Cách 'rẻ' nhất để cắt giảm carbon

Cam kết sẽ đạt mức phát thải ròng bằng 0

Theo The Economist, ở nhiều khu vực thời thượng của thủ đô Berlin, xe đạp chở hàng đang trở thành xu hướng. Người dân địa phương sử dụng những chiếc xe đạp có hộp cỡ xe cút kít ở phía trước, để đi chợ hàng tuần hoặc chở trẻ em đi khắp nơi. Bởi vì, họ đang nỗ lực cắt giảm lượng khí thải carbon-dioxide.

Tuy nhiên, các chương trình có chủ đích tốt trông khá đắt tiền khi xem xét lượng carbon được loại bỏ. Một chương trình như vậy tiêu tốn của thành phố 370.000 Euro (450.000 USD), nhưng chỉ giảm được 7 tấn lượng khí thải trong một năm. Con số này lớn hơn mức 50.000 Euro / tấn khí thải. Ngược lại, con số tương đương cho các chương trình hỗ trợ bán hệ thống sưởi carbon thấp là 200 Euro mỗi tấn.

Thuế carbon 30 USD mỗi tấn ở Saskatchewan sẽ tạo ra đủ để cắt giảm một nửa thuế thu nhập cá nhân. Ảnh: AFP.

Hơn 100 quốc gia và 400 thành phố (bao gồm cả Berlin) cam kết sẽ đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 hoặc trước đó. Các nhà đầu tư và cơ quan quản lý đang khuyến khích các công ty làm điều tương tự.

Để đạt được những mục tiêu này, các nhà hoạch định chính sách và các ông chủ sẽ phải chọn từ một loạt các chính sách, từ xây dựng các nhà máy điện gió đến trợ cấp nhiên liệu phản lực carbon thấp. Điều đó đặt ra một câu hỏi quan trọng: Cách rẻ nhất để cắt giảm carbon là gì?

Một cách để phân biệt câu trả lời là áp đặt giá đối với carbon, dưới dạng thuế hoặc kế hoạch giới hạn và thương mại. Điều này sẽ khuyến khích các công ty và người tiêu dùng tìm ra những cách rẻ nhất để giảm bớt lượng khí thải.

Tuy nhiên, về mặt chính trị, việc định giá rất khó. Chỉ 1/5 lượng khí thải trên thế giới được bao phủ bởi một mức giá cụ thể. Ngay cả ở châu Âu, thị trường carbon lỏng lớn nhất thế giới, các khoản tín dụng miễn phí vẫn cho phép nhiều ngành công nghiệp duy trì lượng khí thải.

Tỉ phú Bill Gates đã đề xuất sử dụng "phí bảo hiểm xanh" hay khoảng cách giữa giá của các hoạt động sạch và các hoạt động bẩn, làm hướng dẫn. Ảnh: TL.

Vì vậy, các công cụ khác cũng cần thiết. Khi phí bảo hiểm thấp, các giải pháp thay thế không carbon tồn tại và người tiêu dùng không có lý do gì để không sử dụng chúng. Khi phí bảo hiểm cao, thúc đẩy nhiều đổi mới hơn.

Một cách tiếp cận tương tự, phổ biến trong giới khí hậu trong hơn một thập kỷ qua, là xem xét chi phí cận biên của việc giảm nhẹ lượng khí thải. Giống như phí bảo hiểm xanh, chúng tính toán chi phí của một can thiệp khí hậu (bao gồm chi phí vận hành và chi tiêu trả trước).

Cuộc tranh luận về việc giảm nhẹ lượng khí thải. Ảnh: Goldman Sachs.

Rào cản về chi phí

Báo cáo Đại học Yale và Đại học Harvard so sánh chi phí cận biên của các chính sách trong 50 nghiên cứu kỳ lạ. Chi phí trợ cấp năng lượng gió có thể dao động từ hơn 260 USD cho mỗi tấn carbon dioxide giảm được, con số này gần như quá nhỏ để tạo nên sự thay đổi.

Phạm vi dao động của chi phí giảm phát thải khí nhà kính trên toàn thế giới. Ảnh: The Economist.

Điều này một phần là do tiềm năng giảm thiểu của công nghệ có thể thay đổi tùy theo từng nơi. Một số quốc gia, chẳng hạn như Anh, được thiên nhiên ưu đãi với gió lớn và biển nông, rất lý tưởng cho các trại điện gió ngoài khơi. Ở những nơi khác, năng lượng gió sẽ giảm đi rất nhiều.

Do đó việc tính ra chi phí cũng rất phức tạp. Cơ quan Năng lượng Quốc tế thường đánh giá thấp tốc độ triển khai năng lượng tái tạo. Bởi vì, lợi thế quy mô làm giảm giá cũng giúp họ đánh giá chi phí chuyển đổi cũng quá cao. Năm 2010, mức thấp nhất mà cơ quan này dự kiến sẽ giảm xuống trong thập kỷ tới là khoảng 195 USD mỗi megawatt giờ. Giờ đây, giá ở Mỹ và châu Âu chỉ còn 30-60 USD.

Kỳ vọng ngoài mong đợi: công suất quang điện trên toàn cầu. Ảnh: IEA.

Các đường cong chi phí giảm thiểu cũng không hiển thị cách các công nghệ tương tác. Hydro hiếm khi được sản xuất mà không có khí thải. Nếu đúng như Tổ chức Hydrogen Council tính toán, hydro có thể được sử dụng trong 35 ứng dụng xanh khác nhau, từ lưu trữ năng lượng đến sưởi ấm các tòa nhà. Bỏ qua điều này có thể dẫn đến tình trạng thiếu đầu tư vào năng lượng hydro ngày nay.

Khi xem xét việc điều chỉnh hành trình ô tô hay máy bay, cần biết rằng ô tô chiếm 11% lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính trên thế giới, trong khi hàng không chỉ chiếm 2%. Ảnh: Stuff.

Theo một mô hình được phát triển bởi Viện Công nghệ Massachusetts, nếu phương tiện giao thông được điện khí hóa, sẽ ít nhu cầu về dầu để đổ đầy xăng vào các thùng chứa. Tuy nhiên, khi nhu cầu điện bẩn tăng cao, lượng khí thải tổng thể sẽ chỉ giảm 2% vào năm 2050 (so với mức cơ sở thông thường của doanh nghiệp). Tuy nhiên, nếu lưới điện được làm sạch trước, thì lượng khí thải sẽ giảm khoảng 30%. Như vậy, thứ tự ưu tiên cũng rất quan trọng.

Nếu phương tiện giao thông được điện khí hóa, nhu cầu về dầu để đổ xăng sẽ ít hơn. Nhưng nhu cầu về năng lượng bẩn cho điện năng sẽ tăng cao và lượng khí thải tổng thể sẽ chỉ giảm 2% vào năm 2050. Ảnh: Stuff.

Đối mặt với tất cả những khó khăn này, các nhà dự báo đang thực hiện một cách tiếp cận phức tạp hơn, thay vì chỉ đơn giản làm việc theo đường cong chi phí cận biên. Ngân hàng Goldman Sachs đang kết hợp các kịch bản khác nhau và phạm vi chi phí rộng hơn vào phân tích của mình.

Mai Nam