Cách bày mâm ngũ quả dịp Tết Nguyên đán 2020 đem lại nhiều may mắn

Ý nghĩa của mâm ngũ quả và phong tục mỗi vùng miền

Mâm ngũ quả. (Ảnh: Nguyễn Hoa)

Dịp Tết Nguyên đán Canh Tý 2020 đang đến gần và nhiều gia đình đang chuẩn bị bày biện mâm ngũ quả trên bàn thờ, nhằm thực hiện các nghi lễ cúng Tết truyền thống cũng như mong muốn mọi sự như ý, bình an.

Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách bày biện mâm ngũ quả sao cho đúng với phong tục, bởi mâm ngũ quả thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, lòng thành kính đối với các bậc tổ tiên, đồng thời là biểu tượng cho thành quả sau một năm lao động miệt mài của những người nông dân, đến khi thời điểm thích hợp, lựa những thứ tốt nhất dâng lên gia tiên, do đó cần bày biện một cách chính xác.

Về lý thuyết gọi là mâm ngũ quả nhưng thực tế trên mâm có những loại quả gì và số lượng bao nhiêu, lại tùy thuộc vào phong tục địa phương cũng như sản vật nơi đó. Người miền Bắc thường bày mâm ngũ quả gồm các loại quả phổ biến: Chuối xanh, bưởi, phật thủ, quất, đu đủ, thanh long hoặc táo. Khi bày mâm, người Bắc thường chọn số lượng quả là số lẻ, không chọn số chẵn.

Miền Nam thường sử dụng 5 loại quả chính như: Xoài, dừa, mãng cầu xiêm, sung, đu đủ. Ngoài ra còn có dưa hấu tượng trưng cho lòng trung trực, nghĩa khí của người phương Nam. Điều đặc biệt người miền Nam lại tuyệt đối kị quả chuối, bởi theo quan niệm của họ, từ "chúi" thể hiện sự khó khăn, không may mắn.

Trong khi đó, người miền Trung không quá cầu kì hay thiên về hình thức của mâm ngũ quả nên chủ yếu "sao cũng được", cốt là thành tâm và kính bái đối với tổ tiên. Mâm ngũ quả bao gồm chuối, mãng cầu, sung, dưa hấu, dứa, đu đủ, xoài,.. và một số loại quả khác tùy theo mỗi nhà. Do đó mà cách bày trí cũng đơn giản tùy thuộc vào thẩm mỹ của mỗi người.

Cách bày mâm ngũ quả truyền thống

Với người miền Bắc, cách bày mâm ngũ quả truyền thống sẽ là nải chuối xanh được đặt dưới cùng, ở giữa là quả bưởi, rồi điểm xuyến những quả quất, quýt xung quanh.

Cần lưu ý, chuối để bày lên ban thờ ngày Tết thường là chuối tiêu già quả nhưng vẫn còn xanh. Mỗi nải chuối thường trên 20 quả, cong đều nhau để ôm được các hoa quả khác đặt trong lòng nó.

Các gia đình cần chú ý không nên chọn chuối sắp chín, hoặc đã sắp đổi sang vàng vì khi thờ, sức nóng của hương nhang sẽ làm chuối chín rất nhanh và dễ bị rụng quả.

Còn với miền Nam bày mâm ngũ quả theo mong muốn "Cầu sung vừa đủ xài", ước mong năm mới đủ đầy, sung túc, tương ứng với 5 loại quả: Mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài.

Ngoài ra, còn có thêm quả dứa với mong muốn con cháu đầy nhà và một cặp dưa hấu xanh vỏ đỏ lòng để cầu may mắn.

Riêng người miền Trung ưu tiên sự đơn giả, dứa đặt cao nhất, bao quanh là xoài, thanh long và táo, nho đặt dải ngang và quýt bày xung quanh.

Ý nghĩa của từng loại quả trên mâm ngũ quả ngày Tết

Chuối: Tượng trưng cho con cháu sum vầy, quây quần, đầm ấm, hứng lấy may mắn, bao bọc vàchở che.

Phật thủ: Bàn tay phật che chở cho cả gia đình. Bưởi: Mong muốn an khang, thịnh vượng.

Quả lê hoặc dưa lê: Tượng trưng cho sự thành đạt, thăng tiến.

Cam, quýt: Tượng trưng cho sự thành đạt.

Lê: Vị ngọt thanh, ngụ ý việc gì cũng trơn tru, suôn sẻ.

Lựu: Nhiều hạt, tượng trưng cho con đàn cháu đống.

Đào: Thể hiện sự thăng tiến.

Táo: Phú quý, giàu sang.

Thanh long : Rồng mây hội tụ, thể hiện sự phát tài phát lộc.

Dưa hấu: Căng tròn, mát lành, hứa hẹn sự ngọt ngào, may mắn.

Quả trứng gà: Lộc trời cho.

Sung: Gắn với biểu tượng sung mãn, sức khỏe và tiền bạc.

Đu đủ: Thịnh vượng, đủ đầy.

Xoài (phát âm giống như “xài”): Cầu mong cho việc tiêu xài không thiếu thốn.

Tường Vy (Tổng hợp)