Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường kiểm tra hạn hán, xâm nhập mặn tại Nghệ An

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường (thứ 3 từ phải sang) cùng Đoàn công tác đã kiểm tra tình hình thực tế trên địa bàn Nghệ An. Ảnh: Việt Khánh.

Nền nhiệt kéo dài hàng tháng trời khiến diện tích lúa bị hạn tại Nghệ An ngày một tăng nhanh. Theo thống kê của cơ quan chuyên môn, ngày 4/6 chỉ ghi nhận khoảng 1.780 ha lúa bị hạn nhưng hiện tại đã tăng lên 11.000 ha, tập trung chủ yếu tại các huyện Nghi Lộc 2.500 ha, Hưng Nguyên 1.500 ha, Thanh Chương 700 ha, Quỳnh Lưu 930 ha, Đô Lương 550 ha...

Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Trung ương dự báo, từ nay đến cuối tháng 7 sẽ không có mưa, diện tích hạn có thể tăng lên 13.000ha.

Trước diễn biến phức tạp của thời tiết, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Xuân Cường cùng Đoàn công tác đã có buổi làm việc, kiểm tra thực tế tại một số công trình đầu mối và ghi nhận công tác ứng phó của địa phương.

Trọng tâm là Dự án Khôi phục, nâng cấp Hệ thống thủy lợi Bắc Nghệ An. Dự án được Bộ trưởng Bộ NN-PTNT phê duyệt đầu tư tại Quyết định số 1929/QĐ-BNN-TCTL ngày 14/8/2012 với kinh phí 5.705 tỷ đồng (Vốn vay JICA: 4.833 tỷ đồng, vốn đối ứng Trung ương và địa phương: 872 tỷ đồng). Dự án gồm 2 hợp phần: Hợp phần 1: Nâng cấp hệ thống thủy lợi Bắc Nghệ An; Hợp phần 2: Tăng cường năng lực quản lý thủy lợi và cơ sở đào tạo của Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam.

Trong đó, hợp phần 1 có nhiệm vụ nâng cấp, cải tạo Hệ thống thủy lợi Bắc Nghệ An bảo đảm tưới ổn định cho 27.656 ha đất nông nghiệp; tạo nguồn cấp nước cho công nghiệp 1,89m3/s và sinh hoạt 1,59m3/s (900.000 nhân khẩu) cho 5 huyện Đô Lương, Yên Thành, Diễn Châu, Quỳnh Lưu và thị xã Hoàng Mai.

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường Kiểm tra chi tiết tại Dự án Nâng cấp hệ thống thủy lợi Bắc Nghệ An. Ảnh: Việt Khánh.

Đồng thời nâng cấp, mở rộng cống Diễn Thành để tiêu úng, giảm ngập cho 1920ha vùng trũng 2 huyện Yên Thành và Diễn Châu. Tổng kinh phí hợp phần 1 là 5.205 tỷ đồng (dự kiến kinh phí giảm còn 4.270 tỷ đồng do tỷ giá giảm).

Tại gói thầu đầu mối Bara Đô Lương (gói ĐM), thời gian thi công 3 năm, từ tháng 10/2018 - 10/2021. Hiện hạng mục cống xả cát đã hoàn thành cơ bản, khối lượng thực hiện đạt trên 95%; cống Tràng Sơn đã hoàn thiện bộ cống ngầm, cầu công tác, kênh xả hạ lưu, lắp cửa, khối lượng thực hiện đạt 90%; vị trí đập dâng cơ bản hoàn thiện 2/3; hạng mục kè hạ lưu bờ trái đạt trên 80%...

Về tổng thể, khối lượng thực hiện được hơn 218,6 tỷ đồng, đạt 73% hợp đồng. Dự kiến phấn đấu hoàn thành trước mùa lũ năm 2021.

Có sự vào cuộc quyết liệt của các bên, tiến độ nhìn chung đảm bảo. Dù vậy quá trình thi công vẫn xảy ra sự cố ngoài ý muốn, rạng sáng 7/6/2020 tại các khoang số 10, 11 phần đập cũ bên bờ phải bị gãy, sập toàn bộ phần sân sau và ngưỡng tràn, nước chảy xiết qua vị trí vết vỡ rộng 46 m.

