Bí mật ít biết về công trình gắn với Cách mạng tháng Tám 1945

Trên phố Hàng Bài – tuyến phố thương mại sôi động ở trung tâm Hà Nội – có một công trình kiến trúc mang dáng dấp của một cách cổng tam quan cổ kính, được gắn số 40A. Đó chính là cổng trại Bảo an binh, địa điểm ghi dấu một sự kiện trọng đại trong cuộc Cách mạng Tháng 8 ở Hà Nội.

Ngược dòng lịch sử, trại Bảo an binh có tiền thân là trại lính khố xanh nằm dưới sự quản lý của quân đội Pháp. Sau khi Nhật đảo chính Pháp, cơ sở này đổi tên thành trại Bảo an binh Trung ương.

Vào ngày 19/8/1945, lực lượng Việt Minh cùng với quần chúng cách mạng tỏa đi khắp nội thành Hà Nội, tổ chức cho quần chúng đánh chiếm Phủ Khâm sai, Tòa Đốc lý, Sở Mật thám… Một trong những mục tiêu quan trọng cần phải chiếm lĩnh là trại Bảo an binh.

Nơi đây có một đội lính Bảo an đông đảo, được trang bị đầy đủ vũ khí đồn trú. Lực lượng chủ công chiếm trại Bảo an binh là Đoàn thanh niên cứu quốc thành Hoàng Diệu.

Lực lượng cách mạng tiến đến cổng trại với khí thế ngút trời. Người mang gươm, người cầm súng, người tay không... tất cả đều hô to "Hy sinh vì Tổ quốc, quyết giành thắng lợi trong Tổng khởi nghĩa". Khi đoàn người đến nơi, cổng trại được khóa chặt và có hai tên lính gác bên ngoài.

Sau nhiều lần kêu gọi đầu hàng không được, một đoàn viên đã dùng gươm chặt đứt dây xích khóa cổng. Dòng người tràn vào trong, chia nhau chiếm giữ các vị trí trọng yếu và khống chế lính Bảo an. Cột cờ giữa trại được nhanh chóng thay bằng cờ đỏ sao vàng.

Nhưng tình thế khó khăn ập đến khi quân Nhật đưa bốn xe tăng và hàng trăm lính đến bao vây trại Bảo an binh. Lấy cớ phải tuân thủ cam kết của quân Đồng minh là bảo vệ trật tự trị an tại Việt Nam, chúng đòi lực lượng Việt Minh hạ vũ khí và bàn giao lại trại.

Đại diện Việt Minh đã đến gặp viên chỉ huy Nhật ở trước rạp Majestic (nay là rạp Tháng Tám) để điều đình. Phía ta nêu rõ quan điểm là chỉ muốn đấu tranh giành độc lập chứ không gây hấn với người Nhật. Nếu quân Nhật không đàn áp cách mạng thì sẽ tôn trọng, không phải chịu tổn hại.

Cuối cùng viên chỉ huy Nhật đã chấp thuận rút quân. Đoàn thanh niên cứu quốc thành Hoàng Diệu đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chiếm Trại Bảo an binh mà không phải nổ một phát súng nào.

Sau đó, lực lượng Bảo an binh được giải thể một cách êm thấm. Lực lượng Việt Minh cũng đồng thời tuyên bố những ai muốn theo cách mạng thì sẽ được tiếp nhận, còn những ai muốn về quê thì cho về. Rất nhiều lính Bảo an đã tình nguyện đi theo cách mạng.

Cùng với trại Bảo an binh, các địa điểm trọng yếu khác ở Hà Nội lần lượt được Việt Minh kiểm soát. Đến 5 giờ chiều ngày 19/8, quân Nhật buộc phải rút lui khỏi Hà Nội. Cuộc cách mạng đã hoàn toàn thắng lợi ở Hà Nội.

Sau này, trại Bảo an binh được bàn giao cho lực lượng Công an nhân dân vũ trang đóng quân. Ngày nay, cổng trại đã được gắn biển di tích lịch sử. Phía sau nét rêu phong của công trình là một câu chuyện lịch sử đầy ý nghĩa về sức mạnh của quần chúng nhân dân...

Mời quý độc giả xem video: Vì sao 2/9 được chọn là Quốc khánh? Nguồn: VTC1.

Quốc Lê