Bình Chánh: Xã giúp dân làm khai sinh cho trẻ
UBND xã Phạm Văn Hai, huyện Bình Chánh (TP.HCM) đã chỉ đạo cán bộ, cộng tác viên dân số trẻ em rà soát, hướng dẫn, làm thủ tục khai sinh cho trẻ chưa có giấy khai sinh do nhiều lý do.
Căn nhà vách lụp xụp tại xã Phạm Văn Hai, huyện Bình Chánh, TP.HCM là nơi ở của bà Dương Thị Út (59 tuổi) cùng năm người con đã thuê hơn 10 năm nay.
Sinh ra tại Tiền Giang nhưng vì gia cảnh nghèo khó nên một mình bà Út bôn ba lên Sài Gòn thuê nhà ở xã Bình Lợi (huyện Bình Chánh) kiếm sống. Năm 25 tuổi, bà lấy chồng, sinh được bốn người con, sau đó vợ chồng và các con bà chuyển đến làm thuê trong một lò đường ở xã Phạm Văn Hai (huyện Bình Chánh). Không lâu sau lò đường bị cháy, toàn bộ giấy tờ của bà và các con đều bị thiêu rụi.
Dang dở chuyện học hành
Vì lo kế sinh nhai, bà Út không nghĩ gì đến chuyện làm lại giấy tờ. Trong số năm người con của bà Út có hai người đã lập gia đình nhưng không ai đăng ký kết hôn. Không lâu sau khi kết hôn, con trai bà chết, con dâu bỏ đi làm ăn nơi khác, để lại đứa cháu nội cho bà chăm sóc. Con gái bà Út sau khi lấy chồng sinh được một bé gái thì hai vợ chồng chia tay, hiện đang gửi con cho bà để đi làm ăn xa.
Trong căn nhà giờ chỉ còn bà Út cùng con gái út Nguyễn Thị Bích Tuyền (sinh năm 2003) và hai đứa cháu. “Vì con và hai đứa cháu tôi không có giấy khai sinh nên không được đi học tại các trường công lập mà phải học lớp tình thương, lớp chỉ dành cho những bé thiếu giấy tờ, dạy từ mẫu giáo đến hết lớp 5”.
Năm 2017, bé Tuyền học hết lớp 5, việc làm giấy khai sinh gặp quá nhiều khó khăn nên bé Tuyền phải bỏ học giữa chừng vì không thể xin vào trường công lập học tiếp. Sau ba năm chạy đôn đáo khắp nơi, đến nay bà Út cùng con cháu vẫn chưa làm lại được giấy khai sinh cho các cháu.
Bà Dương Thị Út cùng con gái Nguyễn Thị Bích Tuyền và hai cháu trong căn nhà thuê ở xã Phạm Văn Hai, huyện Bình Chánh, TP.HCM. Ảnh: CÙ HIỀN
Một trường hợp đã có kết quả ADN nhưng theo gia đình đương sự, đến nay gia đình vẫn đang chờ UBND xã Phạm Văn Hai làm thủ tục cấp giấy khai sinh cho con. Ảnh: CÙ HIỀN
Khao khát một tờ giấy lận lưng
“Tôi đã nhiều lần đến UBND xã yêu cầu làm giấy khai sinh cho các cháu cũng như làm lại giấy tờ cho tôi cùng các con nhưng cán bộ xã Phạm Văn Hai yêu cầu tôi phải có giấy xác nhận của công an. Gặp công an xã, họ lại yêu cầu tôi phải có biên bản xác nhận của Công an xã Bình Lợi, nơi gia đình tôi từng thuê nhà 10 năm trước” - bà Út kể.
Nghe lời Công an xã Phạm Văn Hai, bà Út lại đến Công an xã Bình Lợi. Tuy nhiên, theo lời bà Út, công an xã này lại từ chối yêu cầu của bà vì lý do gia đình bà đã chuyển khỏi xã từ 10 năm trước. “Dù tôi phải chạy vạy lo từng bữa ăn nhưng thấy con cháu không được đến trường, kẻ làm mẹ, làm bà sao tránh khỏi xót xa. Nghĩ vậy nên tôi gác lại công việc, một lần nữa cạy cục gõ cửa ủy ban xã làm giấy khai sinh cho con để bé sớm trở lại trường học” - bà ngậm ngùi chia sẻ.
