Ca sĩ Đoan Trường: 'Cô giáo Lê Na – Điểm tựa thứ 2 trong cuộc đời tôi!'

Ca sĩ Đoan Trường nói: “Cái này mình viết với lòng thành kính dâng lên cô mình, như nhắc nhớ lại một kỷ niệm đẹp của tình Cô – Trò chứ không phải là để dự thi nhe các bạn”.

Tôi thi đậu vào trường ĐH Bách Khoa TP HCM năm 1986 hạng ưu và nhận được học bổng sang Nga du học tại trường ĐH Công Nghệ Hóa Tinh Vy Lômônôsốp-Matxcơva. Đón tôi tại sân bay là một phụ nữ Nga trung niên và phúc hậu mà sau này tôi mới biết đó là cô giáo dạy tiếng Nga cho sinh viên Việt Nam – cô Lê Na Mikhainlốpna.

Cô Lê Na không đưa tôi về ký túc xá ngay mà cho xe chạy một vòng tham quan các danh lam thắng cảnh nỗi tiếng như Quảng Trường Đỏ, Điện Kremlin, Nhà Hát Lớn, Lăng Lê Nin…

Cô hỏi tôi rất nhiều về Việt Nam, về gia đình tôi, tình hình và kết quả học tập bên nhà. Thú thật, lúc đó tôi cũng không hiểu hết tiếng Nga cho dù tôi đã đạt điểm thủ khoa sau một năm học ngoại ngữ tại quê nhà.

Sau đó, cô đưa tôi về ký túc xá của trường nằm ở phía tây nam thành phố trên một ngọn đồi cao giữa những cánh rừng thông bạt ngàn tại ga Metro Iugơzapatnaiya. Mùa thu, những chiếc lá vàng phủ đầy lối đi như một tấm thảm vàng óng ánh trong màn sương chiều thơ mộng. Những hạt mưa rơi tí tách bên ngoài khung cửa xe làm tâm hồn tôi xao xuyến vì nhớ nhà. Lần đầu tiên, tôi đã bật khóc. Giọt nước mắt của một người con trai tuổi 19 đang xa quê với một cuộc sống hoàn toàn tự lập sắp đến.

Đoan Trường chụp trước ký túc xá sinh viên vào ngày 19.8.1987

Cô khuyên tôi nên đăng ký sống chung với các sinh viên Nga và nước ngoài năm trên để giúp tôi trong việc học tập và trau dồi thêm tiếng Nga. Trước khi ra về, cô không quên đưa tôi hai chiếc bánh hạnh nhân, vài lát bánh mì đen kẹp phô mai, dăm quả táo và một chai nước khoáng. Ngày đầu tiên của tôi đã trôi qua với biết bao ngỡ ngàng và xúc động vì sự giúp đỡ rất nhiệt tình của cô Lêna. Tôi vẫn còn nhớ như in đó là ngày 19/08/1987.

Trong khoảng một tuần trước ngày khai giảng, ngày nào cô cũng tranh thủ ghé qua đưa tôi đi tham quan khắp nơi và mua sắm quần áo mùa đông, các dụng cụ học tập và sinh hoạt cá nhân cần thiết. Bài học đầu tiên mà cô dạy cho tôi chính là ngôn ngữ giao tiếp, văn hóa ứng xử và phong tục tập quán của nước bạn. Cô kiên nhẫn lắng nghe tôi nói tiếng Nga bập bẹ và giải thích thật cặn kẽ phần văn phạm và từ ngữ để tôi phát âm cho thật chính xác…

Nhờ sự giúp đỡ tận tình của cô mà tôi đã hoàn thành năm học thứ ba và tốt nghiệp học phần môn tiếng Nga loại giỏi. Tôi tự hào vì mình là một trong những sinh viên nước ngoài biết đọc thơ, nghe nhạc và phân tích các tác phẩm văn học Nga. Và cũng chính nhờ cô luôn động viên mà tôi dám mạnh dạn tham gia phát biểu ý kiến trong lớp, đọc các bản tham luận trong giờ thực hành trước cả ngàn sinh viên của trường.

