Bình Quới - Thanh Đa quy hoạch 27 năm chưa thực hiện, gây bức xúc

ĐBQH Hoàng Quang Hàm

Đồng tình với báo cáo giám sát, đại biểu Hoàng Quang Hàm nêu, Nghị quyết của Đảng từ năm 2012 đã chỉ rõ “đối với các dự án xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội, chỉnh trang đô thị, cần qui hoạch cả phần diện tích đất bên cạnh công trình kết cấu hạ tầng, vùng phụ cận để thu hồi đất, tạo nguồn từ đất đai đầu tư cho công trình này, hỗ trợ người dân có đất bị thu hồi và tăng thu ngân sách”. Đây là chủ trương đúng đắn mang lại nhiều lợi ích, kể cả cho người dân nhưng thực tế triển khai ít, nơi làm, nơi không, công trình làm, công trình không mặc dù cách làm này đã thành công ở nhiều quốc gia trên thế giới và một số địa phương ở trong nước.

Theo đại biểu, Chính phủ cần hoàn thiện hoặc trình cấp có thẩm quyền hoàn thiện các căn cứ pháp lý, quyết tâm triển khai bằng được chủ trương này; khó khăn lớn nhất là việc tạo nguồn để thực hiện, nhưng bản chất chỉ là tìm nguồn để ứng cho việc giải phóng mặt bằng sau đó thu hồi được ngay bằng cách đấu giá đất sạch ở vùng phụ cận nên ngoài việc ứng trước ngân sách có thể vay nguồn tạm thời nhàn rỗi của các quĩ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, vay tồn ngân kho bạc để thực hiện sau đó hoàn trả từ tiền đấu giá đất. Đối với những thiếu hụt về chính sách như chưa có tiêu chí xác định phạm vi, vị trí, diện tích vùng phụ cận và hình thức thực hiện thu hồi đất … cần nghiên cứu để sớm hoàn thiện.

Về giá đất để tính tiền bồi thường, theo ông Hàm, hiện nay rất bất cập không sát với thị trường làm thiệt hại cho người dân, gây bức xúc, khiếu kiện, thất thu ngân sách. Đại biểu cho rằng, Chính phủ cần theo sát diễn biến của thị trường để điều chỉnh khung giá đất kịp thời, chấm dứt tình trạng có khu vực đã áp mức giá tối đa của Chính phủ nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với thị trường; cũng cần hoàn thiện các phương pháp tính giá đất và các vấn đề liên quan đến xác định giá đất để các địa phương xác định bảng giá đất, giá đất cụ thể phù hợp thị trường, bảo đảm lợi ích cho người dân và không gây thất thoát ngân sách.

Theo đại biểu, đây là vấn đề rất khó, do cả nguyên nhân khách quan và chủ quan, nhưng không thể không làm vì Hiến pháp qui định “Đất đai là tài sản công thuộc sở hữu toàn dân do nhà nước đại diện chủ sở hữu, thống nhất quản lý”. Đất đai là của nhân dân, nhân dân đã trao quyền đại diện chủ sở hữu cho nhà nước nên nhà nước phải có trách nhiệm ban hành chính sách, tổ chức thực hiện chính sách để đảm bảo quyền lợi cho người dân, người được Hiến pháp trao cho quyền sở hữu đất đai. Không tính toán được giá đất sát thị trường thì không thể chấm dứt được khiếu kiện, mất an ninh trật tự xã hội và thất thoát nguồn thu từ đất đai.

“Không thể vỗ tay bằng một bàn tay"

Bên cạnh đó, đại biểu Hàm cũng cho rằng, Chính phủ cần rà soát lại các dự án không tuân thủ qui chuẩn xây dựng Việt Nam về bố trí đất cho giáo dục, y tế, bãi đỗ xe, cây xanh, giao thông nội bộ…; các dự án không tuân thủ giấy phép xây dựng, các qui định về phòng cháy chữa cháy… không tuân thủ hợp đồng đã ký kết với người dân mua nhà, đất, căn hộ để yêu cầu chủ đầu tư có phương án giải quyết, bảo đảm quyền lợi hợp pháp cho người dân.

"Đây là vấn đề rất bức xúc, tại nhiều chung cư người dân tập trung đông người, treo băng rôn khẩu hiệu để đòi quyền lợi; có chung cư như tòa nhà Kinh đô tại ngõ 102 Trường Chinh - Hà Nội từ năm 2017 đến nay người dân nhiều lần tập trung phản đối nhà đầu tư, khẩu hiệu, băng rôn giăng kín mặt tiền tòa nhà, kéo dài, chưa chấm dứt”, đại biểu Hàm dẫn chứng.

Tại phiên thảo luận, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính Ngân sách cũng đề nghị, Chính phủ cần rà soát lại các dự án treo (qui hoạch nhưng không thực hiện) để xử lý dứt điểm đảm bảo quyền lợi cho người dân. Đối với những vùng đất qui hoạch cho lâu dài, chưa thực hiện dự án ngay được, thì cần di dời người dân để tạo quĩ đất sạch hoặc phải có chính sách để bảo đảm quyền lợi cho người dân về sửa chữa, cải tạo nhà, về tách hộ…

“Đây cũng là vấn đề rất bức xúc vì liên quan đến qui hoạch đất từ trung ương đến địa phương và người dân ở vùng đất qui hoạch này không an cư được, thậm chí mua bán chuyển nhượng nhà cũng khó khăn, mất giá… Có dự án như dự án khu Bình Quới - Thanh Đa, Thành phố Hồ Chí Minh liên quan đến hơn 4 nghìn hộ dân, gần 15 nghìn nhân khẩu, có chủ trương qui hoạch từ 1992 đến nay đã 27 năm chưa thực hiện”, ông Hàm cho hay.

Liên quan đến chính sách để thực hiện các dự án đầu tư xây dựng công trình theo hình thức hợp đồng BT, theo đại biểu Hàm, còn nhiều bất cập như xác định giá trị quyền sử dụng đất của quĩ đất thanh toán cho nhà đầu tư chưa rõ ràng về phương pháp, thời điểm xác định; hầu hết các dự án BT thực hiện chỉ định thầu; hoặc thanh toán cho nhà đầu tư theo hình thức giao đất… là những kẽ hở gây thất thoát lãng phí.

“Trong điều kiện ngân sách hạn hẹp thì việc kêu gọi đầu tư bằng hình thức hợp đồng BT là cần thiết nhưng hiện nay chưa có Luật Đầu tư theo hình thức đối tác công tư, Chính phủ cũng chưa ban hành được Nghị định hướng dẫn việc sử dụng tài sản công để thanh toán cho nhà đầu tư thực hiện dự án BT. Việc thiếu hụt chính sách như vậy dẫn đến khó quản lý và ảnh hưởng đến kêu gọi đầu tư nên cần phải nghiên cứu hoàn thiện ngay”, ông Hàm cho hay.

Đặc biệt, đại biểu cũng đề nghị các sai phạm phát hiện qua thanh tra ngoài xử lý nghiêm công chức, cơ quan nhà nước vi phạm cũng cần phải xử lý tương xứng đối với các doanh nghiệp, các chủ đầu tư. Vì sai phạm không thể xảy ra nếu như không có sự tham gia của các doanh nghiệp, chủ đầu tư. “Không thể vỗ tay bằng một bàn tay, sai phạm xảy ra ngoài trách nhiệm, vi phạm của công chức, cơ quan nhà nước thì cũng có trách nhiệm, vi phạm của doanh nghiệp, chủ đầu tư vì vậy cũng cần phải xử lý nghiêm”, ông Hàm nhấn mạnh.

Luân Dũng