Bắt đầu từ nâng cao chất lượng dịch vụ y tế tuyến cơ sở

Quan trọng, nhưng chưa được đầu tư

Theo Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam, hiện cả nước có hơn 12.000 trạm y tế xã. Trong đó, số trạm y tế xã thực hiện khám chữa bệnh BHYT là 9.821 với số thẻ BHYT đăng ký ban đầu là 21,5 triệu. Nhờ có mạng lưới y tế cơ sở rộng khắp nên công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân được triển khai một cách thuận lợi, người dân có điều kiện tiếp cận và sử dụng nhiều hơn dịch vụ khám chữa bệnh BHYT tại tuyến cơ sở.

Chăm sóc sức khỏe cho người dân tại tuyến cơ sở ngày càng được chú trọng

Theo Thứ trưởng, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thị Minh, y tế cơ sở ngày càng khẳng định vai trò quan trọng, từ chỗ chỉ là tuyến dưới, trở thành trung tâm và giữ vai trò là “người gác cổng”, là nơi đầu tiên người dân có thể tiếp cận khi ốm đau, dịch bệnh, góp phần nâng cao hiệu quả cung ứng dịch vụ y tế.

Thực tế cho thấy, thời gian qua, nhờ có mạng lưới y tế cơ sở rộng khắp, công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu cơ bản đã được triển khai có hiệu quả, sâu rộng như tiêm chủng mở rộng, phòng chống suy dinh dưỡng, chăm sóc sức khỏe bà mẹ trẻ em, dân số-kế hoạch hóa gia đình, khám chữa bệnh thông thường, truyền thông giáo dục sức khỏe. Hiện nay, nhiều trạm y tế xã bước đầu đã triển khai có hiệu quả việc quản lý, điều trị một số bệnh mạn tính không lây (tăng huyết áp, tiểu đường, tim mạch), một số loại bệnh truyền nhiễm (lao, HIV/AIDS) và phục hồi chức năng...

Giữ vai trò quan trọng như vậy, thuận tiện vì sát với địa bàn dân cư, nhưng gần đây, số lượt người dân tham gia khám chữa bệnh BHYT tại tuyến xã trong tổng số lượt khám chữa bệnh BHYT có xu hướng giảm. Theo thống kê của BHXH Việt Nam, giai đoạn 2010-2014, số lượt khám chữa bệnh tại tuyến xã tăng qua các năm với tỷ lệ gia tăng bình quân 4%. Tuy nhiên, con số này giảm dần từ năm 2015.

Cụ thể, năm 2014, tỷ trọng số lượt khám chữa bệnh tại tuyến xã chiếm khoảng 28,3% trong tổng số lượt khám chữa bệnh BHYT thì năm 2015, 2016, 2017 con số này lần lượt là 26%, 21,9% và 19,9%; và 6 tháng đầu năm 2018 tỷ trọng số lượt khám chữa bệnh BHYT tại tuyến xã chỉ chiếm 18,5% trong tổng lượt khám chữa bệnh BHYT của các tuyến. Ngược lại, tỷ trọng số lượt khám chữa bệnh BHYT tại tuyến huyện trong tổng số lượt khám chữa bệnh BHYT lại gia tăng mạnh (giai đoạn 2010-2014: 42,8%; 2015: 43,2%; 2016: 48,5%; 2017: 51.4%; ước 6 tháng đầu năm 2018: 52,2%).

Lý giải việc y tế tuyến cơ sở chưa thu hút người dân, tại Hội nghị trực tuyến nâng cao chất lượng khám chữa bệnh BHYT tuyến y tế cơ sở, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho rằng, hạn chế của y tế cơ sở là do người dân chưa tin tưởng vào cơ sở y tế tuyến dưới, do chất lượng kỹ thuật chưa cao, đội ngũ cán bộ y tế mỏng, năng lực còn hạn chế.

