Bất cập BOT Cai Lậy: Giảm phí, tăng thời gian thu?

Ngày 8/11, Bộ GTVT đã có buổi họp bàn với Chính phủ về triển khai thực hiện các dự án BOT giao thông và giải quyết các tồn tại, vướng mắc.

Một cuộc tranh cãi nảy lửa giữa nhóm tài xế và nhân viên của trạm đã xảy ra tại khu vực trạm thu phí BOT Cai Lậy. Ảnh: Vietnammoi

Chia sẻ trên Thanh Niên, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Nhật cho biết, đã thống nhất với Chính phủ nghiên cứu phương án giải quyết dứt điểm tồn tại, vướng mắc tại 3 dự án đã hoàn thành là: BOT Cai Lậy, quốc lộ 3 Thái Nguyên - Bắc Kạn, quốc lộ 10 đoạn La Uyên - Tân Đệ.

Riêng với BOT Cai Lậy, Bộ GTVT được giao làm việc với địa phương nghiên cứu theo phương án 1. Theo đó, sẽ giữ nguyên vị trí trạm hiện tại, tiếp tục giảm giá chung cho tất cả các phương tiện qua trạm khoảng 30% so với ban đầu. Các phương tiện nhóm 1 (xe 4 chỗ) sẽ giảm từ 25.000 đồng/lượt xuống còn 15.000 đồng/lượt. Đây là mức thu thấp nhất trong tất cả các dự án BOT trên quốc lộ 1 hiện nay.

Đồng thời, mở rộng phạm vi miễn giảm giá cho các phương tiện vùng lân cận. Đối với thị xã Cai Lậy, sẽ áp dụng miễn giảm thêm xã Long Khánh và phường 2. Đối với huyện Cái Bè, giảm thêm cho cư dân xã An Cư, xã Mỹ Hội. Giảm giá 100% cho các loại xe buýt và các loại phương tiện không sử dụng để kinh doanh; giảm 50% cho các loại phương tiện sử dụng để kinh doanh.

Phương án này được đánh giá là ít gây ảnh hưởng dây chuyền đến các dự án khác.

Tuy nhiên, nếu thực hiện theo phương án 1, cũng đồng nghĩa với việc thời gian thu hồi vốn sẽ bị kéo dài thêm gấp đôi, tức là khoảng 15 năm 9 tháng.

Từng góp ý cho phương án này, nhiều chuyên gia thẳng thắn cho rằng, giảm phí nhưng tăng thời gian thu thì cũng bằng không.

TS Phạm Sanh cho rằng, với phương án này có thể giúp Bộ GTVT có được thành công trước mắt là giải quyết xung đột tại dự án BOT nhưng bất cập lâu dài, vì miễn giảm giá vé nhưng vẫn kéo dài thời gian thu phí, vẫn sẽ tăng chi phí logistics tạo gánh nặng cho xã hội.

Phải nhìn vào bản chất

Đưa ra cách nhìn bao quát hơn, TS Lê Hồng Sơn - nguyên Cục trưởng Cục KTVB, Bộ Tư pháp cho rằng, nếu nhìn vào thực chất vấn đề, người dân, các chủ phương tiện hoàn toàn không phản đối BOT mà người ta phản đối ở chỗ xác lập dự án BOT ngay cả trên đường quốc lộ để rồi lấy cớ đặt trạm thu phí đối với phần BOT là tuyến đường tránh (thu phí theo kiểu 2 trong 1 như BOT Cai Lậy).

Ông Sơn nói rõ, về bản chất những bức xúc tại BOT Cai Lậy là do phương án thiếu minh bạch, thiếu công bằng.

Thiếu minh bạch, thiếu công bằng ở hai lẽ, thứ nhất, mục đích chính của BOT chính là xây dựng tuyến đường tránh. Tuy vậy, họ lại mở ra làm BOT ngay ở phần đường quốc lộ để rồi dự án BOT này vừa làm ở tuyến đường tránh (là cần thiết), vừa làm ở tuyến đường quốc lộ, phía trước tuyến đường tránh (là rất bất hợp lý và không thật sự cần thiết).

Thứ hai, từ hai phần BOT được gá vào nhau một cách khiên cưỡng như vậy thì người ta lại đặt trạm thu phí ngay trên tuyến đường quốc lộ để thu phí cho cả hai. Cả BOT đường quốc lộ lẫn BOT tuyến đường tránh. Người dân không đồng ý chính là ở chỗ đặt trạm thu phí theo kiểu 2 trong 1. Chủ phương tiện không đi qua tuyến đường tránh cũng buộc phải nộp mức phí chung giống như những người đi qua cả đường quốc lộ lẫn qua tuyến đường tránh.

BOT Cai Lậy: Không sòng phẳng, tốn một đồng cũng khó nghe...

Từ các phân tích ở trên, TS Lê Hồng Sơn cho rằng, phương án 1 sẽ không giải quyết được sự bất hợp lý này.

"Tôi cho rằng, không thể tiếp tục chấp thuận phương án đặt trạm thu phí BOT Cai Lậy theo kiểu 2 trong 1.

Không thể chấp nhận việc thu phí tại trạm đặt trên đường quốc lộ để thu phí cho cả những phương tiện không đi qua, không sử dụng tuyến đường tránh. Ở đây cần phải minh bạch, rõ ràng, ai sử dụng tuyến đường nào thì chỉ phải đóng tiền sử dụng tuyến đường đó mà thôi.

Một khi đã không minh bạch, không công bằng, không sòng phẳng thì dù chỉ tốn một đồng tiền phí, người dân cũng vẫn khó nghe...", ông Sơn nói.

Thái An