Bộ Tứ Công nghệ quyền lực ngồi 'ghế nóng': Liệu có thực sự nóng?

Mọi hy vọng về việc cuộc điều trần trước Tiểu ủy ban Tư pháp Hạ viện Mỹ về Chống độc quyền sẽ tập trung vào nội dung chính là chống độc quyền đã nhanh chóng tan biến: Chỉ vài phút sau khi cuộc điều trần bắt đầu người ta đã thấy rõ các nghị sĩ Mỹ không có ý định tập trung vào vấn đề chống độc quyền mà thay vào đó họ dành thời gian để đặt ra những câu hỏi mà cá nhân họ muốn nhận được câu trả lời từ 4 gã công nghệ khổng lồ của thế giới.

Những câu hỏi chất vấn dành cho 4 CEO quyền lực Mark Zuckerberg, Jeff Bezos, Tim Cook và Sundar Pichai của 4 tập đoàn công nghệ lớn nhất thế giới gồm Facebook, Amazon, Apple, công ty mẹ của Google - Alphabet, cho thấy sự lộn xộn, không có chủ đích, với nội dung từ sự không hài lòng mang tính cá nhân của các nghị sĩ đối với tính năng lọc thư rác của Gmail đến quan điểm của các CEO về cancel culture (tạm dịch: văn hóa xóa sổ hay văn hóa tẩy chay) hay câu hỏi về việc liệu các CEO có ủng hộ Trung tâm Nghiên cứu Luật người nghèo Miền Nam Hoa Kỳ.

Một vài nghị sĩ thực sự đã đặt các câu hỏi chất vấn đúng với chủ đề chống độc quyền: Nghị sĩ Pramila Jayapal đến từ bang Washington đã hỏi những câu hỏi rất trực tiếp đối với 4 CEO về cách thức những công ty này thu thập thông tin, dữ liệu, về việc liệu họ có sao chép của các đối thủ cạnh tranh và liệu họ có đang độc quyền hóa một cách có hệ thống trên thị trường quảng cáo trong khi kiểm soát tất cả các bên trên thị trường này.

Tuy nhiên, trong khi một số ít nghị sĩ như Pramila Jayapal, Mary Gay Scanlon, Joe Neguse, Lucy McBath, David Cicilline tập trung vào những câu hỏi chất vấn liên quan đến vấn đề chống độc quyền và việc liệu 4 tập đoàn Facebook, Amazon, Apple, công ty mẹ của Google - Alphabet có phải đang có quá nhiều quyền lực hay không thì nhiều nghị sĩ khác trong Quốc hội như Jim Jordan đến từ Ohio và Matt Gaetz đến từ Florida đường như lại đặt những câu hỏi mang tính bày tỏ quan điểm cá nhân để chất vấn 4 CEO.

Gần như tất cả các thành viên của Tiểu ủy ban Tư pháp Hạ viện Mỹ về Chống độc quyền đều đi ra ngoài lề. Thay vì tập trung vào xem xét về mức độ quyền lực và ảnh hưởng mà Bộ Tứ Công nghệ nói trên đang có trước các đối thủ và liệu những tập đoàn này có nên bị chia nhỏ ra như các công ty độc quyền khác thì người ta chỉ nghe thấy các câu hỏi chất vấn về những cáo buộc liên quan đến sự thiên vị về mặt chính trị, về việc lan truyền thông tin sai lệch, về nguồn doanh thu quảng cáo đến từ đâu….

Trên thực tế, diễn biến trên đã được dự báo từ trước. Trước khi diễn ra cuộc điều trần, giới phân tích đã nhận định, các chính khách Mỹ được cho là sẽ “không đi theo kịch bản” và những người bị chất vất trong phiên điều trần đều được cho là sẽ không bị ảnh hưởng gì. Nội dung của cuộc điều trần có nhiều chủ đề, từ an ninh bầu cử, sự thiên vị về chính trị và mối quan hệ với Trung Quốc.

Giới chức chính phủ trong những thập kỷ qua đang phải vật lộn đấu tranh với quyền lực to lớn của các tập đoàn công nghệ. Vào năm 1984, AT&T đã bị chia thành 8 công ty riêng rẽ. Microsoft bị cáo buộc có hành vi độc quyền về phần mềm máy ví tính vào những năm 1990 - một vụ việc từng gây đình đám vào thời đó. Liên minh Châu Âu (EU) cũng buộc Microsoft phải mở hệ điều hành cho các đối thủ và liên tục phạt công ty này.

Cuộc chất vấn hiếm hoi nhằm vào những nhà lãnh đạo quan trọng nhất của Bộ Tứ Công nghệ đình đám diễn ra vào một thời điểm rất đặc biệt. Cuộc bầu cử tổng thống Mỹ sắp diễn ra, nước Mỹ đang phải vật lộn với tình trạng bất ổn trong xã hội gây ra từ tình trạng phân biệt chủng tộc và thế giới đang phải đối mặt với đại dịch Covid-19, làm đảo lộn mọi thứ. Trong suốt thời gian này, người Mỹ đang sử dụng dịch vụ và thiết bị của các tập đoàn công nghệ lớn để tìm kiếm thông tin trên mạng, mua sắm các mặt hàng cần thiết cũng như download và stream các hoạt động giải trí trong khi họ ngồi ở nhà.

Kiệt Linh