BỘ TRƯỞNG BỘ NỘI VỤ LÊ VĨNH TÂN GIẢI TRÌNH Ý KIẾN CỦA ĐBQH ĐỐI VỚI DỰ THẢO NGHỊ QUYẾT VỀ TỔ CHỨC CHÍNH QUYỀN ĐÔ THỊ TẠI TP.HCM

Thay mặt cho cơ quan trình, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân cảm ơn Quốc hội đã dành thời gian và cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết về tổ chức chính quyền đô thị tại Thành phố Hồ Chí Minh. Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân cho biết: Trong buổi thảo luận chiều ngày 26/10/2020, có 10 ý kiến phát biểu thảo luận và trong buổi sáng ngày 12/11 có 9 ý kiến của các đại biểu Quốc hội phát biểu. Đa số ý kiến phát biểu của các đại biểu Quốc hội rất đồng tình để Quốc hội thông qua Nghị quyết về tổ chức chính quyền đô thị tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân giải trình ý kiến của đại biểu Quốc hội nêu.

Về vấn đề tên gọi của dự thảo Nghị quyết đối với Thành phố Hồ Chí Minh, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân cho biết: Chúng ta thực hiện Nghị quyết về tổ chức chính quyền đô thị tại Thành phố Hồ Chí Minh, không thực hiện thí điểm với cơ sở pháp lý, Luật Tổ chức chính quyền địa phương đã quy định cho Quốc hội quyết định về vấn đề này. Thành phố Hồ Chí Minh đã có thời gian hơn 6 năm để thực hiện mô hình thí điểm không tổ chức Hội đồng nhân dân ở cấp huyện, quận, phường trong giai đoạn từ năm 2009 - 2016 và đã tổng kết việc thí điểm này. Thấy rằng việc không tổ chức Hội đồng nhân dân quận, phường là có tính hiệu quả, do đó, việc ban hành nghị quyết không thí điểm mà là tổ chức mô hình đô thị tại Thành phố Hồ Chí Minh thực hiện luôn.

Tuy nhiên, có ý kiến đề nghị của đại biểu nói như vậy thì Thành phố Hồ Chí Minh có sơ kết không? Về băn khoăn này, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân khẳng định: Dù là thí điểm hay không thí điểm thì Chính phủ vẫn đề nghị là sau một thời gian, khoảng 3 năm thực hiện thì chúng ta cũng nên sơ kết. Luật chúng ta cũng có sơ kết, tổng kết, nếu chưa phù hợp, chúng ta cũng sửa. Nếu mô hình tổ chức chính quyền đô thị tại Thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian thực hiện thấy cần điều chỉnh, chúng ta sẽ tiếp tục đề nghị Quốc hội để điều chỉnh. Dù thí điểm hay không thí điểm thì sau thời gian thực hiện mô hình chính quyền đô thị, chúng ta sẽ có sơ kết.

Có ý kiến đề nghị xem xét lại quy định về thẩm quyền quyết định ngân sách của Hội đồng nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh tại khoản 1 Điều 2 của dự thảo nghị quyết. Vì vậy, Hội đồng nhân dân thành phố chỉ quyết định các nội dung thuộc lĩnh vực ngân sách đối với quận và phường thuộc quận. Về ý kiến này, cơ quan trình dự thảo Nghị quyết xin tiếp thu và cùng với Ủy ban Pháp luật điều chỉnh lại khoản 1 Điều 2 và khoản 1 Điều 6 của dự thảo nghị quyết.

Ý kiến thứ hai, đề nghị không giao thẩm quyền cho Ủy ban nhân dân thành phố để quyết định chủ trương đầu tư về chương trình, dự án sử dụng vốn đầu tư công, vốn ngân sách địa phương vốn ngân sách trung ương phân bổ các mục tiêu của địa phương theo Luật Đầu tư công và quy định hiện hành về vấn đề phân cấp ủy quyền. Nội dung này, cơ quan trình dự thảo Nghị quyết cũng xin tiếp thu và phối hợp với Ủy ban Pháp luật để điều chỉnh lại các khoản 1 Điều 3 của dự thảo nghị quyết như sau: "phê duyệt về quy hoạch, kế hoạch, chương trình, đề án phát triển kinh tế - xã hội của Ủy ban nhân dân cấp quận" cho phù hợp với Luật Ngân sách hiện nay.

