Bầu cử Tổng thống Philippines: Lý giải chiến thắng vang dội của ông Marcos Jr và những kỳ vọng

Cựu Thượng nghị sĩ Marcos Jr, con trai cựu Tổng thống Marcos, đã giành chiến thắng áp đảo trong cuộc bầu cử tổng thống Philippines. Ảnh: AFP

Kết quả bỏ phiếu chưa chính thức (với 96,55% phiếu đã kiểm) cho thấy ông Marcos Jr giành được trên 30,6 triệu phiếu bầu, vượt xa mốc 27,5 triệu phiếu cần thiết để giành chiến thắng. Thắng lợi này đánh dấu sự trở lại không thể tưởng tượng của gia đình Marcos sau 36 năm phải rút lui vì cuộc cách mạng Quyền lực Nhân dân.

Tại sao Ferdinand Marcos Jr thắng cử tổng thống?

Ông Marcos Jr, thường được gọi là Bongbong Marcos, sinh ngày 13/9/1957, là con trai duy nhất của cố tổng thống Philippines, Ferdinand E. Marcos, người nắm quyền trong giai đoạn 1965-1986.

Trong thời gian nắm quyền, gia đình cựu Tổng thống Ferdinand Marcos nổi tiếng có nhiều tài sản ở nước ngoài. Cựu đệ nhất phu nhân Imelda Marcos nổi tiếng với bộ sưu tập giày đồ sộ. Ông Ferdinand Marcos đã thiết quân luật trên toàn lãnh thổ Philippines từ năm 1972, dẫn tới làn sóng phản kháng trong dân chúng, châm ngòi cho cuộc cách mạng Quyền lực Nhân dân bùng nổ vào năm 1986, khiến ông phải từ bỏ quyền lực.

Khi đó Bongbong Marcos 29 tuổi, phải từ bỏ sự nghiệp chính trị đang lên cùng bố mẹ lưu vong ở Hawaii, Mỹ. Sau khi cha qua đời ở Hawaii năm 1989, Marcos Jr cùng gia đình trở lại Philippines vào năm 1991 và trở thành những chính trị gia giàu có, nhiều ảnh hưởng ở tỉnh Ilocos Norte, nơi được ví như "thành trì" của gia tộc Marcos.

Những người ủng hộ vẫy cờ Philippines tại trụ sở của ông Ferdinand Marcos Jr ở thành phố Mandaluyong. Ảnh: ZUMA Press Wire

Theo tờ Guardian, gia đình Marcos Jr đã dành nhiều năm để đổi mới hình ảnh của mình, xóa mờ những ký ức về thời kỳ cầm quyền của cha ông. Họ tận dụng sức mạnh của truyền thông xã hội để nâng cao danh tiếng gia tộc Marcos và làm suy yếu các đối thủ.

Nhiều cử tri Philippines ngày nay còn trẻ, không có ký ức về thời kỳ cầm quyền trước đây của cố lãnh đạo Marcos. Giai đoạn lịch sử này cũng không được giảng dạy kỹ lưỡng trong trường học. Ông Marcos Jr và những ê-kíp tranh cử của ông đã khéo léo khai thác yếu tố này.

Một số nhà phân tích cho rằng cuộc bầu cử ở Marcos là sự tiếp nối của làn sóng dân túy bắt đầu từ thời Tổng thống Rodrigo Duterte và phản ánh sự thất vọng với việc các chính quyền trước đó không đưa ra được những cải cách hữu hình, triệt để sau cuộc Cách mạng Quyền lực Nhân dân năm 1986.

Ông Marcos có phải là đồng minh của ông Duterte không?

Tổng thống mãn nhiệm Duterte không chính thức ủng hộ Marcos là ứng cử viên tổng thống, và không phải lúc nào cũng dành lời khen ngợi. Năm ngoái, ông Duterte gọi Marcos Jr là “nhà lãnh đạo yếu đuối", ngay cả khi ông Marcos đang vận động tranh cử chung với con gái của ông, bà Sara Duterte.

