Bất chấp biến động toàn cầu, nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ nhiều lạc quan

Xuất khẩu cho nhiều tăng trưởng tăng trưởng năm 2019

Thổ Nhĩ Kỳ không tránh khỏi những biến động toàn cầu và các cú sốc từ bên ngoài - vốn đã bị làm trầm trọng thêm bởi các động thái chính trị trong giai đoạn mùa hè năm 2018. Đại diện các tổ chức kinh doanh hàng đầu khẳng định rằng, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ bỏ lại suy giảm kinh tế phía sau với sự trợ giúp của cải cách cơ cấu cùng các biện pháp nhắm tới mục tiêu và các ưu đãi trong năm 2019 - một năm dự kiến sẽ được định hình bởi sự phát triển trong nền kinh tế toàn cầu. Với những con số cho thấy sự tăng trưởng bền vững suốt cả năm, xuất khẩu có lẽ là lĩnh vực tạo ấn tượng lớn nhất trong năm qua và một trong những lĩnh vực tạo đóng góp chính cho tăng trưởng kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ. Khi các số liệu của tháng cuối cùng năm 2018 được công bố chính thức, xuất khẩu dự kiến sẽ kết thúc năm với mức cao và đạt mức cao nhất mọi thời đại.

Điều này đặc biệt quan trọng bởi vì xuất khẩu dường như là động lực chính thúc đẩy nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ tăng trưởng trong giai đoạn sắp tới. Bên cạnh sự gia tăng hơn nữa trong xuất khẩu năm 2019, chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ dự kiến thâm hụt thương mại cũng sẽ giảm, cũng như xu hướng giảm liên tụctrong thâm hụt tài khoản hiện tại.

Từ tháng 1 đến tháng 11/2018, xuất khẩu của Thổ Nhĩ Kỳ đạt 154,2 tỷ USD, tăng 7,7% so với cùng kỳ năm ngoái. Xuất khẩu 12 tháng qua (từ tháng 12 năm 2017 đến tháng 11 năm 2018) ở mức 168,1 tỷ USD. Chính phủ dự kiến sẽ đạt được mục tiêu xuất khẩu cuối năm là 170 tỷ đô la được ghi nhận trong Chương trình kinh tế mới (NEP) của đất nước, được công bố vào tháng 9. Theo Viện Thống kê Thổ Nhĩ Kỳ (TurkStat), xuất khẩu của Thổ Nhĩ Kỳ đạt mức cao nhất mọi thời đại là 157,6 tỷ đô la trong năm 2014 và đã tăng lên tới gần 157 tỷ đô la vào năm 2017.

Hãng Thông tấn Anadolu (AA) trích dẫn lời ông İsmail Gülle - Chủ tịch Hội đồng xuất khẩu Thổ Nhĩ Kỳ (TtubM) - nói rằng, các nhà xuất khẩu hy vọng xuất khẩu của Thổ Nhĩ Kỳ sẽ đạt 200 tỷ USD trong vòng vài năm tới. Ông İsmail Gülle cũng nhấn mạnh, xuất khẩu sẽ thúc đẩy tăng trưởng trở lại vào năm 2019 và các bước vững chắc đang được thực hiện đối với các mục tiêu xuất khẩu năm 2023 của Thổ Nhĩ Kỳ thông qua tăng cường đổi mới, nghiên cứu, phát triển (R & D), thiết kế và xây dựng thương hiệu. Ông Gülle đánh giá Thổ Nhĩ Kỳ sẽ đạt được con số xuất khẩu 182 tỷ USD vào năm 2019, như đã được nêu trong NEP. Mối đe dọa lớn nhất trước mắt là cuộc chiến thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. Ông dự tính các cuộc chiến thương mại sẽ gay cấn hơn với sự tham gia của các quốc gia khác.

Nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ được kỳ vọng tăng trưởng lạc quan Ảnh: minh họa

Doanh nghiệp hài lòng với sự ưu đãi của chính phủ

Ông Nail Olpak - Trưởng ban Ban Quan hệ kinh tế đối ngoại (DEIK) – tin tưởng: "Nền kinh tế của chúng tôi sẽ thể hiện năng lực thực sự của mình bằng cách huy động tất cả các cơ hội của chúng tôi bằng quyết tâm và cống hiến".

Phát biểu tại Bàn tin Tài chính của Hãng Thông tấn Anadolu vào cuối tháng 12, ông Erol Bilecik - người đứng đầu Hiệp hội doanh nhân và nhà công nghiệp Thổ Nhĩ Kỳ (TÜSIAD) - lưu ý, các biện pháp chính phủ đưa ra cho đến nay là "cực kỳ tích cực", cuộc tấn công đầu cơ vào tháng 8/2018 đã được khắc phục bằng các ưu đãi của chính phủ. Ông Bilecik cho biết, giới kinh doanh hài lòng với các ưu đãi được chính phủ đưa ra và sự phát triển toàn cầu trong năm 2019 sẽ là "tiết kiệm thời gian" cho các nước đang phát triển để giải quyết vấn đề của họ.

