Bộ trưởng Trần Tuấn Anh: Giá điện chỉ tăng 8,36%, không 'gánh lỗ' đầu tư ngoài ngành

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh

Thời điểm tăng giá điện là theo đề xuất của liên Bộ

Theo đó, sau khi viện dẫn hàng loạt cơ sở pháp lý cho việc tăng giá điện, nói về việc xây dựng, ban hành giá bán lẻ điện bình quân năm 2019, người đứng đầu ngành Công Thương cho biết, nếu theo Quyết định số 24/2017/QĐ-TTg thì giá điện sẽ được xem xét điều chỉnh từ tháng 6/2018. Tuy nhiên, căn cứ thực tế các yếu tố chi phí đầu vào cấu thành giá điện và để đảm bảo ổn định giá cả, thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2018, Chính phủ đã quyết định không điều chỉnh giá điện trong năm 2018.

Ông Trần Tuấn Anh khẳng định, Chính phủ đã xem xét điều hành điều chỉnh giá điện trong năm 2019 theo đúng qui định tại Luật Điện lực và Quyết định số 24/2017/QĐ-TTg, đồng thời thực hiện một số Nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội trong việc điều chỉnh giá khí, giá than bán cho điện, thuế bảo vệ môi trường và phân bổ một phần các khoản chênh lệch tỷ giá còn treo trong các năm trước.

Sau đó, ngày 5/3/2019 và ngày 19/3, Bộ Công Thương văn bản báo cáo Thủ tướng về điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân năm 2019, trong đó đề nghị Thủ tướng cho ý kiến chỉ đạo về việc điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân năm 2019 lên 1.864,44 đồng/kWh, tăng 8,36% kể từ ngày 20/3/2019.

Ngay trong ngày 19/3, VPCP có Văn bản thông báo ý kiến của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đồng ý về đề nghị của Bộ Công Thương sau khi đã thực hiện các hợp đồng điều chỉnh giá khí trong bao tiêu.

Trên cơ sở thông báo của VPCP, ngay ngày hôm sau (20/3), Bộ Công Thương ban hành Quyết định số 648/QĐ-BCT của Bộ trưởng Bộ Công Thương về việc điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân và quy định giá bán điện (tăng 8,36% từ ngày 20/3/2019).

Về việc cân nhắc lựa chọn thời điểm tăng giá (từ ngày 15 đến ngày 30/3), Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết, đó là theo đề xuất của liên Bộ và Tổng cục Thống kê.

“Theo quy luật, chỉ số CPI thường tăng cao vào tháng 2 (dịp nghỉ tết Âm lịch) và sẽ giảm mạnh trong tháng 3 nên sẽ không tác động nhiều đến chỉ số CPI bình quân cả năm và kiềm chế được lạm phát kỳ vọng. Theo đánh giá của liên Bộ Công Thương, Tài chính, Ngân hàng Nhà nước và Tổng cục Thống kê, dự kiến điều chỉnh giá điện bán lẻ bình quân tăng bình quân 8,36% vào ngày 20/3 sẽ làm CPI cả năm tăng 0,3%” – ông Trần Tuấn Anh lý giải.

Mặt khác, theo Bộ trưởng Bộ Công Thương, việc cân nhắc thời điểm điều chỉnh giá điện vào ngày 20/3/2019 đã được Chính phủ, Thường trực Chính phủ, Ban Chỉ đạo điều hành giá tính toán tổng thể để đồng bộ với các điều chỉnh về giá xăng dầu, giá dịch vụ y tế, học phí, dự kiến CPI của tháng 3/2019 và cả năm 2019 nhằm đảm bảo CPI của cả năm nằm trong khoảng từ 3,3 – 3,9%, thấp hơn 4% mức CPI chỉ tiêu đã được Quốc hội thông qua.

Giá điện không bao gồm chi phí ngoài ngành

Về các chi phí được phép đưa vào trong giá thành sản xuất kinh doanh điện và đưa vào tính toán điều chỉnh giá điện năm 2019, ông Trần Tuấn Anh khẳng định, chỉ có chi phí sản xuất kinh doanh của các hoạt động trong lĩnh vực điện được phép đưa vào trong giá thành sản xuất kinh doanh điện và đưa vào tính toán điều chỉnh giá điện.

“Các chi phí đầu tư ngoài ngành không được phép đưa vào trong giá thành sản xuất kinh doanh điện cũng như trong tính toán điều chỉnh giá điện”, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh.