Quốc hội lắng nghe Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân giải trình về một số vấn đề trong dự thảo Nghị quyết về tổ chức chính quyền đô thị tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Ý kiến thứ ba đó là về nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban nhân dân của quận và phường. Về cơ bản, trong dự thảo Nghị quyết, chúng ta đã kế thừa Nghị quyết 119 về thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị và cơ chế đặc thù của thành phố Đà Nẵng. Tuy nhiên, vẫn có một số các điểm khác biệt do tính đặc thù của Thành phố Hồ Chí Minh nên Bộ Nội vụ cũng đã phối hợp với Ủy ban Pháp luật tiếp thu ý kiến và chỉnh sửa lại Điều 5 về nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban nhân dân quận và Điều 6 về nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch Ủy ban nhân dân quận cho phù hợp. Các vấn đề mà đại biểu có ý kiến, cơ quan trình xin giải trình một số các vấn đề như sau:

Vấn đề thứ nhất có ý kiến đề nghị có tăng số lượng đại biểu của Hội đồng nhân dân, đặc biệt là số lượng đại biểu hoạt động chuyên trách của Thành phố Hồ Chí Minh lên không? Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân khẳng định: Trong dự thảo Nghị quyết, Chính phủ trình, có nêu 2 phương án, một phương án là chúng ta vẫn giữ theo nh Luật Tổ chức chính quyền địa phương và phương án thứ hai là tăng đại biểu chuyên trách của Thành phố Hồ Chí Minh. Qua thảo luận, phần lớn các đại biểu đề nghị là tăng số lượng chuyên trách, cơ quan trình mong muốn Quốc hội ủng hộ phương án tăng đại biểu chuyên trách cho Thành phố Hồ Chí Minh.

Vấn đề thứ hai là có ý kiến đề nghị quy định trong nghị quyết về chính sách đặc thù cũng cần quy định, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân cho rằng, đây là nghị quyết, chúng ta chỉ quyết định về mô hình tổ chức chính quyền địa phương, còn đặc thù đã thể hiện trong Nghị quyết số 54 của Quốc hội, nên trong Nghị quyết này, xin phép Quốc hội không đưa phần các chính sách đặc thù của Thành phố Hồ Chí Minh.

Có đại biểu đề nghị, đặt tên gọi đối với Ủy ban nhân dân của quận, phường là Ủy ban hành chính. Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân xin đề nghị nên giữ y tên gọi, bởi vì đây là cơ quan hành chính tại quận và phường, chúng ta vẫn giữ bộ máy đó là một bộ máy, cơ quan hành chính nhà nước do dân, vì dân và của dân. Đồng thời, chúng ta đảm bảo tính ổn định, không phát sinh vấn đề thủ tục và trong Hiến pháp, Luật Tổ chức chính quyền địa phương cũng vẫn là Ủy ban nhân dân, chứ chưa có Ủy ban hành chính.

Về vấn đề thành phố trực thuộc thành phố, đến nay, Chính phủ đ ã trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội về Đề án thành lập thành phố Thủ Đức thuộc Thành phố Hồ Chí Minh. Do đó, trong dự thảo nghị quyết đ ã bổ sung thêm nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân thành phố Thủ Đức, tức là thành phố trực thuộc thành phố. Đây là chúng ta làm luôn chứ không thí điểm thành phố Thủ Đức, vì trong luật đ ã quy định cho phép. Nh ư vậy, việc thành lập thành phố trực thuộc thành phố hay thành phố thuộc tỉnh thuộc thẩ m quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, không xin ý kiến của Quốc hội.

Có ý kiến đề nghị, trước mắt chỉ thực hiện việc không tổ chức Hội đồng nhân dân của cấp quận. Như đã đề cập,Thành phố Hồ Chí Minh đã thí điểm rồi, cấp quận và cấp phường rất hiệu quả. Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân đề nghị Quốc hội thống nhất theo đề nghị của thành phố, tức là không tổ chức Hội đồng nhân dân của cấp quận, phường. Cũng có ý kiến đề nghị, xem vấn đề thực hiện dân chủ nếu không có Hội đồng nhân dân. Vấn đề này, trong dự thảo nghị quyết đ ã nói rất rõ, tức là mặc dù không có Hội đồng nhân dân nhưng trách nhiệm của chính quyền địa phương thuộc thẩm quyền của Hội đồng nhân dân quận và phường đ ã được chuyển giao cho Hội đồng nhân dân Thành phố. Bên cạnh đó, chịu sự giám sát của Quốc hội, của Đoàn đại biểu Quốc hội, của đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân thành phố.

Tại Phiên giải trình, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân thống nhất với ý kiến đại biểu Lê Thanh Vân - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Cà Mau phải tăng cường dân chủ trực tiếp những vấn đề có liên quan đến lợi ích của người dân. Sắp tới, Bộ Nội vụ trình Quốc hội Luật Thực hiện dân chủ ở c ơ sở và sẽ quy định cụ thể hơn về những nơi không có Hội đồng nhân dân sẽ thực hiện t ăng cường dân chủ trực t iếp. Nếu không có dân chủ đại diện th ì chúng ta phải t ăng cường dân chủ trực tiếp.

Sắp tới đây, cơ quan trình dự thảo Nghị quyế sẽ phối hợp với Ủy ban Pháp luật và Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh để tiếp tục hoàn thiện các nội dung, các thủ tục để tr ình Chủ tịch Quốc hội sớm ban hành nghị quyết này. Bộ Nội vụ sẽ trình với Chính phủ ban hành một nghị định về tổ chức chính quyền đô thị cho Thành phố Hồ Chí Minh để có hiệu lực từ ngày 01/01/20120 và bắt đầu thực hiện từ ngày 01/7/2021./.

Bích Lan-Minh Thành