'Burlesque' - nghệ thuật ca vũ nóng bỏng nay đã đượm sắc màu LGBT

“Chào mừng đến với buổi biểu diễn của chúng tôi,” Una Osato, người dẫn chương trình, nói vang vào chiếc microphone, trên sân khấu nhỏ ấm cúng tại hộp đêm Star Bar, thuộc khu Bushwick, quận Brooklyn, thành phố New York. Osato mặc bộ váy dài màu tím thướt tha với khăn choàng bạc lóng lánh, phủ xuống tận sàn phòng. Điển hình vào mỗi trưa chủ nhật, nhóm khán giả đông đúc nữ MC chào đón, đến đây với mục đích duy nhất, xem brASS: Brown RadicalAss Burlesque - đoàn ca vũ burlesque tài năng, trình diễn.

Đặt trụ sở ở New York, đoàn nghệ thuật quy tụ những thành viên là người đồng tính và phụ nữ đa sắc tộc. Nơi sân khấu của brASS, định kiến - rào cản về màu da, giới tính bấy lâu luôn tồn tại trong bộ môn múa đặc sắc như burlesque, đều trở nên lu mờ.

Cách đây không lâu, ý tưởng xây dựng một cộng đồng có thể làm ‘bệ phóng’ tài năng, nâng đỡ nghệ sĩ LGBT lẫn vũ công da màu, với nhóm brASS, hãy còn là chuyện viễn tưởng. Kết thúc năm hoạt động đầu tiên nhiều khởi sắc, họ mới dám mơ ước tương lai vững chắc hơn trên con đường nghệ thuật.

Chương trình biểu diễn nổi bật của brASS gồm những tiết mục múa burlesque gợi cảm đến sôi động, cùng hài kịch tương tác thú vị.

Lớn lên ở ‘thiên đường nghệ thuật’ New York, duy 2 chị em Una và Michi Osato - thành viên sáng lập brASS, sớm phát hiện, chủ trương đa dạng văn hóa vẫn rất xa lạ trong loại hình trình diễn burlesque đương đại.

Nữ nghệ sĩ Una Osato cho biết: “Phong cách burlesque chúng tôi đang khai thác, chưa từng được đón nhận rộng rãi trên sân khấu lớn.”

“Trước nay mọi người thường có ý niệm giới hạn về hình tượng người vũ công trình diễn burlesque. Chúng tôi mong muốn phá vỡ định kiến ấy, tạo cơ hội cho những nghệ sĩ đồng tính, đa sắc tộc được thể hiện đam mê ca vũ.”

Một thành viên của brASS, nghệ sĩ múa nghệ danh Sweet Lorraine, ấp ủ giấc mơ hoạt động sân khấu ngay khi đến New York lập nghiệp. Thế nhưng, vì màu da, cô từng liên tục đối diện trở ngại. “Có rất nhiều nghệ sĩ đa sắc tộc làm công việc trình diễn burlesque như tôi. Nhưng bạn rất khó thấy họ xuất hiện trên cùng một sân khấu. Kể cả show diễn lớn vẫn chỉ có 1-2 nghệ sĩ da màu tham dự. Chuyện như thế xảy ra khắp nơi".

Được thành lập với tiêu chí rất khác, brASS tiếp nhận tất cả thành viên bất kể chủng tộc, giới tính. Đoàn biểu diễn giúp minh chứng cho khái niệm nghệ thuật tự do đúng nghĩa, khi những nghệ sĩ cảm thấy an tâm trình diễn hết mình.

Du nhập từ châu Âu vào Hoa Kỳ khoảng thế kỉ 19, burlesque đôi khi bị hiểu sai là loại hình múa thoát y trần tục, bởi số đông nghệ sĩ trình diễn đều thuộc tầng lớp lao động bình dân. Đến thế kỉ 20, bộ môn ca vũ này dần tiềm ẩn màu sắc chính trị, văn hóa phức tạp hơn. Dẫu chịu ảnh hưởng xoay chuyển do thời cuộc ra sao, burlesque trên đất Mỹ vẫn chưa thật sự chào đón những vũ công da màu và cộng đồng LGBT.

Alok Menon, một nghệ sĩ trình diễn cộng tác thường trực cùng brASS, nói về khác biệt đoàn đã đem đến: “Nỗ lực của brASS luôn gợi cảm hứng giúp tôi say mê hoạt động nghệ thuật hơn, đặc biệt vì tôi là một nghệ sĩ chuyển giới,”

“Ở brASS, bạn có thể thấy show diễn được tổ chức, biên đạo bởi những vũ công đồng tính, đa sắc tộc. Những dáng hình khác nhau, giới tính khác nhau, khả năng trình diễn khác nhau, họ luôn có thể mang lại trãi nghiệm phong phú - khác biệt cho khán giả.”

Nữ vũ công da màu MF. Akynos, người gắn bó nhiều năm cùng nghệ thuật trình diễn burlesque, tiếp lời: “Nếu bạn loại chúng tôi khỏi địa hạt sân khấu, tiếng nói chúng tôi tạo ra dễ mất giá trị. Nhưng chúng tôi rất cần điều này, cần một khoảng không để tự do sáng tạo, để thuật lại dấu ấn cuộc sống dưới góc nhìn riêng.

“Có lịch sử hình thành khá lâu đời, nhưng ký ức về burlesque hiếm khi xoay quanh sự đa văn hóa, sắc tộc. Điều này gợi lên ấn tượng về phân biệt chủng tộc, giới tính. Đó là lý do vì sao đoàn biểu diễn như brASS trở nên quan trọng. Chúng tôi giúp nhiều người với xuất thân khác biệt được thoải mái sẻ chia câu chuyện của họ".

Như Ý (dịch từ NYTimes)