Cô cũng là người đầu tiên phát hiện ra năng khiếu ca hát của tôi nên cô luôn tạo điều kiện cho tôi được tham dự nhiều hoạt động ngoại khóa hàng năm như: Trại hè sinh viên quốc tế tại các nước Litva, Latvia, Estonia và các lễ hội văn hóa dân tộc Nga. Kỷ niệm mà tôi nhớ nhất là lần đoạt giải nhất cuộc thi “Liên hoan tiếng hát sinh viên quốc tế toàn liên bang Nga” tại TP Alma Alta năm 1991 với hai ca khúc “Triệu đóa hoa hồng” và ”Trống cơm”. Vào những ngày nghỉ cuối tuần, tôi hay đến nhà cô để tự tay nấu nhiều món ăn Việt Nam mà cô rất thích như chả giò, phở bò, cá kho, canh chua…

Và rồi nền kinh tế và chính trị của nước Nga có nhiều biến động to lớn: xóa bỏ chế độ bao cấp, tem phiếu, học bổng để chuyển qua cơ chế kinh tế thị trường. Những cuộc đảo chính liên tục xảy ra. Cuộc sống của tôi và cô ngày càng khó khăn hơn trước nhưng cô vẫn kiên quyết bám trụ bằng nghề dạy học cao quý của mình.

Vì lý do an ninh nên trong lần về nghỉ hè tại Việt nam sau khi tốt nghiệp kỹ sư Hóa, ba mẹ đã không cho tôi qua học tiếp cao học. Lúc đó, chính cô đã gửi điện tín về nhà thuyết phục gia đình cho tôi quay trở lại. Để có tiền trang trải cho việc học và phụ giúp thêm cho cô, tôi đã phải tranh thủ làm thêm nhiều công việc như bán quần áo, nhân viên phục vụ nhà hàng, ca sỹ, MC, lồng tiếng phim, mua bán ngoại tệ, bán báo, hướng dẫn viên du lịch, phiên dịch…. Cũng chính nhờ những công việc này đã tích lũy thêm nhiều kinh nghiệm cho tôi sau khi về nước.

Đoan Trường quay lại thăm ký túc xá năm 2017.

Việc học của tôi dần dần sa sút và lần đầu tiên tôi nhận điểm “3” (Điểm trung bình tương đương với điểm 5 bên hệ thống giáo dục tại VN). Thế là giấc mơ nhận bằng Đỏ của tôi đã không thành vì buộc phải đạt 80% điểm tuyệt đối và không có điểm trung bình. Lần thứ hai tôi bật khóc, tôi khóc vì đã phụ lòng cô. Sức khỏe của tôi ngày càng tệ hại hơn và cuối cùng tôi đã phải nhập viện vì bị viêm phổi khi miệt mài “chạy” show các phòng trà ca nhạc hàng đêm dưới trời tuyết lạnh âm 30 độ C. Ngay lúc đó, cô lại đến bên tôi như một người Mẹ hiền để giúp tôi đứng dậy.

Trước ngày thi tốt nghiệp, tôi lái xe lang thang dạo phố một mình cho tinh thần thoải mái thì bị công an Nga “hỏi thăm” hộ chiếu và bằng lái xe mà tôi đã sơ ý không mang theo. Thế là cả tôi và xe bị “tạm giam” suốt 8 tiếng. Và cô lại tới để bảo lãnh cho tôi về nhà. Ngày tôi bảo vệ luận án Thạc Sỹ Hóa, cô lặng lẽ ngồi dự khán, trên tay cầm bó hoa cẩm chướng chờ đợi giây phút mà cả cô và tôi đã chờ trong suốt 6 năm qua. Trao bó hoa cho tôi, cô khẽ bảo: “Em đã vượt qua tất cả, hãy cố gắng làm một người có ích cho xã hội, cho đất nước của em, cô rất tự hào về em!”. Lần cuối cùng tôi cũng đã bật khóc.

Sài Gòn mùa này cũng đang vào thu và thủ đô Matxcơva cũng đang bước vào đầu thu. Ngoài khung cửa, những hạt mưa đã dịu nhẹ hơn nhưng trong lòng tôi vẫn còn day dứt mãi một lời hứa mà tôi vẫn chưa thực hiện được là mời cô sang thăm Việt Nam. Khi tôi quay trở lại thăm trường xưa sau 23 năm xa cách thì cô đã mãi mãi đi xa.

Xin cho tôi được thắp lên một nén nhang lòng cho một người Mẹ Nga vĩ đại: Cô Lê Na Mikhainlốpna!

Chắc chắn mùa thu năm sau 2019, tôi sẽ trở lại nước Nga để thăm lại trường xưa và đến viếng mộ phần của cô.

Doan Trường