Bệnh án điện tử: Tiện lợi nhưng chậm triển khai
Bệnh án điện tử không chỉ là số hóa hồ sơ mà còn tích hợp tiện ích cho bác sĩ, điều dưỡng, nhà quản lý nhằm tăng hiệu quả điều trị và an toàn cho bệnh nhân
Hiện nay, tại hầu hết bệnh viện (BV) ở TP HCM, mỗi nơi đều có sổ khám bệnh riêng, bệnh nhân (BN) tới khám bệnh phải mua một cuốn, thậm chí mỗi lần khám là phải mua sổ mới vì thất lạc sổ cũ. Có những người "sở hữu" vài ba cuốn sổ khám bệnh. Tại nhiều BV, khi phải làm các xét nghiệm theo chỉ định của bác sĩ, BN phải chầu chực tại các nơi xét nghiệm chờ lấy từng kết quả đem về cho bác sĩ đọc.
Tiết kiệm chi phí, thời gian chờ khám
Việc triển khai bệnh án điện tử (BAĐT) sẽ đem lại nhiều lợi ích cho cơ quan quản lý y tế, cơ sở y tế tới thầy thuốc và BN. Các kết quả xét nghiệm sẽ được chuyển theo đường mạng về khoa liên quan và lưu vào cơ sở dữ liệu của BV để bác sĩ điều trị có thể vào tham khảo.
Tháng 12-2019, BV Đa khoa khu vực Long Khánh (tỉnh Đồng Nai) triển khai BAĐT tại 17 khoa, phòng, đồng thời thực hiện lưu trữ thông tin khám chữa bệnh (KCB) của BN trên cả hệ thống bệnh án giấy (giải pháp song song). Cuối tháng 2-2020, Cục Công nghệ thông tin (CNTT), Bộ Y tế tiến hành nghiệm thu, đánh giá kết quả thực hiện BAĐT và công nhận BV đáp ứng các yêu cầu đặt ra, bảo đảm cơ sở hạ tầng CNTT, đường truyền, kết nối các phần mềm như hệ thống quản lý BV (HIS), hệ thống lưu trữ và truyền tải hình ảnh (PACS), hệ thống thông tin xét nghiệm (LIS)… để BAĐT hoạt động trơn tru, thuận lợi. Tháng 3-2020, BV chính thức "khai tử" bệnh án giấy. Chia sẻ trên trang thông tin của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) tỉnh Đồng Nai, bác sĩ Bảo Phi, Trưởng Phòng CNTT của BV Đa khoa khu vực Long Khánh, cho biết trung bình mỗi năm BV có khoảng 80.000 bệnh án giấy nội trú và ngoại trú, cần một kho lớn để lưu trữ, bảo quản hồ sơ và tốn rất nhiều chi phí in ấn phim, các kết quả siêu âm, xét nghiệm cũng như mua sắm văn phòng phẩm để ghi bệnh án giấy. BAĐT đã giúp loại bỏ nhiều công đoạn trong KCB, tiết kiệm nguồn chi phí giấy tờ, in ấn rất lớn và thời gian của BN cũng như y - bác sĩ.
Một điển hình khác là vào cuối tháng 10-2020, dự án triển khai hồ sơ BAĐT tại BV Bãi Cháy, một trong những BV hạng I tại tỉnh Quảng Ninh, đã được Cục CNTT nghiệm thu, công nhận BV đủ điều kiện triển khai hồ sơ BAĐT thay thế hoàn toàn bệnh án giấy. Bên cạnh đó, căn cứ Thông tư 54/2017/TT-BYT quy định về bộ tiêu chí ứng dụng CNTT tại các cơ sở KCB, BV Bãi Cháy đạt mức 6/7 của tiêu chí "BV thông minh", nổi bật với những tiện ích như đăng ký và trả kết quả online bảo đảm điều tiết lượng BN đến thăm khám từ 1.200 - 1.800 người/ngày, giúp BN tiết kiệm thời gian chờ đợi, chủ động quản lý hồ sơ sức khỏe cá nhân.