Tuy nhiên, trong nhiệm kỳ tổng thống của mình, ông Duterte đã cho phép khôi phục tên tuổi Marcos, bao gồm cả việc đề xuất cố Tổng thống Marcos Sr được chôn cất với nghi lễ quân sự vào năm 2016.

Liên danh quyền lực Sara Duterte - Marcos Jr.

Sara Duterte, 43 tuổi và là con gái của Tổng thống Duterte, lần đầu tiên thu hút sự chú ý của cả nước cách đây một thập kỷ, khi bà đấm vào đầu một cảnh sát trưởng địa phương trước đám đông phóng viên. Sau đó bà trở thành thị trưởng của thành phố Davao, nằm trên đảo Mindanao, quê hương của gia tộc quyền lực Duterte.

Liên danh tranh cử quyền lực: Cựu Thượng nghị sĩ Bongbong Marcos Jr. và thị trưởng Davao, Sara Duterte. Ảnh: AFP

Năm 2021, bà Sara Duterte quyết định liên danh tranh cử với ứng cử viên Marcos Jr. Tại Philippines, tổng thống và phó tổng thống được bầu riêng biệt, nhưng các ứng cử viên thường tham gia cùng nhau với tư cách là đối tác tranh cử.

Liên minh Duterte-Marcos, gồm hai trong số các gia tộc chính trị quyền lực nhất của Philippines, đã mang lại lợi thế cho chiến dịch tranh cử của cả hai. Ông Marcos có thể tận dụng lượng lớn người ủng hộ của gia đình Duterte ở miền Nam, trong khi bà Sara Duterte hưởng lợi từ tầm ảnh hưởng kéo dài hàng chục năm của gia tộc Marcos ở các “thành trì” miền Bắc.

Kỳ vọng gì từ nhiệm kỳ tổng thống của ông Marcos Jr?

Nếu kết quả kiểm phiếu chính thức xác nhận chiến thắng của Marcos Jr, ông sẽ đứng trước một nhiệm vụ to lớn. Tuy nhiên, chiến dịch tranh cử của ông thể hiện rất ít các thông tin về chính sách, vì vậy các nhà phân tích cũng không rõ ông sẽ sử dụng lợi thế của mình như thế nào.

Ông Sol Iglesias, Phó giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Philppines, cho biết Marcos Jr có thể tìm cách thay đổi hiến pháp Philippines năm 1987. Ví dụ, ông có thể tìm cách thay đổi quy định cấm các tổng thống tái tranh cử vào cuối nhiệm kỳ 6 năm.

Ông Sonny Africa, Giám đốc điều hành của Quỹ IBON, nhận định ông Marcos Jr sẽ thừa hưởng một di sản kinh tế đầy thách thức. “Dữ liệu cuối cùng của ngân hàng trung ương từ quý cuối cùng của năm 2021 cho thấy rằng 7/10 gia đình Philippines không có bất kỳ khoản tiết kiệm nào, cho dù trong ngân hàng hay dưới nệm của họ”, trong khi một số lượng lớn các doanh nghiệp nhỏ đã sụp đổ. Tuy nhiên, đội ngũ của ông Marcos không cung cấp thông tin tổng quan về cách họ sẽ giải quyết những vấn đề này – theo ông Africa.

Marcos Jr đã nói rằng ông sẽ chỉ cho phép các vị khách từ tòa án hình sự quốc tế nhập cảnh vào Philippines với tư cách khách du lịch, ngăn cản các công tố viên điều tra “cuộc chiến chống ma túy” của người tiền nhiệm Duterte.

Ông cũng được cho là sẽ theo đuổi quan hệ chặt chẽ hơn với Trung Quốc, tiếp nối chính sách của chính quyền Tổng thống Duterte.

Thu Hằng/Báo Tin tức (Theo Guardian, AFP, Philstar)