Cùng với đó, cơ sở hạ tầng, trang thiết bị chưa đáp ứng, các dịch vụ chuyên môn trong khám chữa bệnh còn hạn chế, danh mục thuốc ít... Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến cũng dẫn ra nghịch lý: Qua thống kê, số lượt khám chữa bệnh tại tuyến y tế cơ sở chiếm trên 70% tổng số lượt khám chữa bệnh BHYT trong khi chi phí khám chữa bệnh BHYT chỉ chiếm khoảng 30% tổng chi phí. Ngược lại, số lượt khám chữa bệnh tại tuyến tỉnh, tuyến trung ương chiếm chưa đến 30% tổng số lượt, nhưng chi phí lại chiếm gần 70% tổng chi phí.

Đồng tình với quan điểm trên, Tổng Giám đốc Nguyễn Thị Minh cũng chỉ thêm nguyên nhân về việc người dân không lựa chọn trạm y tế xã là nơi chăm sóc sức khỏe, khám chữa bệnh BHYT ban đầu, một phần do chính sách thông tuyến được thực hiện từ năm 2015 theo quy định của Luật BHYT năm 2014. Theo đó, người bệnh BHYT được quyền lựa chọn khám chữa bệnh tại các bệnh viện tuyến huyện thay vì đến trạm y tế xã.

Cần cung cấp dịch vụ có chất lượng tới người dân

Với 81,59 triệu người dân tham gia BHYT, theo đó nhu cầu chăm sóc sức khỏe, y tế của người dân ngày càng cao, nhất là chăm sóc sức khỏe y tế ban đầu. Với tầm quan trọng của y tế cơ sở trong chăm sóc sức khỏe nhân dân, vì vậy việc nâng cao chất lượng khám chữa bệnh BHYT tại tuyến y tế cơ sở được ngành y tế và BHXH xác định là giải pháp cấp thiết.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến, phát triển y tế cơ sở là con đường đúng để chăm sóc sức khỏe toàn dân. Trong đó, BHYT là một nguồn lực quan trọng, là cơ chế tài chính bền vững trong việc đảm bảo nguồn kinh phí cho công tác khám chữa bệnh. Một trong những yếu tố để đạt được mục tiêu công bằng, hiệu quả và phát triển trong công tác chăm sóc, bảo vệ, nâng cao sức khỏe nhân dân là việc đảm bảo người dân được tiếp cận dịch vụ y tế có chất lượng tại tuyến y tế cơ sở.

Còn theo Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thị Minh, thời gian qua, BHXH Việt Nam đã tăng cường chỉ đạo BHXH các địa phương phối hợp với Sở Y tế rà soát, lựa chọn ký hợp đồng khám chữa bệnh BHYT với các trạm y tế xã, các phòng khám đa khoa, trong đó, ưu tiên lựa chọn ký hợp đồng khám chữa bệnh với các phòng khám có đầy đủ các chuyên khoa cơ bản, chẩn đoán hình ảnh, xét nghiệm thực hiện trong giờ hành chính để đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh của người bệnh...

Bên cạnh đó, BHXH Việt Nam cũng yêu cầu các cơ sở khám chữa bệnh bảo đảm quyền lợi cho người bệnh BHYT, không để người bệnh phải tự túc thuốc, vật tư y tế, dịch vụ kỹ thuật trong phạm vi thanh toán của Quỹ BHYT.

Tổng Giám đốc Nguyễn Thị Minh cũng đề nghị BHXH các địa phương nếu thấy cơ sở y tế tuyến xã nào thực hiện được dịch vụ, thì mạnh dạn phân cấp, có chính sách đồng bộ để thanh toán cho dịch vụ này tại tuyến xã.

“Ngành BHXH đang quyết liệt triển khai việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý khám chữa bệnh và thanh toán chi phí khám chữa bệnh BHYT với mục tiêu cải cách thủ tục hành chính, bảo đảm công khai, minh bạch trong cung ứng dịch vụ y tế, trong giám định và thanh toán chi phí khám chữa bệnh BHYT, đảm bảo tối đa quyền lợi cho người tham gia BHYT”, Tổng Giám đốc Nguyễn Thị Minh khẳng định.

Ngọc Lan