Tại TP HCM, việc thí điểm triển khai BAĐT đã được bắt đầu ngay từ tháng 3-2019 theo lộ trình của Bộ Y tế nhưng đến nay vẫn còn là thí điểm và chưa hoàn chỉnh để được công bố chính thức. BV Thủ Đức là nơi đầu tiên ứng dụng công nghệ vào việc thực hiện hồ sơ BN từ tận năm 2015. Ban đầu, BV triển khai thí điểm tại một khoa, sau đó nhân rộng cho các khoa khác và đến năm 2019 đã triển khai trên toàn BV. BV Nhân Dân Gia Định từ năm 2018 đã triển khai lưu trữ và truyền tải hình ảnh y khoa, xét nghiệm mà không cần in. BV Đại học Y Dược TP HCM đã triển khai BAĐT, hệ thống PACS, hóa đơn điện tử toàn viện, ki-ốt điện tử từ năm 2017…
BAĐT không chỉ là số hóa hồ sơ mà còn tích hợp nhiều tiện ích cho BS, điều dưỡng và cả nhà quản lý nhằm tăng hiệu quả điều trị và tăng an toàn cho BN. Mức độ tích hợp các công cụ tiện ích này được chia thành nhiều cấp độ, BAĐT hoàn thiện nhất là từ cấp độ 7 trong tổng số 8 cấp độ của BAĐT được thống nhất trên toàn cầu.
Đăng ký khám chữa bệnh tại Bệnh viện Thống Nhất (TP HCM)Ảnh: Hoàng Triều
Cần khung phần mềm thống nhất
Trong việc triển khai BAĐT, khó nhất là tình trạng mạnh ai nấy làm. Cơ sở hạ tầng và nhân sự trực tiếp thao tác vẫn còn nhiều bất cập. Tất nhiên, không thể tập trung và độc quyền mà cần mở rộng việc nâng cấp cơ sở hạ tầng và phát triển hệ thống phần mềm nhưng cần có khung thống nhất để bảo đảm sự kết nối và liên thông giữa các cơ sở và trên quy mô toàn quốc. Việc sử dụng các phần mềm khác nhau, không thể tương thích trong kết nối giữa các tuyến sẽ làm ảnh hưởng đến việc theo dõi, cập nhật dữ liệu sức khỏe của người dân.
Bộ phần mềm BAĐT cũng cần tích hợp nhiều tiện ích công nghệ cho các thầy thuốc. Việc ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn sẽ đem lại nhiều lợi ích hơn cho cả hệ sinh thái BV thông minh lẫn hệ thống hồ sơ BAĐT. Kinh nghiệm từ Malaysia, nước bắt đầu tiển khai hệ thống HIS từ năm 1993, việc triển khai hồ sơ BAĐT tại các BV công lập có 4 nhóm trở ngại liên quan đến các vấn đề về chi phí, công nghệ, con người và pháp lý.
Bộ Y tế Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2025, 95% người dân trên toàn quốc có hồ sơ sức khỏe điện tử, trong đó có BAĐT, được cập nhật thông tin sức khỏe thường xuyên và được kết nối với tất cả cơ sở KCB trên cả nước, từng bước hình thành cơ sở dữ liệu về sức khỏe người dân tại Trung tâm Dữ liệu Y tế quốc gia.
Chỉ mới 12 BV được chính thức công nhận
Ngày 16-3, trên trang thông tin của Cục CNTT chỉ liệt kê có 12 BV trên cả nước được chính thức công nhận hoàn tất triển khai BAĐT. Trong danh sách này không có BV, cơ sở y tế nào của Hà Nội, TP HCM hay Đà Nẵng. Theo Cục CNTT, 12 BV này là những cơ sở đã được nghiệm thu, đạt tiêu chí triển khai BAĐT theo hướng dẫn tại Thông tư số 46/2018/TT-BYT quy định hồ sơ BAĐT, định ra lộ trình để triển khai trên cả nước, được hội đồng thẩm định công nhận đáp ứng các tiêu chí BAĐT. Trong thực tế, có rất nhiều cơ sở y tế trên cả nước đã thí điểm triển khai hồ sơ BAĐT từ lâu nhưng chỉ ở một số lĩnh vực hay khoa và chưa hoàn chỉnh.
