Bước ngoặt Đàm Thanh Sơn
Đại học Chicago cho biết việc bổ nhiệm Giáo sư Đàm Thanh Sơn sẽ giúp tổ chức khoa học - giáo dục danh tiếng của nước Mỹ thu hút thêm nhiều nhà khoa học xuất chúng khác.
Tuần qua, Báo Thanh Niên nhận được thông tin từ ông Steve Koppes, người phụ trách báo chí của ĐH Chicago (UChicago): “UChicago vừa chiêu mộ nhà vật lý lý thuyết xuất sắc, Giáo sư Đàm Thanh Sơn. Anh ấy là người Việt Nam. Như bạn biết đấy, nhà khoa học nhận giải Fields - Giáo sư Ngô Bảo Châu - cũng đã gia nhập Khoa Toán của chúng tôi”.
Nhà khoa học hiếm có
Bản tin UChicago News của trường cũng đã dành những lời trang trọng và hồ hởi nhất để nói về sự kiện bổ nhiệm Giáo sư Đàm Thanh Sơn. “Trong kế hoạch đầy tham vọng nhằm chiêu mộ các nhà vật lý lý thuyết ngoại hạng của thế giới, UChicago đã bổ nhiệm chức danh Giáo sư đại học đối với nhà khoa học Đàm Thanh Sơn”. Giáo sư Robert Fefferman, Chủ nhiệm khoa Vật lý UChicago, long trọng thông báo: “Hôm nay, chúng tôi tự hào giới thiệu Giáo sư Sơn sẽ gia nhập UChicago với tư cách là Giáo sư đại học. Sự bổ nhiệm này có nghĩa ông sẽ là thành viên của khoa cũng như hai viện nghiên cứu đa ngành rất thành công - đó là Viện Enrico Fermi và Viện James Franck”.
Giáo sư Đàm Thanh Sơn - Ảnh: UChicago News cung cấp
Sự bổ nhiệm Giáo sư Sơn đã được các nhà khoa học đồng nghiệp tại UChicago chào đón. “Sơn là một trong số ít nhà vật lý lý thuyết hàng đầu của thế hệ anh ta, và có lẽ trong số ít người xuất chúng đó, thành tựu khoa học của anh có ảnh hưởng rộng nhất”, Giáo sư Emil Martinec, Giám đốc Viện Enrico Fermi, nhận xét. Theo đánh giá của các nhà vật lý tại UChicago, phẩm chất khiến Đàm Thanh Sơn trở nên “hiếm có” trong giới hàn lâm đó là, anh là một nhà vật lý đa lĩnh vực, từ vật lý chất rắn đến vật lý hạt nhân. Có những nhà vật lý nhảy từ lĩnh vực này sang lĩnh vực khác trong sự nghiệp của họ, thậm chí có người cùng lúc làm việc với các nhóm nghiên cứu khác nhau để xử lý các thách thức khác nhau và “Sơn nằm trong số hiếm hoi những người có khả năng đó”, UChicago News dẫn lời Giáo sư Paul Wiegmann, Giám đốc Viện James Franck.
“Sơn đã có những thành tựu tuyệt vời, chúng tôi hân hoan đón chào anh ở đây còn bởi lẽ chúng tôi tin rằng những thành tựu lớn nhất của anh vẫn còn ở phía trước”, Giáo sư Edward Blucher của Khoa Vật lý nói.
Đàm Thanh Sơn là người thứ 19 được UChicago bổ nhiệm giáo sư đại học. Trong 2 năm qua, chỉ có 4 nhà khoa học xuất chúng được bổ nhiệm chức danh này tại UChicago, tổ chức khoa học - giáo dục hàng đầu thế giới, được thành lập từ năm 1890. Trong hơn 120 phát triển, UChicago đã có 87 nhà khoa học nhận giải Nobel, 9 người nhận giải Fields. Năm 2010, Giáo sư Ngô Bảo Châu đã gia nhập đội ngũ giáo sư danh tiếng của trường.
Sẵn sàng trước thách thức mới
Giáo sư Đàm Thanh Sơn sinh năm 1969 tại Hà Nội, trong một gia đình có truyền thống khoa học. Từ nhỏ anh đã nổi tiếng học giỏi. Năm 1984, Đàm Thanh Sơn đoạt huy chương vàng tại kỳ Olympic toán quốc tế ở Tiệp Khắc với số điểm tuyệt đối 42/42. Sau vinh quang ban đầu với toán học, Sơn đã bị những cuốn sách vật lý mê hoặc, như cuốn Vật lý vui của Liên Xô. Thế là anh quyết định bước vào thế giới vật lý đầy quyến rũ nhưng cũng lắm thách thức. Anh bảo vệ thành công luận án tiến sĩ tại ĐH Tổng hợp Moscow khi mới 25 tuổi.
Trước khi đến UChicago vào ngày 1.9 này, Đàm Thanh Sơn đã trải qua nhiều năm nghiên cứu hậu tiến sĩ và làm giáo sư ở ĐH Washington (UW), Viện Công nghệ Massachusetts, ĐH Columbia. Từ năm 2002 tới nay, anh làm việc tại Viện Lý thuyết hạt nhân của UW. Hồ sơ của UW cho biết Giáo sư Sơn đã có hơn 100 bài báo khoa học (tác giả và đồng tác giả) trên các tập san quốc tế, trong đó có các tập san uy tín hàng đầu thế giới như Physical Review Letters, Physical Review D, Physical Review B… Năm 2005, anh cùng hai tác giả P.H. Kovtun và A.O. Starinets đã công bố công trình gây chấn động giới hàn lâm về độ nhớt của lỗ đen theo thuyết trường lượng tử tương tác mạnh trên tạp chí Physical Review Letters.
Nhận được sự bổ nhiệm từ UChicago, Giáo sư Đàm Thanh Sơn nói đầy cảm xúc: “UChicago là một viện nghiên cứu danh tiếng thế giới với ngành vật lý có một truyền thống lâu dài. Tôi rất vinh dự được làm việc tại nơi mà Enrico Fermi và Subrahmanyan Chandrasekhar từng làm việc. Về mặt cá nhân, hành trình của Chandrasekhar từ Ấn Độ sang châu u đã truyền cảm hứng mãnh liệt cho tôi khi còn nhỏ và các tài liệu bài giảng sâu sắc của Fermi đã ảnh hưởng rất lớn tới tôi trong thời gian còn học ở Moscow. Tôi vừa có 10 năm cực kỳ thú vị tại Viện Lý thuyết hạt nhận UW và giờ đây tôi đã sẵn sàng cho các thách thức mới”.
Tới UChicago được coi là một bước ngoặt nữa trong sự nghiệp khoa học đáng tự hào của Đàm Thanh Sơn. Và sự có mặt của Sơn cũng được đánh giá mang tính bước ngoặt cho tổ chức khoa học - giáo dục danh tiếng này.
Đỗ Hùng