Cả nhà nghĩ con nói ngọng lớn lên sẽ hết, đi khám mới biết 'thủ phạm' không ngờ tới

Chủ quan khi trẻ nói ngọng

Tại Trung tâm thính học Bệnh viện Nhi Trung ương, nhiều gia đình có con trong độ tuổi đi học mầm non, tiểu học đang xếp hàng chờ khám.

Chị Hương (quận Đống Đa, Hà Nội) hôm nay mang cả hai con (một bé gái học lớp 3 và bé trai đang học mẫu giáo 5 tuổi) đến kiểm tra.

Lý do cháu bé lớp 3 tới khám vì điểm môn tiếng Việt lúc nào cũng kém do đọc và viết sai chính tả. Thậm chí đến năm học này, trên lớp cháu không thích giơ tay phát biểu và hay chơi một mình.

Chị Hương cho biết: “Mấy tuần nay cô giáo ngày nào cũng nhắn tin bảo tôi đưa con đi khám. Xong lấy quyết tâm mãi, tôi mang con lớn đi khám, tiện thể mang luôn thằng nhỏ khám cùng. Lỗi là do tôi đã không quyết đoán và để ý các con từ nhỏ.

Sau khi làm các test đo thính lực và kiểm tra khả năng phát âm, ngôn ngữ thì tôi còn bàng hoàng hơn khi biết vốn từ vựng của con ít hơn so với độ tuổi và khả năng hiểu lời hội thoại chỉ được 80%.

Tôi không ngờ con tôi nói ngọng là do bị nghe kém. Từ lâu rồi tôi đã muốn cho con đi khám xem tại sao mà con tôi nói ngọng thì gia đình tôi cứ phản đối vì bảo lớn sẽ tự hết ngọng”.

Thạc sĩ, bác sĩ Lại Thu Hà, Giám đốc Trung tâm Thính học & Trị liệu Ngôn ngữ cho biết chị Hương chỉ là một trong rất nhiều phụ huynh bất ngờ khi biết tình trạng nói ngọng của con mình là do nghe kém.

Tại trung tâm, các bác sĩ thống kê được cứ 10 bệnh nhi đến khám về vấn đề nói ngọng thì có 1 bệnh nhân nói ngọng do nghe kém.

Mức độ nghe kém của trẻ nói ngọng thường ở mức nhẹ đến trung bình nặng, ở mức độ này trẻ vẫn phản ứng khá tốt với âm thanh như gọi thì quay lại hoặc vẫn có khả năng nói dù ngọng. Vì vậy cha mẹ thường không bao giờ nghĩ con bị nghe kém vì theo quan niệm thông thường nghe kém là không nghe thấy gì.

Nghe kém - nguyên nhân dễ bị bỏ qua

Chia sẻ về nguyên nhân và giải pháp của vấn đề nói ngọng thường gặp ở trẻ em, bác sĩ Lại Thu Hà cho biết, nói ngọng thể hiện khả năng phát âm không rõ ràng ở trẻ nhỏ hoặc thậm chí cả trên người lớn.

Trong y khoa, nói ngọng được gọi là rối loạn phát âm (Speech Disorder). Nói ngọng hay rối loạn phát âm có nhiều nguyên nhân gây ra: Có thể do cấu trúc môi-vòm bất thường, hoặc có thể do bại não. Có thể do quá trình thụ đắc ngôn ngữ chậm trễ dẫn đến hệ thống âm vị trên não bị trì trệ lại nên hệ thống phát âm âm vị của trẻ chưa được hoàn thiện.

Những nguyên nhân trên chúng ta rất dễ nhận biết. Thế nhưng có một căn nguyên mà các cha mẹ thậm chí cả các nhà chuyên môn hay bị bỏ sót đó là do sức nghe để lại.

Bác sĩ Lại Thu Hà khám cho bệnh nhi.

Theo BS Lại Thu Hà, hầu hết bố mẹ rất khó phát hiện ra trẻ nghe kém nếu trẻ chỉ nghe kém một bên (một tai sức nghe bình thường, tai còn lại bị nghe kém), hoặc nghe kém mức độ nhẹ đến trung bình nặng hai tai, hoặc nghe kém tiến triển, hoặc nghe kém tần số cao, hoặc nghe kém tần số thấp,…

Hầu hết trẻ nhỏ bị một trong các vấn đề trên sẽ ảnh hưởng đến quá trình hoàn thiện phát âm theo đúng lứa tuổi của mình và vốn từ vựng không phong phú, đa dạng. Nhưng thông thường cha mẹ chỉ thấy con mình nói ngọng và nghĩ rằng chắc lớn sẽ hết. Vậy nên rất nhiều gia đình đưa con đi khám khi con đã học tiểu học, thậm chí đang học cấp 2.

Đối với những trường hợp như vậy, giải pháp cho các cháu bé đó là phải đeo các thiết bị trợ thính (máy trợ thính, F.M,…) và có kế hoạch trị liệu ngôn ngữ phù hợp cho từng đối tượng cụ thể thì các cháu sẽ hết nói ngọng.

Nói ngọng tuy là một khiếm khuyết không ảnh hưởng đến tính mạng của trẻ nhưng lại là một cản trở lớn trong quá trình phát triển, hòa nhập cộng đồng của các em mà một trong những nguyên nhân là do chủ quan trong nhận thức của cha mẹ đối với vấn đề rối loạn phát âm ở trẻ.

Mỗi ngày, trung tâm đều tiếp nhận từ 20-30 cháu đến khám với lí do nói ngọng. "Tuy đo sức nghe nhiều lúc mọi người cảm thấy hơi phiền phức nhưng trên góc độ của những người làm chuyên môn, chúng tôi luôn khuyến cáo các gia đình phải đo sức nghe. Đây không chỉ là quy trình chẩn đoán tại Bệnh viện Nhi mà còn là quy trình của rất nhiều các cơ sở y tế trên thế giới từ trước đến nay" - Bác sĩ Lại Thu Hà nói.

Các bác sĩ cảnh báo, việc đầu tiên phụ huynh nên làm khi thấy con mình phát âm sai nhiều, phát âm không rõ ràng, mạch lạc là hãy đi đo sức nghe, sau đó hãy đi khám các chuyên khoa khác liên quan như răng hàm mặt, tâm bệnh, phục hồi chức năng và đừng quên đánh giá khả năng phát âm để biết được căn nguyên cũng như mức độ nặng nhẹ của con mình. Điều quan trọng ở đây là tìm ra được căn nguyên và giải pháp điều trị cho một tật nói ngọng tưởng chừng như rất đơn giản đối với con trẻ của chúng ta.

Khánh Chi