Theo ông Erdal Bahçivan - người đứng đầu Phòng Công nghiệp Istanbul (İSO) - nước này đã tạo ra một chương trình nghị sự kinh tế mới về ổn định và phục hồi. Ông cũng chắc chắn rằng trong những tháng tới, các mô hình tài chính thay thế khác nhau sẽ được giới thiệu để hỗ trợ các khoản đầu tư giá trị gia tăng và công nghệ sẽ giúp giảm khoảng cách tài khoản hiện tại của Thổ Nhĩ Kỳ.

Về lộ trình tái cân bằng kinh tế trong giai đoạn 2019 đến 2021, NEP dự kiến tăng trưởng 2,3% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trong năm 2019. Chương trình dự kiến nền kinh tế sẽ tăng 3,5% vào năm 2020 và 5% vào năm 2021. Thổ Nhĩ Kỳ đã ghi nhận mức tăng trưởng kinh tế 7,4% trong năm 2017. Trong quý đầu tiên, thứ hai và thứ ba của năm 2018, mức tăng trưởng đã lần lượt 7,2, 5,3 và 1,6%. Trong năm 2018, chính phủ dự đoán tăng trưởng kinh tế sẽ ở mức 3,8%.

Sự tăng trưởng trong quý III đánh dấu kết quả kinh doanh quý chậm nhất kể từ quý 3 năm 2016, khi đất nước bị chấn động bởi một nỗ lực đảo chính thất bại vào ngày 15 tháng 7. Nước này đã thành công trong việc tăng trưởng trong quý thứ tám liên tiếp sau nỗ lực đảo chính.

Sự tăng trưởng chậm nhưng tích cực trong quý thứ ba, mặc dù có một giai đoạn hỗn loạn trong giai đoạn nói trên, cả địa phương và toàn cầu, đã chỉ ra sự khởi đầu của một giai đoạn cân bằng trong khi có tác động của các biện pháp được thực hiện trong mùa hè hỗn loạn.

Nhấn mạnh rằng Thổ Nhĩ Kỳ đã trải qua giai đoạn khó khăn vào năm 2018, bà Seda Güler Mert - Phó Kinh tế trưởng của Ngân hàng Garanti - nói, năm 2019 sẽ là một năm ổn định cho nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ và một năm điều chỉnh về các biến số tài chính.

Năm 2019: Thời gian cân bằng cho kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ

Ông Şekib Avdagiç - Chủ tịch Phòng Thương mại Istanbul (İTO) – khẳng định: "Năm 2019, chúng ta sẽ thấy kết quả của quá trình tái cân bằng và ổn định. Các doanh nhân rất lạc quan về năm 2019, đó sẽ là một năm thành công cho các nhà sản xuất”.

Ông Avdagiç đưa ra 3 kỳ vọng chính của doanh nhân trong năm 2019 là: Thanh toán trợ cấp kịp thời cho các nhà thầu, hoàn thuế giá trị gia tăng nhanh và cải thiện khả năng tiếp cận tài chính. Về nền kinh tế toàn cầu, ông tuyên bố: "Xung đột thương mại, dầu mỏ, bất ổn chính trị và lãi suất cao gây rủi ro cho tăng trưởng kinh tế toàn cầu".

Ông Hasan Ali Cesur - Chủ tịch Hiệp hội doanh nhân Anatolian (ASKON) – cho biết thêm: "Năm ngoái Thổ Nhĩ Kỳ đã tăng trưởng, bất chấp tất cả các vấn đề" và đất nước đang tiếp tục phát triển với dân số trẻ và nền kinh tế ổn định.

Bên cạnh đó, ông Orhan Turan - người đứng đầu Liên đoàn Doanh nghiệp và doanh nghiệp Thổ Nhĩ Kỳ (TÜRKONFED), đưa ra quan điểm: "Sự đều đặn của dòng tiền mang tầm quan trọng sống còn đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, động lực của nền kinh tế và giảm các vấn đề để tiếp cận tài chính làm cho chúng mạnh hơn”.

Suy giảm lạm phát và thâm hụt tài khoản vãng lai

Đối với các nhà kinh tế, họ hy vọng sự suy giảm lạm phát và thâm hụt tài khoản vãng lai sẽ tiếp tục trong năm 2019 với sự nhấn mạnh rằng tăng trưởng sẽ trở nên rõ ràng hơn trong nửa cuối năm. Ông İnanç Sözer - Giám đốc điều hành Tư vấn MacroView của Thổ Nhĩ Kỳ - cho biết, sự suy giảm trong nhận thức của nhà đầu tư và sự mất giá bất ngờ trong chế độ tỷ giá hối đoái thả nổi tự do trong giai đoạn từ tháng 5 đến tháng 8 đã đã bị thay thế bằng tiến trình bình thường hóa nhờ các chính sách tiền tệ và tài chính được thực hiện từ giữa tháng 8/2018. "Nhờ các biện pháp được thực hiện dưới sự lãnh đạo của chính phủ, chúng tôi cho rằng tình huống xấu nhất trong thị trường tài chính đã bị bỏ lại kể từ tháng 9 và những khó khăn trong lĩnh vực sản xuất sẽ sớm được thay thế bằng giai đoạn phục hồi. Chúng tôi thấy trước rằng, lạm phát 25% sẽ không lặp lại một lần nữa trong tương lai gần". Với nhu cầu linh hoạt tiềm năng và năng động, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ đạt mức lạm phát một con số thấp như các quốc gia cạnh tranh khác.