Nhiều đơn vị ngại minh bạch
Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, PGS-TS Trần Quý Tường, Cục trưởng Cục CNTT, cho biết đến thời điểm này, cả nước có 12/1.400 BV triển khai BAĐT thay cho bệnh án giấy, 23 BV dùng phần mềm để lưu trữ và chuyển tải hình ảnh không cần in phim.
Lộ trình triển khai hồ sơ BAĐT gồm: Giai đoạn 1 từ năm 2019 - 2023 và giai đoạn 2 từ năm 2024 - 2028. Giai đoạn 1 đang triển khai với yêu cầu các cơ sở KCB hạng I trở lên chủ động nâng cấp hệ thống CNTT tại cơ sở để triển khai hồ sơ BAĐT. Cụ thể, 135 BV hạng I và hạng đặc biệt phải triển khai xong trước ngày 31-12-2023. "Việc triển khai BAĐT là bước đột phá quan trọng để chuyển đổi số của ngành y tế. Mới đây, chúng tôi đã khảo sát 2 doanh nghiệp chiếm 70% thị phần phim chụp X-quang, cộng hưởng từ, CT thì chi phí để mua phim đã là 3.000 tỉ đồng. Ước tính tổng chi phí này ở Việt Nam sẽ khoảng 4.000 tỉ đồng/năm. Nếu chuyển tất cả sang sử dụng PACS sẽ tiết kiệm được khoản tiền này để chi cho chuyển đổi số trong BV. Đồng thời, thực hiện liên thông kết quả xét nghiệm, nâng cao chất lượng chẩn đoán, hội chẩn từ xa, quản lý lưu trữ tốt hơn, chống lạm dụng và kiểm soát chất lượng xét nghiệm..." - PGS Trần Quý Tường nói.
Tuy nhiên, PGS Trần Quý Tường cho rằng đến thời điểm này, khó khăn lớn trong việc thực hiện BAĐT vẫn là cơ chế về tài chính, trong đó nhiều BV chưa có hoặc chưa dám đầu tư vốn ban đầu. Theo tính toán, mức đầu tư chi phí này từ 20 - 30 tỉ đồng, những BV lớn có thể lên tới 120 - 150 tỉ đồng (chiếm từ 0,6%-3% tổng doanh thu). Đơn cử như một BV lớn ở TP HCM đã đầu tư tới 90 tỉ đồng nhưng đến nay vẫn chưa thực hiện được. Một nguyên nhân khác đó là lãnh đạo đơn vị chưa muốn minh bạch, bởi khi đã ứng dụng CNTT thì mọi thứ sẽ rõ ràng, minh bạch từ khoa phòng, trung tâm, đơn vị đến BV. Hiện 100% BV trên toàn quốc đã triển khai hệ thống HIS và kết nối với BHYT. Tuy nhiên, vì những lý do nên trên nhiều BV chưa mặn mà với việc triển khai BAĐT. "Với mục tiêu đẩy mạnh triển khai BAĐT, hướng tới BV không sử dụng bệnh án giấy, Bộ Y tế đang yêu cầu các BV nỗ lực triển khai. Trong thời gian tới đây, Cục CNTT sẽ có văn bản gửi các sở y tế, các BV yêu cầu thúc đẩy nhanh việc thực hiện BAĐT để sớm đạt được mục tiêu 135 BV từ hạng I trở lên phải triển khai BAĐT vào năm 2023" - ông Tường nhấn mạnh.
