Bước ngoặt đen tối

Phiến quân Houthi ở Yemen đã sát hại cựu Tổng thống Saled sau khi ông Saleh bất ngờ tuyên bố chấm dứt liên minh với Houthi. Cái chết của ông Saleh gây xáo động mạnh tình hình Yemen , dẫn tới các cuộc giao tranh khốc liệt. Liên quân do A-rập Xê-út đứng đầu đã tăng cường các cuộc không kích ở thủ đô Sanaa của Yemen trong khi phiến quân Houthi siết chặt kiểm soát thành phố này. Máy bay chiến đấu của liên quân đã thực hiện hàng chục cuộc bắn phá, ném bom các vị trí của phiến quân trong thủ đô và tại các tỉnh ở miền bắc Yemen. Trong khi đó, hàng chục nghìn người ủng hộ phiến quân Houthi tuần hành lớn tại thủ đô, hô các khẩu hiệu chống A-rập Xê-út và đồng minh.

Yemen rơi vào hỗn loạn kể từ khi phiến quân Houthi và các lực lượng trung thành với cựu Tổng thống Saleh kiểm soát phần lớn lãnh thổ, trong đó có thủ đô Sanaa. Tháng 3-2015, liên minh A-rập do A-rập Xê-út đứng đầu đã tiến hành can thiệp quân sự nhằm hỗ trợ chính phủ được quốc tế công nhận của Tổng thống Mansour Hadi. Giới phân tích cho rằng, hiện Yemen là một trong những mặt trận ác liệt nhất trong cuộc chiến tranh ủy nhiệm, khi chính phủ đương nhiệm do Tổng thống Hadi đứng đầu được sự hậu thuẫn của A-rập Xê-út để chiến đấu chống phiến quân Houthi, nhưng lại bị cáo buộc có sự “chống lưng” của Iran. A-rập Xê-út cho rằng Iran cung cấp tên lửa đạn đạo cho phiến quân Houthi và các lực lượng đồng minh, còn phía Tehran bác bỏ cáo buộc này.

Đáp trả quyết liệt, lực lượng Houthi đã không ít lần phóng tên lửa hành trình vào gần thủ đô của A-rập Xê-út. Đầu tháng này, Houthi cũng tuyên bố đã phóng một tên lửa nhằm vào thủ đô Abu Dhabi của Các Tiểu vương quốc A-rập thống nhất (UAE). Thủ lĩnh phiến quân Houthi từng đe dọa đáp trả nếu liên quân A-rập tiếp tục đóng các cửa khẩu, cảng biển và sân bay của Yemen sau khi xảy ra vụ một tên lửa đạn đạo được phóng đi từ Yemen nhằm vào thủ đô Riyadh hồi đầu tháng 11. Cuộc chiến ở Yemen đã làm hơn 10 nghìn người chết, hơn hai triệu người mất nhà ở, gần một triệu người bị ảnh hưởng của đợt dịch tả và nạn đói đe dọa phần lớn đất nước. Liên hợp quốc (LHQ) nhấn mạnh, đây là cuộc khủng hoảng nhân đạo tồi tệ nhất thế giới.

Trước những diễn biến ngày càng nghiêm trọng ở Yemen , người phát ngôn LHQ Stephane Dujarric hối thúc các bên xung đột tại quốc gia Trung Đông ngừng ngay lập tức các hành động thù địch. Hội đồng Bảo an LHQ đã nhóm họp khẩn về tình hình Yemen nhằm kêu gọi tất cả các bên giảm căng thẳng và trở lại bàn đàm phán hòa bình do LHQ bảo trợ, trong bối cảnh cuộc xung đột ở nước này đang ở giai đoạn bước ngoặt sau cái chết của cựu Tổng thống Saleh. Cộng đồng quốc tế liên tục gây sức ép đòi liên minh quân sự A-rập phải dỡ bỏ một phần lệnh phong tỏa đối với thủ đô Sanaa và cảng biển Xa-líp, nhằm tạo thuận lợi cho hàng cứu trợ đến với hàng triệu người dân Yemen đang phải chống chọi dịch tả và cuộc khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng. Các quan chức LHQ cảnh báo, Yemen có thể đối mặt nạn đói nghiêm trọng nhất thế giới trong hàng chục năm qua nếu lệnh phong tỏa không được dỡ bỏ. Tổng thống Mỹ Donald Trump mới đây cũng phải lên tiếng đề nghị đồng minh A-rập Xê-út ngay lập tức cho phép viện trợ nhân đạo đến Yemen .

Đợt bùng phát bạo lực mới ở Yemen đang đẩy quốc gia này tới bờ vực nguy hiểm của xung đột và khủng hoảng nhân đạo tồi tệ nhất thế giới. Những rạn nứt trong liên minh giữa phiến quân Houthi và lực lượng ủng hộ cựu Tổng thống Saleh được dự báo có nguy cơ biến thành những cuộc trả thù đẫm máu. Con trai cựu Tổng thống Saleh, một nhân vật có ảnh hưởng ở Yemen đã thề sẽ có hành động đáp trả Houthi. Trong khi đó, các cuộc không kích của liên quân A-rập ủng hộ Chính phủ đương nhiệm ở Yemen có thể cuốn nước này vào vòng xoáy xung đột kéo dài.

Đất nước Yemen đang chứng kiến những bước ngoặt đen tối của cuộc xung đột mà chưa thấy “ánh sáng cuối đường hầm” từ các cuộc đàm phán hòa bình cần thiết cho quốc gia này.

MỸ VÂN