

Những gia đình có 2-3 anh/chị em gần tuổi nhau (cách 1-3 tuổi) sẽ nhiều lợi ích trong sự phát triển của các bé, đặc biệt là khả năng giao tiếp xã hội và điều chỉnh cảm xúc. Tuy nhiên, việc xuất hiện của em bé thứ 2 thường làm cha mẹ cảm thấy băn khoăn trong cách ứng xử và đôi khi còn làm trẻ cảm thấy "nghi ngờ" về tình yêu bạn dành cho con. Làm sao để bé biết là bạn vẫn yêu con như ngày nào?

Thực tế, cách cha mẹ cho con biết sự xuất hiện của em trước, sau khi bé thứ 2 ra đời sẽ làm trẻ nhận ra sự có mặt của em là niềm vui và hạnh phúc lớn lao.

Một khái niệm cần hiểu rõ là trẻ không nghi ngờ về tình yêu của bạn. Lúc này, não bộ của trẻ chưa phân biệt số lượng một hay 2 bé là như thế nào. Não bộ vẫn duy trì tính cố hữu về tình yêu của cha mẹ cho bé đến 18 tháng.

Đó cũng là lý do chúng tôi khuyên cha mẹ sắp xếp để sinh em bé thứ 2 ở thời điểm thuận lợi nhất là khi trẻ đầu sau 18 tháng.

Cách giúp trẻ hiểu về sự có mặt của em

Với bé dưới 18 tháng

Việc giúp trẻ hiểu về sự tồn tại của em là cần thiết trước khi bé thứ 2 ra đời. Đây cũng là cách cha mẹ giúp trẻ phát triến nhận thức về sự tồn tại của "2", thay vì chỉ là "1". Hãy bắt đầu khi thai nhi bé thứ 2 có thể đạp vào bụng bạn. Trẻ thứ nhất sẽ rất tò mò tại sao mẹ thường nói chuyện với em bé. Trẻ vẫn chưa hiểu "em bé" là như thế nào, cha mẹ có thể làm cách sau:

Cha mẹ nên sắp xếp để sinh em bé thứ 2 ở thời điểm thuận lợi nhất là khi trẻ đầu sau 18 tháng. Ảnh: Dairyindustries.

Hãy nói với trẻ: "Mẹ có một em bé sẽ ra đời vài tháng nữa, con có muốn nghe em nói chuyện không?". Mẹ để bé nghe tiếng đạp của em vài lần trong ngày. Bạn có thể nói với bé: "Con hãy chạm tay vào bụng mẹ, em bé sẽ nghe con nói đó".

Ngoài ra, bạn hãy cho bé biết em sẽ ra đời như thế nào bằng việc cho con búp bê hoặc món đồ chơi yêu thích. Mẹ nói em bé ra đời như cách mà con dành sự yêu thích này lên món đồ này, có muốn bảo vệ chúng hay không. Bạn hãy nhắc lại những câu hỏi và trò chuyện với trẻ.

Với bé trên 18 tháng

Khi bé thứ 2 vẫn chưa sinh ra, việc để trẻ lớn hơn 18 tháng hiểu sự có mặt của em sẽ dễ dàng hơn. Hãy cho bé biết mẹ sẽ có em và đây là em của con. Trẻ tuổi này có thể nhận thức là "em của bé". Chúng ta vẫn sử dụng những hành động dành cho bé dưới 18 tháng nhưng bạn sẽ nhấn mạnh hơn về khái niệm anh/chị và em.

Vào ngày bé thứ 2 chào đời, bạn hãy cho con đầu nhìn mặt em, đừng trì hoãn điều này sau 72 giờ. Bởi trẻ thứ nhất cần tạo một liên kết đặc biệt với em.

Làm gì khi hai bé chơi cùng nhau?

Khi hai con chơi cùng nhau, bé em sẽ cố bắt chước trẻ lớn về mọi thứ như cách chơi, đi và nói chuyện với mẹ. Do đó, việc hai bé hay xung đột là điều dễ hiểu. Khi hai bé xung đột, cha mẹ không nên trách mắng bé lớn hay yêu cầu phải nhường em.

Cách hành xử đúng nhất là mẹ sẽ tách hai bé. Hai bé không ai được lấy món đồ chơi đó và mẹ sẽ giữ nó. Dĩ nhiên lúc này, cả hai bé đều khóc nhưng sẽ quên ngay và quay lại chơi cùng nhau.

Khi hai bé xung đột, cha mẹ không nên trách mắng bé lớn, yêu cầu phải nhường em. Ảnh: Harfordcountyliving.

Bạn nên chọn một thời điểm nào đó để dạy hai con biết cách chia sẻ với nhau món đồ đó. Ví dụ, bạn cho bé lớn chuyền sang em và để bé nhỏ chuyền lại tới mẹ. Mẹ tiếp tục sẽ chuyền lại cho bé lớn. Bài tập này có ích cho các bé từ 10 đến 48 tháng.

Nếu bé thứ 2 dưới 18 tháng, bạn đợi khi em ngủ và chọn những cuốn sách có câu chuyện về tình anh em để kể cho trẻ lớn nghe. Bạn không cần nói với trẻ "con lớn hơn thì phải nhường em" mà nên chia sẻ những câu như: "Nếu em ngã, con giúp em đứng dậy không?" hay "nếu em muốn chơi món này, con sẽ cho em chơi một lát nhé, rồi đến con",...

Nếu em lớn hơn 18 tháng, cha mẹ hãy đọc truyện cho cả hai bé nghe về tình anh em. Vẫn những câu hỏi ở trên, nhưng bạn hỏi ngược lại với bé nhỏ và xen kẽ câu hỏi giữa hai con.

Những hoạt động này sẽ giúp cả hai bé dần nhận thức về trách nhiệm và sự gắn bó cần có trong việc giao tiếp, ứng xử hành vi.

Bác sĩ Anh Nguyễn

Bệnh viện Hoàng gia Worcester, Anh