Cách mạng công nghiệp 4.0: Cơ hội và thách thức cho doanh nghiệp dược Việt Nam

Trong khuôn khổ Triển lãm Y tế quốc tế Việt Nam lần 13 tại TP.HCM (từ ngày 19 đến 22/9/2018), Hội thảo chuyên đề “Cách mạng công nghiệp 4.0: cơ hội và thách thức cho doanh nghiệp dược Việt Nam” đã được tổ chức với sự chia sẻ của chuyên gia, lãnh đạo doanh nghiệp ngành y – dược và các nhà cung cấp giải pháp quản trị.

Các diễn giả đã đưa ra những cơ hội và thách thức cho doanh nghiệp dược trước tác động của làn sóng công nghệ mới. Theo đó, tất cả ngành công nghiệp đang dịch chuyển mạnh mẽ dựa trên nền tảng công nghệ, tạo ra xu hướng mới trong ngành, tác động mạnh đến các xu hướng cạnh tranh và phát triển bền vững của từng doanh nghiệp.

PGS.TS Lê Văn Truyền - Chuyên gia cao cấp dược học, nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế, khuyến cáo các doanh nghiệp cần ý thức chuẩn bị cho xu thế Pharma 4.0 (công nghiệp dược trong thời đại công nghiệp 4.0). Pharma 4.0 đòi hỏi sự chuyển đổi trọng tâm từ quá trình sản xuất dược phẩm dựa trên những thông số cố định sang quá trình sản xuất dựa trên đánh giá và kiểm soát liên tục các thông số được tự động điều chỉnh trên cơ sở dữ liệu và thông tin kết nối từ hệ thống của toàn bộ quá trình.

Hiện nay, tại Việt Nam gần 200 nhà máy dược chưa thể hoàn thiện việc số hóa cho quá trình sản xuất. Tình hình phổ biến nhất là đa số doanh nghiệp đầu tư thiết bị riêng lẻ và lắp ghép từng phần thành dây chuyền sản xuất. Điều này khiến quá trình điện toán hóa/số hóa trở nên khó khăn, trong khi quy trình quản lý hiện tại khi nhận biết sự cố thì việc khắc phục rất tốn kém và mất thời gian.

Dây chuyền thiết bị sản xuất dược và chăm sóc sức khỏe tại Triển lãm Y tế quốc tế Việt Nam lần 13

“Nhiều nhà máy đã ứng dụng hệ thống thiết bị máy móc tiên tiến nhưng mới chỉ là kết quả của những cố gắng riêng lẻ, còn quãng đường dài để ngành công nghiệp dược có được những nhà máy thông minh để tiến tới nền công nghiệp y tế thông minh” – ông Truyền phân tích thêm. Nguyên thứ trưởng Bộ Y tế cho rằng, cần các yếu tố kinh tế xã hội làm nền tảng cho nền công nghiệp số hóa thông qua hệ thống pháp luật, quy chế thích ứng với nền kinh tế và công nghiệp số hóa, đi từ hồ sơ điện tử, báo cáo điện tử, chữ ký điện tử,… cho đến các thách thức về tự động hóa, an ninh thông tin bảo mật,… nhằm đảm bảo sự toàn vẹn cho quá trình.

Đối với doanh nghiệp dược, để hội nhập với cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. cần môi trường chính sách quản lý rõ ràng, đặc biệt chính sách khuyến khích đầu tư vào các lĩnh vực công nghệ cao và sản xuất sản phẩm chất lượng cao; Cân nhắc chính sách đấu thầu thuốc theo hướng ưu tiên dược phẩm chất lượng có giá thành hợp lý hay ưu tiên thuốc giá rẻ; nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành công nghiệp y tế trong nước theo tinh thần Chính phủ kiến tạo.

Ông Nguyễn Công Tẩn – Tổng giám đốc Công ty công nghệ Citek, đối tác triển khai SAP tại Việt Nam, nhận định ngành dược và ngành công nghiệp chăm sóc sức khỏe nói chung đang hướng tới một mô hình tổ chức mà bệnh nhân đang trở nên chủ động hơn. Họ trở thành một cộng đồng quan trọng mà nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe, đơn vị phân phối và nhà sản xuất đang tìm cách cộng tác trên nền khoa học y tế kỹ thuật số để giảm chi phí đồng thời cải thiện chất lượng chăm sóc và an toàn của bệnh nhân.

