Bồng bềnh Cửa Vạn

Đón chúng tôi tại Bến Đoan (TP. Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh), chỉ sau vài câu trò chuyện, chị Hằng Nga - cán bộ Ban Quản lý vịnh Hạ Long - đã khiến chúng tôi vô cùng háo hức khi lên ca nô ra với Trung tâm văn hóa Làng chài Cửa Vạn. Ngồi trên ca nô, ngắm thiên nhiên hữu tình, nghe những câu chuyện về lịch sử, những nét văn hóa của Làng chài Cửa Vạn mà chị Nga chia sẻ, chúng tôi phần nào hiểu được, vì sao đã nhiều lần đưa khách tham quan Cửa Vạn, nhưng chị Nga vẫn rất hào hứng khi đến nơi này.

Làng chài Cửa Vạn nằm giữa không gian non nước thanh bình, tươi đẹp

Sau hơn 20 phút lướt trên mặt vịnh lấp lánh ánh bạc, len giữa những hòn đảo lớn, nhỏ đủ các hình thù…, chiếc ca nô do bác tài tên An điều khiển đã tới Nhà quản lý đón khách tham quan, du lịch Cửa Vạn. Đón chúng tôi tại căn nhà nổi của Tổ quản lý Hang Trai - Đầu Bê, Tổ trưởng Nguyễn Minh Nghĩa - cho hay: Trung tâm văn hóa Làng chài Cửa Vạn - hang Tiên Ông - Hồ Ba Hầm là tuyến số 3 trong 5 tuyến du lịch trên vịnh Hạ Long. Khách đến với tuyến này đông nhất là vào tháng 10, 11, 12. Có những ngày cao điểm lên tới 400 khách, chủ yếu là khách đoàn đến từ Mỹ và châu Âu. “Các chị đi ca nô nên nhanh vậy đó, thông thường tàu du lịch từ Cảng tàu khách quốc tế Tuần Châu ra đây phải mất 2 tiếng” - anh Nghĩa nói trong lúc chỉ đường cho tôi đi sang Trung tâm văn hóa Làng chài Cửa Vạn kế bên.

Hơn cả những gì tôi hình dung trước đó, Trung tâm văn hóa Làng chài Cửa Vạn khá quy mô, vững chãi, bài trí hấp dẫn. Hơn 1.200 tư liệu, hình ảnh, hiện vật sinh động giúp chúng tôi cảm nhận và có cái nhìn đầy đủ hơn về đời sống vật chất, tinh thần của ngư dân trên Vịnh Hạ Long xưa và nay; đặc biệt, những nét đặc trưng riêng có của ngư dân Làng chài Cửa Vạn.

Trung tâm Văn hóa Làng chài Cửa Vạn - điểm đến thu hút du khách quốc tế

Giới thiệu cho chúng tôi hiểu hơn về Trung tâm văn hóa Làng chài Cửa Vạn là chị Nguyễn Thị Minh - người phụ nữ sinh ra và lớn lên tại chính Làng chài Cửa Vạn. Chị Minh làm việc tại Trung tâm Văn hóa Làng chài Cửa Vạn từ năm 2006 - ngay khi trung tâm đi vào hoạt động. Trung tâm là một dự án đặc biệt nằm trong Dự án Bảo tàng sinh thái Hạ Long (Bảo tàng sinh thái đầu tiên ở Việt Nam và khu vực Đông Nam Á) được Cơ quan Hợp tác phát triển Na Uy tài trợ.

“Năm 2014, cùng với các làng chài khác trên vịnh, tất cả các hộ ngư dân Làng chài Cửa Vạn lên tái định cư ở đất liền, trong đó có gia đình em. Thật vui vì để thực hiện mục tiêu bảo tồn, gìn giữ những giá trị văn hóa làng chài thông qua các sinh hoạt truyền thống cũng như hoạt động giao lưu giữa cộng đồng dân cư vàdu khách…, em vàmột số bạn khác hàng ngày vẫn được tiếp tục ra với Cửa Vạn, giới thiệu, chia sẻ với du khách về mô hình trung tâm văn hóa nổi đầu tiên dành cho cộng đồng ngư dân vạn chài được xây dựng tại Việt Nam” - chị Minh chia sẻvới nụ cười tươi rói.

Không chỉ có chúng tôi mê mải với những câu chuyện được ghi lại bằng hình ảnh, kể về phương thức kiếm sống của ngư dân; đời sống vật chất, tâm linh, cuộc sống tinh thần của dân chài…, các du khách nước ngoài dừng chân tại Cửa Vạn cũng rất hào hứng. Với họ, không chỉ thiên nhiên tươi đẹp mà cuộc sống lênh đênh sông nước cũng chính là những câu chuyện vô cùng thi vị và đầy bất ngờ.

Từ những câu chuyện của làng chài, nhiều du khách đã rất ấn tượng khi được lên thuyền, cùng ngư dân thăm thú vụng Tùng Sâu, thăm hồ Ba Hầm, hang Tiên Ông…, chứng kiến tận mắt những mẫu vật được trưng bày, là minh chứng cho sự sống và các hoạt động của con người cách đây nhiều nghìn năm. Trò chuyện cùng chúng tôi trong hang Tiên Ông mát rượi, phía trước là mặt biển xanh vời vợi, anh Nguyễn Văn Trọng - cán bộ Ban Quản lý vịnh Hạ Long - trăn trở: Theo các nhà khảo cổ học, Cửa Vạn còn rất nhiều điều bí ẩn, kỳ thú chưa được khám phá. Chúng tôi vẫn đang từng ngày phối hợp với các ngành chức năng để tìm kiếm, gìn giữ, bảo tồn và giới thiệu cho du khách. Những mong Cửa Vạn sẽ là điểm đến hấp dẫn, địa danh giá trị, ý nghĩa của di sản vịnh Hạ Long.

Bồng bềnh giữa núi non xanh mướt, không gian trong trẻo, môi trường sạch tinh không một vụn rác - mới hiểu vì sao ngày càng có nhiều du khách nước ngoài lựa chọn Cửa Vạn làm điểm đến trong hành trình du lịch ở Hạ Long; vì sao việc nghỉ đêm tại Cửa Vạn hay hồ Ba Hầm lại là một hoạt động du lịch hấp dẫn hầu hết du khách…

Rời Cửa Vạn khi ánh nắng chan hòa khắpnơi, gió dìu dịu thổi, vẫn thấy văng vẳng đâu đây tiếng hò biển của những chàng trai, cô gái sinh ra tại làng chài: “Thuyền anh đã thả neo rồi/Thương bờ, nhớ bến đứng ngồi không yên…”. Mong một ngày không xa, sẽ được trở lại với Cửa Vạn, để được thấy nhiều hơn nữa những thành quả từ nỗ lực của Ban Quản lý vịnh Hạ Long trong hành trình bảo tồn và phát huy những giá trị của di sản.

Hoa - Mai