Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nói về 4 nút thắt phát triển cây Điều

Đặt câu hỏi với Bộ trưởng NN&PTNT, đại biểu Tôn Ngọc Hạnh (Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Phước) nêu vấn đề: Hiện nay đang chịu tác động, ảnh hưởng của yếu tố thời tiết và sâu bệnh tràn lan, dẫn đến người dân chặt phát cục bộ và có thể chuyển đổi cây trồng tràn lan, ảnh hưởng lớn đến quy hoạch và phát triển vùng nguyên liệu trong tương lai. “Đề nghị Bộ trưởng cho biết khuyến cáo của ngành đối với cử tri Bình Phước và cả nước trong định hướng chiến lược phát triển đối với cây cao su, cây tiêu, cây điều trong thời gian tới” - đại biểu Tôn Ngọc Hạnh chất vấn.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp & PTNT Nguyễn Xuân Cường trả lời chất vấn sáng 1/11. Ảnh: Quốc Khánh

Trả lời chất vấn của đại biểu, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho biết: có thể nói năm 2018 chúng ta chỉ còn hai tháng nữa có thể chúng ta sẽ đạt mục tiêu tăng trưởng và xuất khẩu cao, thậm chí có thể dùng từ rất khá trong một số năm gần đây. Tuy nhiên, kết quả này không được trọn vẹn, vì riêng khu vực cây công nghiệp năm nay giá thấp, thậm chí có một vài sản phẩm rất thấp, không phải chỉ có cao su, tiêu, điều mà kể cả mía.

Theo Bộ trưởng NN&PTNT, tháng 11 tới đây, chúng ta sẽ thu hoạch cà phê, dự báo trước cũng không thể có giá rất cao được. Thành thử chung chúng ta không được vui, không được trọn vẹn ở chỗ cây công nghiệp giá không được cao. Chúng tôi trước hết xin chia sẻ với bà con nông dân, các thành phần kinh tế, các doanh nghiệp và các hiệp hội ngành hàng trong khu vực mặt hàng.

Chia sẻ với Bình Phước với mặt hàng cây điều, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho rằng, Bình Phước là địa phương có diện tích cây điều lớn nhất trong toàn quốc. Theo thống kê, Bình Phước có 180.000 trên tổng số 320.000ha. 72.000 hộ nông dân đang làm cây điều và cây điều này năm nay là năm thứ 3. Năm 2015 là chúng ta bị trật hạng. Năm 2016 mưa nhiều bị mất mùa vào khi đậu hoa. Năm 2017 vừa rồi chúng ta như thế.

Cây điều hiện nay có chuyện là năng suất của Việt Nam so với thế giới gần gấp đôi nhưng hiệu quả không cao bởi vì đối với cây này năng suất chỉ vào cỡ khoảng 1,5 tấn đã là cao. Mà 1,5 tấn điều những giá chỉ có 48.000 đồng/kg cũng là cao nhưng so với cây trồng khác là không hiệu quả. Không hiệu quả nhiều. Đây là khó khăn chung về cây điều nên rất được chia sẻ.

Nói về trách nhiệm ở đây, Bộ trưởng cho biết, lãnh đạo Bình Phước cũng rất quan tâm. Riêng năm 2017, Bộ NN&PTNT vào làm việc với tỉnh, Bí thư Tỉnh ủy Bình Phước trực tiếp đã quyết định một quyết sách dùng 42 tỷ để hỗ trợ nông dân cho phân bón, cho chăm sóc, cho vật tư nhưng trước tình hình này đúng là chúng ta phải tái cơ cấu lại.

“Bộ Nông nghiệp đã bàn với các tỉnh có một đề án tổng thể. Tôi nói phân tích riêng về cây điều một chút bởi vì lý do nó đang là một trong những cây mà ngành điều chúng ta, nếu như không bàn kỹ chỗ này thì nguy cơ ảnh hưởng đến ngành chiếm 3,4 cho đến 4 tỷ đô la xuất khẩu hằng năm…” - Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nói.

Theo Bộ trưởng, chỗ này đang có mấy nút thắt: một, nguyên liệu chúng ta phải nhập tới 70%. Đó là một bất cập. Một cây duy nhất mà Việt Nam lại phải nhập khẩu nguyên liệu. Chúng ta phải trả lời được bài toán;

Thứ hai, năng suất cây điều mặc dù so với thế giới gấp đôi, nhưng so với cây trồng khác và so với yêu cầu người nông dân chúng ta còn phải trách nhiệm nâng lên nữa, chứ nếu không cây điều sẽ không còn chỗ đứng ở Bình Phước và ở các tỉnh Đông Nam Bộ cũng như một số tỉnh ở Tây Nguyên.

Thứ ba, riêng ngành điều Việt Nam có tự hào là khâu chế biến đi đầu trên thế giới về số lượng. Chúng ta hiện nay có 486 nhà máy chế biến, dẫn đầu thế giới về số lượng nhưng ra chuỗi giá trị rất sâu thì chúng ta chỉ có 20% nhà máy. Chỗ này chúng ta phải tập trung lại để cho giá trị dài hơn chứ không phải chỉ ra được hạt điều rang khô để đóng gói xuất khẩu trên thế giới như hiện nay. Đó là khâu thứ ba.

Thứ tư, tận dụng các phế liệu khác từ quả cây điều, cây điều có một đặc điểm là khối lượng sinh khối của quả điều lại lớn hơn rất nhiều so với lượng hạt. Vỏ hạt điều khi bóc ra cũng tận dụng rất nhiều sản phẩm. Đây là 4 điểm mà trong giải pháp đề án về hạt điều Bộ Nông nghiệp đã ban hành đề án này, đang tập trung cùng hiệp hội ngành điều, đang tập trung cùng các tỉnh thời gian tới chúng ta sẽ làm.

“Tôi tin tưởng với sự tập trung, quyết tâm chung và sự đồng hành của các cơ quan nhà nước, cụ thể của Bộ Nông nghiệp, Bộ Khoa học, Bộ Công Thương cùng với các địa phương, đặc biệt là các tỉnh Đông Nam Bộ và số tỉnh Tây Nguyên cùng với hơn 400 doanh nghiệp cùng với hiệp hội, cùng với bà con nông dân thì chúng ta sẽ từng bước một khắc phục được những tồn tại trong ngành điều nói riêng và những cây công nghiệp khác như chúng tôi vừa nói thì chúng tôi cũng đã nhìn ra được từng cây, từng đối tượng ngành hàng nhưng điểm yếu gì để trong chương trình tái cơ cấu chúng ta từng bước khắc phục” – Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nhấn mạnh.

Việt Hùng (lược ghi)