Ông Tẩn phân tích nhiều thách thức đặc thù trong công tác quản trị của công ty dược ngày càng phải đối mặt: Thách thức bên ngoài đến từ đối thủ cạnh tranh, nhà sản xuất thuốc, tổ chức chăm sóc sức khỏe, tổ chức y tế. Thách thức bên trong bao gồm các hoạt động nhằm tối ưu hóa chi phí bán hàng, nghiên cứu phát triển sản phẩm mới, quản lý sản xuất, chất lượng toàn diện. Và thách thức lớn nhất đến từ các tiêu chuẩn nghiêm ngặt bắt buộc phải tuân thủ tuyệt đối trong ngành dược: GMP, GSP, GLP, GDP, USFDA 21 CFR, GAMP 5,…

Ông Tẩn khuyến cáo, doanh nghiệp cần có chiến lược kinh doanh song hành cùng chiến lược công nghệ. Mỗi doanh nghiệp có năng lực khác nhau trong ứng dụng công nghệ, cần “phác đồ” phù hợp để lựa chọn đầu tư công nghệ hiệu quả, tiết kiệm thời gian và tiền bạc để đạt chuẩn mực và đúng ngay từ đầu.

“ERP không đơn giản là phần mềm mà là phương tiện tạo ra trải nghiệm thành công trong doanh nghiệp. Doanh nghiệp không thể đi tắt đón đầu mà buộc phải có lộ trình ổn định nền tảng lõi trước khi song hành cùng các nền tảng ứng dụng công nghệ cao hơn, phù hợp với xu thế CMCN 4.0 trong tương lai”, ông Tẩn cho biết.

Giải pháp ERP của SAP hiện phổ cập trong ngành dược với top 20 doanh nghiệp lớn nhất thế giới sử dụng. Chia sẻ về kinh nghiệm triển khai ERP trong các doanh nghiệp dược, theo ông Phạm Quang Chiến – chuyên gia triển khai dự án ERP của SAP, cần xác định ERP không đơn thuần là phần mềm mà là một giải pháp chiến lược cho phát triển doanh nghiệp. Nó phải giải quyết được các yêu cầu và đặc thù chuyên cho ngành dược dựa trên bộ giải pháp được trải nghiệm thành công.

Để thành công, điều kiện tiên quyết của một dự án ERP là quyết tâm của lãnh đạo doanh nghiệp định hướng được việc thực thi lan tỏa và kết nối trong tất cả bộ phận phòng ban. Song song đó việc lựa chọn giải pháp và đối tác là yếu tố quan trọng để cho quá trình triển khai thành công.

Đối với doanh nghiệp dược, cần giải pháp chuyên ngành (Best practices for Industry) được các tập đoàn lớn trên thế giới và tại Việt Nam sử dụng như là điển hình thành công. Cần tầm nhìn dài hạn trong chiến lược doanh nghiệp lẫn sự tiến hóa của công nghệ cho quy trình để giải pháp tích hợp thành công với nhiều hệ thống khác như IoT, Scada, MES,… và đảm bảo tính thích ứng tương lai.

Theo số liệu của IMS Health, Việt Nam là một trong 17 nước xếp vào nhóm có mức tăng trưởng ngành dược cao nhất (pharmerging markets). Tổ chức Y tế thế giới WTO phân loại mức độ phát triển công nghiệp dược của các quốc gia theo 4 cấp độ, Việt Nam nằm ở cấp độ 3 “có công nghiệp dược nội địa; có sản xuất thuốc Generic; xuất khẩu một số dược phẩm".

Kết thúc năm 2017, tổng doanh thu ngành dược ước đạt 5,2 tỷ USD, tăng 11% so với năm 2016. Dự báo doanh thu ngành dược tăng trưởng trung bình 10% trong 5 năm tới. Hiện mạng lưới cung ứng tại Việt Nam gần 2.000 doanh nghiệp dược nội địa và 30 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Mặc dù áp đảo về lượng nhưng thuốc nội vẫn yếu thế hơn so với thuốc ngoại, theo thống kê của Cục Quản lý dược phẩm, tiêu thụ thuốc nội địa chiếm 48% trong tổng tiêu thụ.

Huy Thắng