Theo qui định trên, hàng năm, căn cứ vào số liệu chi phí đã được kiểm toán độc lập xác nhận, Bộ Công Thương đã chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan tiến hành kiểm tra giá thành sản xuất kinh doanh điện của EVN. Chi phí sản xuất kinh doanh điện được tách bạch theo chi phí các khâu, như phát điện, truyền tải, phân phối, phụ trợ và quản lý ngành.

Về thông tin cho rằng giá điện “gánh” các chi phí, lỗ đầu tư ngoài nghành của EVN, ông Trần Tuấn Anh giải trình: Theo báo cáo của EVN, các khoản đầu tư ngoài ngành cơ bản đã được EVN thoái hết vốn nên không có các khoản lỗ đầu tư ngoài ngành.

Về các thông tin báo chí nêu liên quan đến số dư tiền gửi ngân hàng của EVN và quản lý dòng tiền của EVN tại thời điểm 30 tháng 6 năm 2018, ông Trần Tuấn Anh cho biết, số dư tiền gửi tại thời điểm 30/6/2018 là 42.798 tỷ đồng như báo chí đã nêu là số liệu tại Báo cáo tài chính hợp nhất toàn EVN thời điểm 30/6/2018. Đây là tổng số tiền gửi ngân hàng tại 253 đơn vị thành viên cấp 2 và cấp 3 thuộc Tập đoàn để phục vụ sản xuất kinh doanh và đầu tư xây dựng.

“So với số dư nợ phải trả ngắn hạn tại cùng thời điểm trả của EVN (hơn 106 ngàn tỷ đồng), thì số dư tiền gửi nêu trên chưa đủ để sử dụng cho trả nợ ngay các nhà cung cấp nhiên liệu (khí, than, dầu), bán điện (55 ngàn tỷ đồng), chi phí phải trả ngắn hạn tiền mua điện của các nhà máy điện (10 ngàn tỷ đồng), trả nợ ngân hàng đến hạn (22 ngàn tỷ đồng), thuế và các khoản phải nộp Nhà nước (2,5 ngàn tỷ đồng) và các khoản phải trả phục vụ sản xuất kinh doanh và đầu tư xây dựng (16,5 ngàn tỷ đồng)” - ông Trần Tuấn Anh lý giải.

Ngoài ra, theo giải trình của Bộ trưởng Bộ Công Thương thì do đặc thù của ngành nghề kinh doanh, tiền điện thường tập trung vào cuối tháng nên số dư tiền gửi của EVN vào các ngày cuối tháng (thời điểm lập báo cáo quyết toán) thường cao hơn so với các ngày còn lại.

Cùng với đó, một số khoản vay nước ngoài các đơn vị phải sử dụng tài khoản đặc biệt hoặc giải ngân một lần về tài khoản chuyên dụng của Người vay theo quy định của Hiệp định vay nên đã tăng thêm số dư tiền gửi của các đơn vị.

“Do nhu cầu vốn cho đầu tư và sản xuất kinh doanh quá lớn nên với số dư tiền gửi trên mới giúp cho EVN và các đơn vị thành viên hoàn thành nhiệm vụ được giao. Để đảm bảo hoàn thành nhiệm vụ, mỗi đơn vị phải duy trì một số dư tiền gửi phục vụ cho công việc thường xuyên và xử lý đột xuất” - ông Trần Tuấn Anh nói thêm.

Cụ thể, đối với Công ty mẹ - EVN, trung bình 01 tháng của năm 2018 thực hiện chi thanh toán khoảng 18.806 tỷ đồng cho thanh toán tiền mua điện và chi phí đầu tư chưa kể thanh toán các khoản chi phí khác.

Đối với các Công ty nhiệt điện cần có một số lượng tiền lớn để mở L/C thanh toán nhiên liệu nhập khẩu hoặc thanh toán cho các đơn vị cung cấp trong nước.

Trong lĩnh vực đầu tư, EVN có số dư nợ vay rất lớn vì thế nhu cầu trả nợ trong năm tương đối cao đòi hỏi EVN phải duy trì số dư đủ để trả nợ khi đến hạn để đảm bảo tín nhiệm tín dụng cho các khoản vay trong tương lai.

Nêu ra một loạt các thông số đầu vào tính giá điện, Báo cáo của Bộ trưởng Bộ Công Thương cho biết, phương án giá bán lẻ điện bình quân đã thực hiện chưa bao gồm khoản chênh lệch tỷ giá thực hiện hợp đồng mua bán điện dự kiến năm 2018 của các nhà máy điện (khoảng 3.266 tỷ đồng) vào năm 2019.

