Brexit: Điều gì sẽ xảy ra vào nửa đêm 31 tháng 01?

Nhưng đối với các nhà lãnh đạo và các nhà đàm phán, ngày 01/2 bắt đầu đồng hồ đếm ngược về những thay đổi hữu hình mà Brexit sẽ mang lại: các thỏa thuận mới về thương mại, hải quan, du lịch và quy định của Anh với EU và phần còn lại của thế giới. Cho đến lúc đó, giai đoạn chuyển tiếp kéo dài 11 tháng đảm bảo rằng các điểm xung đột hàng ngày và những thách thức lớn nhất của Brexit - du lịch xuyên biên giới, quyền cá nhân và nhập cư - vẫn không thay đổi cho đến ít nhất là ngày 31 tháng 12. Sự kết thúc của tư cách thành viên EU sau 47 năm của Anh hứa hẹn sẽ được đánh giá như lúc bắt đầu vào ngày 01/01/1973.

Vậy điều gì sẽ thay đổi vào ngày 31/01? Đó là sự “một đi không trở lại”. Bắt đầu từ nửa đêm ngày 31/01, Anh không thể thu hồi Điều 50 và nước này sẽ không phải là một phần của EU nữa trừ khi lại đăng ký gia nhập. Thỏa thuận Brexit được đàm phán bởi cựu Thủ tướng Theresa May và đàm phán lại bởi Thủ tướng Boris Johnson, trở thành một thỏa thuận ràng buộc giữa EU và Anh, có thể được thi hành với các hình phạt.

Anh không còn là một phần của các cấu trúc ra quyết định của EU; các bộ trưởng, bao gồm cả Thủ tướng Johnson, sẽ không tham dự các hội nghị thượng đỉnh của EU trừ khi được mời, 73 nghị viên của Anh sẽ không còn ngồi trong Nghị viện châu Âu và Bộ tài chính phải giải quyết hóa đơn Brexit. Trong chính phủ Anh, Bộ chuyên trách về việc Anh rời khỏi EU sẽ chấm dứt tồn tại và sẽ được thay thế bởi một đơn vị đặc trách về Châu Âu, trong Văn phòng Nội các. Sự tái tổ chức của Vương quốc Anh có thể đi kèm với cải tổ chính phủ. Kế hoạch sẽ bắt đầu cho biên giới Anh-Ailen trong tương lai ở Bắc Ailen - vấn đề đau đầu về cơ sở hạ tầng gây ra rất nhiều bế tắc chính trị trong năm 2018 và 2019.

Đổi màu hộ chiếu: Hiệu lực của các giấy tờ hiện có như giấy phép lái xe sẽ không thay đổi, nhưng từ ngày 31/01, hộ chiếu Anh không còn là công dân EU - mặc dù lợi ích du lịch của EU vẫn tiếp tục được áp dụng trong thời gian chuyển tiếp. Văn phòng Hộ chiếu HM đã bắt đầu phát hành các tài liệu mới mà không có từ “Liên minh Châu Âu”. Từ đầu năm nay, hộ chiếu cũng sẽ bắt đầu thay đổi màu sắc từ màu đỏ tía sang màu xanh. Không có thay đổi hình thức trong số này ảnh hưởng đến hiệu lực của bất kỳ hộ chiếu nào hoặc khả năng của chủ sở hữu đi du lịch trong EU trong thời gian chuyển tiếp. Chính phủ Anh cho biết, tất cả hộ chiếu của Anh được cấp từ giữa năm 2020 sẽ có màu xanh.