Tuy nhiên, vẫn với lý do trên, ba năm rồi, đến nay bà Út vẫn chưa làm được giấy tờ cho các con cháu.
Xã sẽ hỗ trợ, giúp dân làm giấy khai sinh cho trẻ
Được biết trên địa bàn xã Phạm Văn Hai, huyện Bình Chánh cũng còn một số trường hợp tương tự bà Út, nhiều trẻ chưa làm được giấy khai sinh.
Ngày 18-1, trao đổi với chúng tôi, bà Nguyễn Thị Thanh Vân, công chức tư pháp hộ tịch UBND xã Phạm Văn Hai, cho biết: Từ đầu năm 2019, UBND xã Phạm Văn Hai đã chỉ đạo cán bộ, cộng tác viên dân số trẻ em rà soát và hiện toàn xã có 32 trường hợp chưa đăng ký giấy khai sinh. Phần lớn những trường hợp này cư trú trên địa bàn không có giấy tờ nhân thân để chứng minh do nhiều trường hợp bị cháy hoặc mang đi cầm cố, thế chấp.
“Theo Thông tư 15/2015 của Bộ Tư pháp, đối với trường hợp mẹ cháu bé bỏ đi, nếu người cha cung cấp được nơi cư trú, chứng minh được nhân thân của người mẹ, UBND xã sẽ làm văn bản chứng minh nhân thân gửi đến nơi ở của người mẹ để xác minh. Tuy nhiên, trường hợp này phần lớn phía nhận văn bản rất chậm phản hồi.
Có một số trường hợp khác, cha mẹ không đăng ký kết hôn nhưng có một con chung, sau đó người cha bế con về quê, đăng ký giấy khai sinh mang tên người mẹ là một phụ nữ khác. Khi người mẹ đến đón con về, gia đình cha cháu bé tố cáo người mẹ bắt cóc cháu nhỏ, người mẹ cũng không có giấy chứng sinh để chứng minh đứa nhỏ là con của mình. Vì vậy, chính quyền hướng dẫn người mẹ này làm xét nghiệm ADN để chứng minh mối quan hệ mẹ con” - bà Vân cho biết.
Riêng đối với trường hợp gia đình bà Út, bà Vân cho biết hiện xã đang thực hiện thủ tục theo hướng lời khai của bà, hiện cơ quan công an đang xác minh.
Chứng cứ chứng minh quan hệ cha, mẹ, con
Chứng cứ để chứng minh quan hệ cha, mẹ, con theo quy định tại khoản 1 Điều 25 và khoản 1 Điều 44 của Luật Hộ tịch gồm một trong các giấy tờ, tài liệu sau đây:
1. Văn bản của cơ quan y tế, cơ quan giám định hoặc cơ quan khác có thẩm quyền ở trong nước hoặc nước ngoài xác nhận quan hệ cha con, quan hệ mẹ con.
2. Trường hợp không có văn bản quy định tại khoản 1 điều này thì phải có thư từ, phim ảnh, băng đĩa, đồ dùng, vật dụng khác chứng minh mối quan hệ cha con, quan hệ mẹ con và văn bản cam đoan của cha mẹ về việc trẻ em là con chung của hai người, có ít nhất hai người thân thích của cha mẹ làm chứng.
Cơ quan đăng ký hộ tịch có trách nhiệm giải thích rõ trách nhiệm, hệ quả pháp lý của việc cam đoan, làm chứng không đúng sự thật.
Cơ quan đăng ký hộ tịch từ chối giải quyết theo quy định tại Điều 5 của thông tư này hoặc hủy bỏ kết quả đăng ký hộ tịch, nếu có cơ sở xác định nội dung cam đoan, làm chứng không đúng sự thật.
(Theo Điều 11 Thông tư 15/2015 của Bộ Tư pháp)