Về vấn đề này, Tổng cục Thủy lợi đã trực tiếp có mặt tại hiện trường chỉ đạo khắc phục, đến ngày 10/6, đơn vị thi công đã hàn khẩu đoạn vỡ, đồng thời đắp toàn bộ đoạn đập bên bờ phải. Ngày 10/7/2020, phần đê quây thượng lưu đợt 3 đã đóng xong, phía trước đoạn đập tạm bằng đá hộc đã được đắp 1 lớp đất giảm thấm, bề ngang rộng hơn 6m và trên đỉnh xếp l lớp rọ đá đạt cao trình + 12,0m.

Nguyên nhân được xác định là do phần đập dâng cũ xây dựng từ rất lâu (hơn 85 năm) nên đã xuống cấp, bê tông bị lão hóa. Khoang 12 còn bị bom phá hỏng trong chiến tranh, các khoang 10, 11 lân cận cũng ít nhiều bị ảnh hưởng. Hàng cừ hạ lưu ngắn (2,5m) bằng bê tông bị xô tụt, có khoảng hở, do đó dưới tác động của dòng thấm, mạch động dòng chảy làm xói ruồng đất, cát dưới nền, tạo hàm ếch phần sân sau ngưỡng tràn.

Kế hoạch tiếp theo sẽ tiến hành gia cố đập tạm, đảm bảo an toàn tuyệt đối công trình trước ngày 20/8/2020. Đồng thời hoàn thiện hồ sơ xử lý hiện trường đoạn đập bờ phải, trình cấp thẩm quyền phê duyệt. Sau mùa lũ năm 2020 (dự kiến đầu tháng 12/2020) sẽ triển khai thi công nâng cấp đoạn đập bờ phải, hoàn thiện toàn bộ công trình, đảm bảo bàn giao công trình vượt tiến độ trước 6 tháng.

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường yêu cầu các đơn vị phải triển khai quyết liệt, đảm bảo đúng tiến độ đề ra. Ảnh: Việt Khánh.

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường ghi nhận sự cố gắng của các cơ quan chuyên môn, của chính quyền địa phương cùng đơn vị thi công. Bộ trưởng động viên, đồng thời nhấn mạnh phải triển khai phương án đẩy nhanh tiến độ để hoàn thành đúng kế hoạch đề ra.

Ngoài ra, Đoàn công tác cũng kiểm tra thực địa tại công trình Cống Nam Đàn 2. Đây là hệ thống mới được xây dựng năm 2015 và hoàn thành năm 2018, cách vị trí cống cũ 2km về phía hạ lưu. Cao trình mực nước thiết kế thượng lưu cống là +1,2m, hạ lưu +1,15m, Qtk = 40,56m3/s, cao trình đáy cống -1,40m.

Cả 2 Cống Nam Đàn đều phục vụ tưới với quy mô đất canh tác 22.650 ha, tạo nguồn 4.422ha nuôi trồng thủy sản và cấp nước với lưu lượng 1,75m3/s cho công nghiệp và sinh hoạt thuộc 5 huyện vùng Nam Hưng Nghi (Nam Đàn, Hưng Nguyên, Nghi Lộc, TP.Vinh và TX. Cửa Lò).

Điểm tiếp theo là xã điểm Nam Anh (Nam Đàn) - nơi mỗi năm đạt diện tích canh tác gần 900 lúa và 650 ha màu. Do thiếu hụt nguồn nước nên địa phương đã mạnh dạn chuyển đổi hơn 40 ha lúa sang trồng các loại hoa màu, hiệu quả kinh tế nhìn chung cao hơn 7-10 lần so với trước.

Qua nắm bắt tình hình chung, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường khẳng định hạn hán, xâm nhập mặn đang ảnh hưởng tới nhiều địa phương, bao gồm Nghệ An. Trên tinh thần đó, Bộ trưởng yêu cầu tỉnh phải đẩy mạnh công tác chỉ đạo, thường xuyên theo dõi, nắm bắt diễn biến để kịp thời có phương án ứng phó phù hợp.

Ngày 22/7, Đoàn công tác của Bộ NN-PTNT dự Hội nghị bàn công tác ứng phó với hạn hạn, thiếu nước, xâm nhập mặn và phòng chống thiên tai khu vực Bắc Trung Bộ.

Từ cuối tháng 5 đến nay thời tiết trên địa bàn Nghệ An chuyển biến rất khó lường. Mưa ít, nắng nóng kéo dài, kết hợp gió tây nam thổi mạnh khiến nguồn nước tại các hồ đập đã cạn kiệt, chưa kể khu vực nước sông Cấm đang bị xâm nhập mặn nặng nề.

Việt Khánh