Công dân xuyên biên giới và tình trạng định cư: Đối với ba triệu công dân EU sống ở Anh và một triệu công dân Anh cư trú tại EU, một thỏa thuận bảo vệ quyền mới sẽ có hiệu lực, thay thế các quyền được đảm bảo bởi tư cách thành viên EU. Các điều khoản của thỏa thuận và các ví dụ về cách thức hoạt động trong thực tế, được nêu trong phần quyền và quyền Brexit của công dân EU trên trang web của Ủy ban châu Âu. Trong thời gian chuyển tiếp cho đến ngày 31 tháng 12, thỏa thuận cho phép công dân Vương quốc Anh ở lại nơi họ sống và tiếp tục nhận dịch vụ chăm sóc sức khỏe và lương hưu ở nước ngoài. Nó cũng cấp vĩnh viễn quyền cư trú cho các công dân EU sống ở Anh. Thỏa thuận Brexit sẽ cho thấy rất rõ rằng, một khi được cấp quyền cư trú cho từng công dân, sẽ không thể rút lại tình trạng định cư của Anh khỏi các công dân EU. Pháp luật của Anh ban hành các quyền này sẽ có giá trị hơn bất kỳ luật nào khác để đảm bảo các quyền này được duy trì.

Điều gì sẽ không thay đổi vào ngày 31/01? Bên cạnh những thay đổi dân chủ và pháp lý, mọi khía cạnh khác của tư cách thành viên EU vẫn được áp dụng cho Anh trong giai đoạn chuyển tiếp. Ít nhất cho đến ngày 31/12, các lợi ích và biện pháp bảo vệ của EU như tự do di chuyển, giới hạn giá chuyển vùng điện thoại di động và sử dụng các kênh EU màu xanh tại các điểm biên giới vẫn được giữ nguyên. Sẽ không có thay đổi tại các cảng phà như Dover, hoặc sân bay. Việc thuê một chiếc xe hơi ở các nước EU khác sẽ không thay đổi. Lợi ích chăm sóc sức khỏe hiện có vẫn được duy trì. Cho đến ngày 31/12, việc thực hiện các kỳ nghỉ hoặc làm kinh doanh tại EU sẽ vẫn giống hệt như bây giờ.

Điều gì xảy ra sau giai đoạn chuyển tiếp vào ngày 31/12? Chương tiếp theo trong câu chuyện Brexit sẽ là những nỗ lực để đạt được các thỏa thuận về các mối quan hệ trong tương lai vào cuối giai đoạn chuyển tiếp 11 tháng. Một số khía cạnh của Anh hậu Brexit được ghi trong Thỏa thuận Brexit và sẽ không thay đổi, đó là biên giới Ailen; Quyền công dân EU; và thanh toán hóa đơn rời khỏi EU. Bất cứ điều gì xảy ra trong các cuộc đàm phán trong năm nay, các vấn đề này đã được xử lý.

Thủ tướng Anh Boris Johnson đã nói rõ rằng muốn đạt được thỏa thuận dài hạn với EU càng nhanh càng tốt, nhưng các nhà đàm phán của EU đã cảnh báo rằng thời hạn 11 tháng là không thực tế. Một số vấn đề tương đối nhỏ nhưng đáng lo ngại đã được giải quyết một phần. Ví dụ, 650.000 công dân Anh đã nghỉ hưu đang sống ở các nước châu Âu đã được thông báo rằng lương hưu của họ sẽ tiếp tục được tăng lên cùng với lạm phát phù hợp với chính sách được ban hành ở Anh. Nhưng vẫn chưa có thỏa thuận nào về những gì sẽ xảy ra với những người nghỉ hưu ở một quốc gia EU khác sau khi kết thúc năm nay.

Một số quốc gia cũng đang lên kế hoạch sớm để đối phó với các thỏa thuận biên giới sau giai đoạn chuyển đổi. Ví dụ, Cộng hòa Ailen cho biết những người có hộ chiếu Anh sẽ có thể sử dụng kênh EU và Anh tại các cảng và sân bay của họ từ ngày 31 tháng 12, nhưng Hà Lan sẽ coi du khách Anh là quốc tịch thứ ba trừ khi một thỏa thuận cấp EU quy định khác. Các tài xế người Anh lấy xe của họ quanh EU cũng có thể cần giấy phép sau ngày 31/12, trừ khi Anh có thể đưa điều này vào thỏa thuận. Chính phủ Anh cũng sẽ phải bảo vệ tương lai lâu dài với nhiều biện pháp bảo vệ hơn như quyền tại nơi làm việc, giới hạn thời gian làm việc và luật bình đẳng, tất cả đều được đưa ra để đàm phán vào ngày 31/12.

Việt Dũng