Bế tắc thỏa thuận Mỹ- Trung

Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa cho biết sẽ lùi việc ký kết thỏa thuận thương mại Mỹ- Trung tới sau cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2020.

Hạ viện Mỹ thông qua dự luật Duy Ngô Nhĩ 2019 cho phép chính phủ Mỹ xác định và trừng phạt các quan chức Trung Quốc bị cáo buộc vi phạm nhân quyền ở Tân Cương. Một nhóm an ninh Trung Quốc tại Tân Cương. Ảnh: AP

Xung đột mới

Trong khi Mỹ và Trung Quốc vẫn còn nhiều bất đồng về thỏa thuận Trung Quốc mua nông sản của Mỹ, Trung Quốc ngừng ép buộc chuyển giao công nghệ và đảm bảo vấn đề sở hữu trí tuệ…, thì 2 nước lại phát sinh những xung đột mới.

Mối bất hòa mới Mỹ- Trung liên quan đến Hồng Kông, đúng hơn là liên quan đến những gì đang xảy ra ở Hồng Kông và cách thức Trung Quốc xử lý chúng.

Sau khi được lưỡng viện Quốc hội Mỹ thông qua, ông Trump đã ký ban hành 2 đạo luật về dân chủ và nhân quyền Hồng Kông. Theo đó, Trung Quốc phải xử lý chuyện ở Hồng Kông như thế nào thì không bị phía Mỹ trừng phạt. Trung Quốc coi các đạo luật này của Mỹ là sự can thiệp vào chuyện riêng của Trung Quốc và tuyên bố sẽ đáp trả bằng một số biện pháp chính trị và ngoại giao.

Vấn đề Hồng Kông chưa nguôi, thì Mỹ và Trung Quốc lại phát sinh bất hòa mới, đó là Hạ viện Mỹ thông qua dự luật Duy Ngô Nhĩ 2019 cho phép chính phủ Mỹ xác định và trừng phạt các quan chức Trung Quốc bị cáo buộc vi phạm nhân quyền ở Tân Cương.

Dự luật cũng yêu cầu Tổng thống Mỹ lên án các hành vi đàn áp người thiểu số Hồi giáo ở Tân Cương và gây sức ép để Bắc Kinh xóa sổ các trại giam tập thể ở khu tự trị này. Theo đó, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc cật lực phản đối và yêu cầu Mỹ có các hành động ngăn dự luật này chính thức trở thành luật.

Cùng là xung đột lợi ích giữa hai nước, nhưng chiến tranh thương mại và khúc mắc mới liên quan đến Hồng Kông và Tân Cương khác biệt nhau cơ bản về bản chất và vì thế không thể được khắc phục theo cùng một cách.

Mặc dù vậy, mối bất hòa mới giữa Mỹ và Trung Quốc liên quan đến Hồng Kông và Tân Cương lại tác động tiêu cực đến triển vọng giải quyết bất đồng thương mại Mỹ- Trung. Đó là chưa kể đến tác động và ràng buộc tương tự của những vướng mắc mang tính nguyên tắc và chiến lược khác tồn tại dai dẳng lâu nay giữa hai nước như vấn đề Đài Loan, mưu tính và hoạt động của Trung Quốc ở khu vực Biển Đông…

Khó có thỏa thuận dài hạn

Chiến tranh thương mại Mỹ- Trung không chỉ tác động tiêu cực tới kinh tế thế giới trong năm 2019, mà cả những năm tới nếu hai bên không tìm được hướng giải quyết dứt điểm. Khúc mắc cũ chưa được giải quyết, mà lại thêm trắc trở mới liên quan đến vấn đề Hồng Kông và Tân Cương, sẽ càng khiến quan hệ song phương Mỹ- Trung nói riêng và triển vọng kinh tế thế giới nói chung thêm ảm đạm.

Nhưng vì chiến tranh thương mại ảnh hưởng tiêu cực đến tốc độ tăng trưởng kinh tế và môi trường kinh tế đối ngoại của cả Mỹ và Trung Quốc nên 2 quốc gia này sẽ nỗ lực đạt được thỏa thuận thương mại ở mức độ và trong phạm vi nhất định nào đó, chứ không nhân bất hòa mới này mà chơi sát ván với nhau.

Dù ông Trump tuyên bố lùi việc ký kết thỏa thuân thương mại Mỹ- Trung giai đoạn 1 tới sau bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2020, nhưng cuộc vận động tranh cử ngày càng quyết liệt và nguy cơ ông Trump bị Quốc hội luận tội phế truất ngày càng tăng, thì ông Trump càng cần đạt được thành quả đối ngoại phục vụ đối nội, tức là càng có nhu cầu đạt được thoản thuận thương mại với Trung Quốc.

Trong khi đó, kinh tế Trung Quốc đang ngày càng suy giảm và càng gặp khó trong chuyện ở Hồng Kông, Tân Cương, nên cũng càng cần hòa giải với Mỹ để tránh quốc gia này can thiệp vào chuyện nội bộ của mình. Bởi vậy, khả năng hai bên rồi đây đạt được thỏa thuận thương mại không thể bị loại trừ, nhưng chắc chắn sẽ không thể là thỏa thuận dài hạn.

Chiến tranh thương mại Mỹ- Trung cũng như những bất hòa giữa 2 nước này trong những vấn đề khác sẽ còn kéo dài. Do đó, các đối tác kinh tế và thương mại của hai nước này vẫn cần tiếp tục phải có đối sách thích hợp và dự phòng rủi ro dài hạn.

Thụy Vân