Bất cập siêu dự án giữa đại ngàn: Lách Ló, gây khó các bên

Lách Ló hoang sơ

Nữ già làng buôn Lách Ló- bà H’Đrao Kmăl giải thích với phóng viên: Theo tiếng M’nông, Lách Ló có nghĩa là “hoang vắng”. Buôn Lách Ló nằm giữa 2 xã vùng sâu đặc biệt khó khăn là Nam Ka và Ea Rbin phía Tây Nam huyện Lắk, cách trung tâm hành chính huyện hơn 50 km, cách TP Buôn Ma Thuột trung tâm tỉnh Đắk Lắk hơn 100 km.

Khi Nhà nước khoanh vùng, lấy gần 20.500 ha rừng nguyên sinh để thành lập Khu bảo tồn Rừng đặc dụng Nam Ka, đã cắt lại cho đồng bào buôn Lách Ló được sử dụng hơn 100 ha đất ở và đất sản xuất.

Do địa thế hiểm trở, bao quanh toàn những dãy núi cao, không có đường giao thông nào ngoài những lối mòn đồng bào tự mở. Đời sống người dân Lách Ló chủ yếu tự cung tự cấp, gần như biệt lập với bên ngoài. Cả trước và sau năm 1975, chính quyền địa phương đã tổ chức hàng chục lần vận động đồng bào Lách Ló dời buôn ra gần trung tâm xã để tiện cho mọi sinh hoạt, nâng cao mức sống cho đồng bào nhưng đều bất thành. Đồng bào nhiều thế hệ vẫn cứ sống chết bám chặt lấy mảnh đất đã gắn bó với các dòng tộc, mồ mả tổ tiên.

Lối sống du canh của người dân trong vùng lõi rừng phát sinh rất nhiều hệ lụy. Trẻ em không được học hành tới nơi tới chốn. Mọi chủ trương chính sách hỗ trợ đồng bào thiểu số của Nhà nước rất khó triển khai. Mấy lần Nhà nước vận động dân ra nơi tái định cư nhưng đều bị phản ứng dữ dội.

Năm 2019 Ủy ban nhân dân tỉnh Đắk Lắk đã phê duyệt Dự án thực hiện định canh, định cư cho đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ ở buôn Lách Ló. Tổng vốn đầu tư của dự án là 53,7 tỷ đồng, với số liệu dân cư được thụ hưởng thể hiện trong hồ sơ dự án là cho 61 hộ, 282 khẩu. Tuy nhiên, đến tháng 4/2013 chỉ có 44 hộ, 178 người về ở.

Hồ sơ cho thấy diện tích được quy hoạch ban đầu cho Dự án định cư Lách Ló lên đến 970,3 ha, toàn các phân khu nghiêm ngặt của Khu bảo tồn thiên nhiên Nam Ka. Khi đó, Ban quản lý Rừng đặc dụng Nam Ka đã không hề được tham gia bàn bạc hay báo trước. Về sau, bị phản ứng gay gắt từ nhiều phía, diện tích dự án được điều chỉnh nhỏ dần. Tới năm 2011 tỉnh mới hoàn tất thủ tục cắt rừng giao cho buôn tổng cộng 102,8 ha.

Trao đổi với PV Tiền Phong, trao đổi với PV Tiền Phong, ông Nguyễn Xuân Đức - Vụ trưởng Vụ Địa phương II thuộc Ủy ban Dân tộc của Chính phủ - công nhận đây là một trong những điển hình về dự án đầu tư không hiệu quả, để lại rất nhiều hệ lụy mà nhiệm kỳ lãnh đạo địa phương sau này phải gánh, gỡ mãi tới nay vẫn chưa xong.

Huyện xin không thu hồi 5,2 tỷ

Đầu năm 2019, Thanh tra tỉnh Đắk Lắk thanh tra các dự án sử dụng ngân sách nhà nước. Sau đó, UBND huyện Lắk đã có bản báo cáo giải trình riêng về việc triển khai đầu tư công trình thủy lợi cho buôn Lách Ló.

Ông Y Bang Hđơk, Chủ tịch UBND huyện Lắk chia sẻ với PV Tiền Phong: Công trình thủy lợi buôn Lách Ló là một hạng mục có tính chất cấp thiết, đáp ứng yêu cầu và nguyện vọng của đồng bào, có tổng mức đầu tư 14,5 tỷ đồng. Tháng 12/2017, một công ty trúng thầu xây dựng công trình với giá hơn 10,5 tỷ đồng. Tính đến tháng 3/2019, công trình đã giải ngân được hơn 6 tỷ, trong đó tạm ứng hợp đồng xây lắp 5,2 tỷ, chưa thực hiện thanh toán thu hồi tạm ứng, do vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng giữa vùng lõi của rừng đặc dụng Nam Ka. UBND huyện Lắk tha thiết đề nghị lãnh đạo tỉnh xem xét, không thu hồi số tiền đã tạm ứng cho hợp đồng xây lắp 5,2 tỷ đồng tại công trình thủy lợi này.

Hoàng Thiên Nga