“Nếu bổ sung thêm chi phí này, tổng chênh lệch tỷ giá thực hiện hợp đồng mua bán điện là 7.090,8 tỷ đồng, khi đó giá bán lẻ điện bình quân năm 2019 sẽ là khoảng 1.879,90 đồng/kWh, tương ứng tỷ lệ tăng giá so với giá bán lẻ điện bình quân hiện hành là 9,26%. Để tránh tác động lớn đến chỉ số CPI và để ổn định kinh tế vĩ mô, Thường trực Chính phủ đã lựa chọn phương án tăng 8,36%” – người đứng đầu ngành Công Thương giải thích.

Nghiên cứu điều chỉnh giảm bậc thang giá điện

Liên quan đến cơ cấu biểu giá bán lẻ điện mà VnMedia đã dẫn lời nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng chưa hợp lý, ông Trần Tuấn Anh nói về “Sự cần thiết phải quy định giá điện bậc thang” và cho rằng, nhằm khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả, hiện nay rất nhiều nước trên thế giới kể cả các nước tiên tiến như Nhật, Hàn Quốc hay các nước trong khu vực như Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Philipines… đều áp dụng giá điện theo các bậc thang và giá điện theo bậc thang sau cũng cao hơn so với bậc thang đầu tương tự như Việt Nam,

Trong đó bang California (Mỹ), giá điện hộ gia đình áp dụng giá 3 bậc tăng dần, giá bậc cao nhất gấp 2,2 lần so với bậc 1; Tại Hàn Quốc, bên cạnh giá cố định khách hàng trả hàng tháng, khách hàng còn trả thêm giá biến đổi với 3 bậc tăng dần, bậc cao nhất gấp 3 lần bậc 1; Thái Lan có 3 bậc và bậc cao nhất gấp 1,65 lần so với bậc 1. Lào cũng có 3 bậc, giá bậc cao nhất gấp 2,88 lần so với bậc 1).

Căn cứ số liệu về giá bán lẻ điện cho mục đích sinh hoạt trong các năm vừa qua do EVN cung cấp, ý kiến của các hộ sử dụng điện, các cơ quan báo chí, các học giả, Bộ Công Thương đã xem xét, kiểm tra tính toán điều chỉnh cơ cấu giá bán lẻ điện sinh hoạt theo các kịch bản giảm từ 6 bậc xuống 5, 4, 3 bậc.

“Trong thời gian tới, tiếp thu ý kiến của các hộ sử dụng điện, các cơ quan báo chí, các nhà kinh tế, Bộ Công Thương sẽ nghiên cứu xem xét lại quy định về các bậc thang trong biểu giá điện sinh hoạt nhằm đảm bảo phù hợp với thực tế sử dụng điện của các hộ sử dụng điện, đánh giá đầy đủ tác động của việc điều chỉnh đến các nhóm khách hàng, đặc biệt tác động đến các nhóm khách hàng thu nhập trung bình và thu nhập thấp. Đồng thời tiếp tục thực hiện chính sách hỗ trợ của Chính phủ cho các hộ chính sách, hộ nghèo theo qui định”.

Trước ý kiến của một số khách hàng thắc mắc về hóa đơn tiền điện tháng 4/2019 tăng cao, Bộ Công Thương đã thành lập đoàn kiểm tra hoạt động niêm yết công khai giá, công tác ghi chỉ số công tơ, công tác chốt chỉ số, tính tiền điện, thanh toán tiền điện.

Kết quả cho thấy, hóa đơn tiền điện của nhiều khách hàng sinh hoạt trong tháng 4 năm 2019 tăng là do 3 nguyên nhân: Sản lượng điện tiêu thụ của khách hàng tăng do thời tiết nắng nóng, nhiệt độ tăng cao; Tác động của việc điều chỉnh tăng giá điện 8,36%; Kỳ ghi chỉ số công tơ của tháng 4 là 31 ngày, dài hơn 3 ngày so với kỳ ghi chỉ số công tơ của tháng 3/2019.

Trong phần kiến nghị, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh đề xuất báo cáo Thủ tướng Chính phủ về điều chỉnh cơ cấu biểu giá điện bậc thang đối với các khách hàng điện sinh hoạt phù hợp với thực tế sử dụng điện của các hộ sử dụng điện, hướng tới mục tiêu giảm bù chéo giữa các hộ tiêu thụ.

Xuân Hưng