Trong khi đó, với cam kết về chính sách tiền tệ, cắt giảm thuế và các chiến dịch giảm giá chống lạm phát trên toàn quốc do Bộ Tài chính đưa ra, lạm phát đã giảm 1,44% trong tháng 11, thấp hơn nhiều dự báo. Lạm phát hàng năm ở mức 21,62% trong tháng 11/2018 (theo dữ liệu của Viện Thống kê Thổ Nhĩ Kỳ). Giá tiêu dùng hàng năm đạt mức cao nhất vào tháng 10, đạt 25,24%.

NEP dự báo lạm phát sẽ đứng ở mức 20,8% trong năm 2018 trước khi giảm xuống 15,9% vào năm 2019, 9,8% vào năm 2020 và 6% vào năm 2021. Lạm phát đã giảm bớt khi đồng lira của Thổ Nhĩ Kỳ phục hồi trong những tháng gần đây sau khi tăng lãi suất 6,25 điểm phần trăm của Ngân hàng Trung ương Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ (CBRT) vào tháng 9 và cải thiện quan hệ với Mỹ. Sau khi chạm mức thấp khoảng TL 7,20 đến đồng đô la vào tháng 8, đồng tiền Thổ Nhĩ Kỳ đã dần hồi phục. Đồng lira đã tăng giá trở lại kể từ tháng 8 và tăng vọt so với đồng đô la Mỹ 20%, biến động tích cực so với các loại tiền tệ của các thị trường mới nổi khác.

Mặt khác, số dư tài khoản vãng lai của Thổ Nhĩ Kỳ đã báo cáo thặng dư cao hơn dự kiến là 2,77 tỷ đô la trong tháng 10, cải thiện từ mức thâm hụt năm ngoái là 3,83 tỷ đô la - theo báo cáo cán cân thanh toán của Ngân hàng Trung ương Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ. Theo ngân hàng, thâm hụt 12 tháng đã giảm xuống còn 39,4 tỷ USD trong tháng 10 so với 46,58 tỷ USD trong tháng 9. Vào tháng 8, lần đầu tiên số dư này đã thặng dư trong ba năm qua với khoản thặng dư 2,59 tỷ đô la và sau đó cho thấy thặng dư 1,83 tỷ đô la vào tháng 9/2018.

Năm 2017, thâm hụt tài khoản vãng lai hàng năm của Thổ Nhĩ Kỳ là khoảng 47,5 tỷ USD, khoảng 5,6% GDP của đất nước. Chương trình kinh tế mới đang nhắm mục tiêu tỷ lệ thâm hụt tài khoản hiện tại trên GDP là 4,7% trong năm 2018, 3,3% vào năm 2019, 2,7% vào năm 2020 và 2,6% vào năm 2021.

Trong bài phát biểu tại một sự kiện vào giữa tháng 12, ông Albayrak - Bộ trưởng Tài chính và Tài chính cho biết có những dấu hiệu mạnh mẽ cho thấy các tài khoản hiện tại sẽ tiếp tục cải thiện trong tháng 11 và tháng 12 với thâm hụt 12 tháng dự kiến sẽ giảm xuống dưới 30 tỷ USD.

Bà Seda Güler Mert - Phó Kinh tế trưởng của Ngân hàng Garanti dự đoán, tăng trưởng năm 2018 dự kiến sẽ vào khoảng 3%, thêm vào đó năm 2019 có thể sẽ khó khăn hơn một chút nhưng dự kiến sự phục hồi sẽ bắt đầu từ quý hai. Bà nhận xét thêm rằng, sự tăng trưởng có thể trở nên rõ ràng hơn vào nửa cuối năm 2019 với sự hỗ trợ của các hiệu ứng cơ sở, thêm vào đó kỳ vọng tăng trưởng năm 2019 của họ là khoảng 1%. Sau khi kết thúc năm 2018 với lạm phát khoảng 21%, bà lưu ý, mặc dù sẽ có những tác động tăng hạn chế trong quý đầu tiên của năm 2019, năm nay có thể kết thúc với lạm phát gần 16% với cả mức tăng của tỷ giá hối đoái và tác động chậm trễ của sự tăng trưởng chậm lại. Năm 2018 có thể kết thúc với thâm hụt tài khoản vãng lai là 30 tỷ đô la, trong khi thâm hụt hàng năm có thể giảm xuống còn 16 tỷ đô la vào năm 2019.

Lê Phú Cường - Tham tán Thương mại tại Thổ Nhĩ Kỳ

Theo Daily Sabah