Các mục tiêu của Tổng thống Biden hội tụ ở châu Á

Trong tuần này, Tổng thống Biden nỗ lực thực hiện cả hai mục tiêu nói trên khi cử hai đặc phái viên cao cấp đến Nhật Bản và Hàn Quốc, theo báo New York Times.

Ngoại trưởng Antony Blinken (giữa) sẽ cùng với Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan gặp gỡ hai nhà ngoại giao cấp cao của Trung Quốc ở Alaska. Ảnh: New York Times

Những sự kiện này diễn ra ngay trước cuộc gặp trực tiếp đầu tiên của chính quyền Tổng thống Biden với Bắc Kinh. Một trong hai đặc phái viên, Ngoại trưởng Antony J. Blinken, sẽ đến Alaska và cùng Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan để gặp gỡ hai nhà ngoại giao hàng đầu của Trung Quốc.

Chính quyền Biden coi sự kiện này là cơ hội để thiết lập các quy tắc cơ bản và đặt ra các lằn ranh đỏ cho một mối quan hệ mà ông Blinken đánh giá là "phép thử địa chính trị lớn nhất trong thế kỷ 21". Giới chức Mỹ mô tả, đây là "một phiên họp một lần" để xác định các vấn đề mà Washington có thể làm việc với Bắc Kinh, rồi tiếp đó "nêu ra nhiều mối quan tâm của chúng ta", theo lời ông Biden phát biểu trước Quốc hội Mỹ tuần trước.

Sự bùng nổ ngoại giao - bắt đầu vào thứ Sáu tuần trước (13/3) bằng một hội nghị thượng đỉnh trực tuyến với các đồng minh của Mỹ trong "Bộ Tứ" gồm Australia, Ấn Độ và Nhật Bản - xác lập châu Á-Thái Bình Dương là ưu tiên hàng đầu của chính quyền ông Biden sau khi trục xoay sang châu Á của ông Barack Obama tạm dừng và cách tiếp cận kiểu giao dịch thẳng thừng của ông Donald Trump với các liên minh trong khu vực.

Đối thoại với các đồng minh chưa đầy 2 tháng sau khi chính quyền mới nhậm chức càng chứng tỏ mục tiêu của Tổng thống Biden, là đẩy mạnh các mối quan hệ đối tác quốc tế để đương đầu với các đối thủ, đồng thời tăng cường hơn nữa lợi ích của Mỹ.

"Trung Quốc càng nghe nhiều, không chỉ sự chỉ trích của chúng ta mà rất nhiều sự chỉ trích từ khắp nơi trên thế giới, thì càng có cơ hội để chúng ta nhận được một số thay đổi", Ngoại trưởng Blinken quả quyết tại một buổi họp của Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Mỹ tuần trước.

Điều đó sẽ không dễ dàng. Trung Quốc đã củng cố vị thế kinh tế của mình trong khi các đối thủ ở phương Tây đang phải vật lộn để phục hồi từ đại dịch. Về quân sự, nước này đã thu hẹp khoảng cách với Mỹ thông qua các khoản đầu tư khổng lồ. Những thế mạnh đó đã giúp Trung Quốc vươn xa trên trường quốc tế.

Giới chức Mỹ giảm nhẹ quan điểm Trung Quốc sẽ làm lu mờ ba ngày thảo luận ở Tokyo và Seoul. Ngoại trưởng Blinken và Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd J. Austin dự kiến sẽ bàn với các đại diện chủ nhà về nhiều chủ đề, bao gồm đại dịch, biến đổi khí hậu và sự hiện diện của quân đội Mỹ trong khu vực.

Mối quan hệ sóng gió vì tranh chấp lịch sử giữa Nhật Bản và Hàn Quốc nhiều khả năng sẽ là một chủ đề bàn thảo. Xuất hiện trong nghị trình còn có cuộc đảo chính quân sự ở Myanmar cùng các chương trình hạt nhân và tên lửa của Triều Tiên, vốn là rào cản chính sau khi chính quyền ông Trump không thuyết phục được Chủ tịch Kim Jong Un.

Việc chọn Nhật Bản là điểm đến đầu tiên của Ngoại trưởng Blinken và Bộ trưởng Austin được xem là một bước quan trọng và có tính trấn an Tokyo, nơi vốn đã dốc sức duy trì các mối quan hệ chặt chẽ với Tổng thống Trump kể cả khi ông yêu cầu tăng đóng góp chi phí cho lính Mỹ đồn trú tại đây.

Hôm 13/3, Nhà Trắng thông báo Thủ tướng Nhật Bản Suga Yoshihide sẽ là nhà lãnh đạo nước ngoài đầu tiên gặp Tổng thống Biden ở Washington.

"Vào cuối thời chính quyền Trump, về vấn đề châu Á, chúng tôi đã tranh cãi với các đồng minh về số tiền phải trả để chia sẻ chi phí quốc phòng", New York Times dẫn lời ông Victor Cha, người giám sát chính sách châu Á tại Nhà Trắng trong thời kỳ chính quyền George W. Bush. "Chúng tôi đã có một cái nhìn đơn phương khi nói đến các liên minh với tư cách là một quốc gia, gần như là một quan điểm khinh thường đối với họ. Trong khi đó, Trung Quốc lại sử dụng đòn bẩy kinh tế của mình trong khu vực để bắt nạt các nước khác".

Chính quyền Tổng thống Trump đã có một cách tiếp cận mâu thuẫn đối với Trung Quốc. Ông thường xuyên khen Chủ tịch Tập Cận Bình khi cố gắng đạt được các thỏa thuận thương mại, nhưng lại chỉ trích Bắc Kinh về nhiều vấn đề khác như quân sự, tấn công mạng và nhân quyền.

Ngày nay dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Biden, Ngoại trưởng Blinken nói Mỹ tìm kiếm một mối quan hệ dựa trên sự hợp tác, cạnh tranh và đối đầu nếu cần với Trung Quốc. Để làm cho chiến lược này phát huy hiệu quả, Washington đang dựa vào sự ủng hộ từ các đồng minh như Nhật Bản và Hàn Quốc. Cả hai nước này đang cố gắng đi đúng hướng với Trung Quốc, vì sự thịnh vượng của họ phụ thuộc vào thương mại với Bắc Kinh, nhưng đôi bên lại bất đồng với Trung Quốc về một số vấn đề.

"Là hai quốc gia có hệ thống xã hội khác nhau, Trung Quốc và Mỹ đương nhiên có những khác biệt và bất đồng", New York Times dẫn lời Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị nói tại một cuộc họp báo ở Bắc Kinh hôm 7/3.

Ông Vương Nghị cùng với nhà ngoại giao hàng đầu của Trung Quốc Dương Khiết Trì sẽ có cuộc gặp với ông Blinken ở Alaska. Ông Vương Nghị coi việc có một "sự cạnh tranh lành mạnh trên cơ sở công bằng và chính đáng nhằm cải thiện bản thân và nâng cao chất lượng lẫn nhau là điều bình thường".

Tuy nhiên, giới chức Bắc Kinh vẫn tỏ ra lo ngại về chiến lược tập hợp các đồng minh thành một khối gắn kết chống Trung Quốc của Tổng thống Biden, điều có thể gây tổn hại cho cường quốc châu Á cả về chính trị và kinh tế.

Thanh Hảo